Kỳ vọng vốn ngoại sớm vào ròng

Để thúc đẩy dòng vốn ngoại, Việt Nam tập trung “mở rộng cửa” thị trường vốn

Giai đoạn “tiền nâng hạng”

Thị trường chứng khoán đã trải qua đúng mẫu hình “tiền nâng hạng”, khi khối ngoại bán ròng mạnh để cơ cấu lại vị thế tại các quỹ theo dõi rổ Frontier (thị trường cận biên), trong bối cảnh thanh khoản chung suy giảm. Riêng tháng 9/2025, nhà đầu tư nước ngoài bán ròng xấp xỉ 1 tỷ USD trên cả ba sàn; giá trị giao dịch bình quân ngày cũng giảm khoảng 31% so với tháng 8, phản ánh tâm lý thận trọng và xu hướng “đứng ngoài” chờ sự kiện nâng hạng.

Theo ông Bùi Văn Huy, Phó chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Đầu tư FIDT, việc nâng hạng mang tính định vị nhiều hơn là thay đổi nền tảng doanh nghiệp. Yếu tố này không tác động trực tiếp đến hoạt động kinh doanh của phần lớn doanh nghiệp niêm yết; định giá thị trường nhìn chung vẫn chịu chi phối chủ yếu từ chính sách tài khóa và tiền tệ trong nước. Dòng vốn liên quan đến nâng hạng chỉ tạo ra biến động cung - cầu ngắn hạn.

Ở chiều ngược lại, ông Huy cho rằng, chất lượng cải cách hạ tầng thị trường - như hệ thống KRX, khung pháp lý, hay việc tháo gỡ rào cản cho vốn ngoại - mới là nền tảng giúp nâng hạng đi vào thực chất, củng cố kỳ vọng “xoay trục” dòng tiền trên cơ sở vĩ mô vững chắc. Vì vậy, các nhịp bán ròng mạnh của khối ngoại trong giai đoạn chuyển tiếp chủ yếu mang tính kỹ thuật (rebalancing), hơn là đảo chiều xu hướng dài hạn.

Ngay sau khi FTSE Russell công bố nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên sang nhóm mới nổi thứ cấp (có hiệu lực từ 21/9/2026) vào sáng 8/10, VN-Index vượt mốc 1.700 điểm và thanh khoản gia tăng.

Ông Huy nhận định, ở giai đoạn “tiền nâng hạng”, thị trường sẽ bước vào chu kỳ tái cơ cấu hai chiều: các quỹ Frontier giảm dần tỷ trọng Việt Nam, trong khi các quỹ và ETF thuộc nhóm Emerging (thị trường mới nổi) bắt đầu thiết lập vị thế. Giai đoạn này thường chứng kiến biên độ dao động lớn nhưng phân hóa rõ rệt - dòng vốn tập trung vào nhóm vốn hóa lớn, thanh khoản cao, đáp ứng yêu cầu theo dõi chỉ số, thay vì tạo “hiệu ứng đồng loạt” trên toàn thị trường.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, diễn biến chỉ số sau nâng hạng của mỗi thị trường rất khác nhau, tùy bối cảnh vĩ mô toàn cầu tại thời điểm đó, nên không thể kỳ vọng một “đường cong tăng giá” đồng nhất.

Kỳ vọng bùng nổ dòng vốn ngoại

Theo ước tính của nhiều tổ chức quốc tế, việc Việt Nam được đưa vào nhóm thị trường mới nổi thứ cấp có thể giúp thu hút khoảng 6-10 tỷ USD dòng vốn mới, đủ để bù đắp phần bán ròng trong giai đoạn 2023-2025 (ước khoảng 9 tỷ USD).

Về định giá, đến cuối tháng 9/2025, P/E trượt (trailing P/E) của VN-Index ở mức 15 lần, thấp hơn Indonesia (19,6 lần) và cao hơn Thái Lan (14,7 lần) hay Philippines (10,1 lần). Cấu trúc này cho thấy, thị trường Việt Nam không đắt so với khu vực nếu tăng trưởng lợi nhuận được duy trì, qua đó tạo “điểm vào” hấp dẫn cho dòng vốn theo dõi chỉ số và vốn chủ động.

Bà Đỗ Minh Trang, Giám đốc Phân tích, CTCK ACB (ACBS) đánh giá, sau khi được nâng hạng, thị trường chứng khoán Việt Nam có thể thu hút mạnh mẽ dòng vốn từ các quỹ đầu tư toàn cầu.

Thứ nhất là dòng vốn thụ động, được tự động phân bổ tại ngày hiệu lực. Các quỹ ETF toàn cầu như FTSE Emerging Markets ETF, iShares Core MSCI EM ETF, Vanguard FTSE EM ETF sẽ tự động phân bổ cho Việt Nam theo tỷ trọng trong rổ thị trường mới nổi. ACBS ước tính, dòng vốn này có thể đạt 600 triệu - 1,5 tỷ USD, trong đó riêng Vanguard FTSE Emerging Markets ETF - quỹ lớn nhất hiện nay quản lý khoảng 100 tỷ USD - có thể rót tới 600 triệu USD vào Việt Nam. Nếu tính toàn bộ các quỹ thụ động theo FTSE EM và FTSE Asia, tổng quy mô có thể lên tới 1,5 tỷ USD. Tuy nhiên, thời điểm hiệu lực chính thức được dự kiến vào tháng 9/2026.

Thứ hai là dòng vốn chủ động, với quy mô dự kiến 3-7 tỷ USD, phụ thuộc vào chiến lược và thời điểm giải ngân của từng quỹ. Một số nghiên cứu của FTSE và World Bank cũng cho rằng, dòng vốn chủ động có thể đạt tới 7 tỷ USD, nhưng quá trình hấp thụ sẽ kéo dài 3-5 năm.

Về nền tảng, kỳ vọng lợi nhuận doanh nghiệp đã được điều chỉnh tăng mạnh sau kết quả quý II/2025, củng cố triển vọng tăng trưởng cho cả năm. Điều này giúp giảm rủi ro “chỉ số tăng vì định vị” và tăng trọng số cho yếu tố đánh giá tập trung vào lợi nhuận (earnings-driven) trong quyết định giải ngân của khối ngoại hậu nâng hạng.

Bên cạnh đó, nếu xét theo khung định giá - suất sinh lợi lịch sử, thị trường hiện ở vùng P/E quanh trung bình 10 năm, trong khi chênh lệch lợi suất với trái phiếu chính phủ vẫn ổn định - một bức tranh cân bằng để đón dòng tiền mới mà không tạo ra bong bóng ngắn hạn.

Nền tảng chính sách và hướng tới MSCI

Ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường, Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS) đánh giá, việc nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi là bước ngoặt quan trọng, giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn vào hệ thống tài chính toàn cầu. Dựa trên giả định toàn bộ cổ phiếu thuộc chỉ số FTSE Việt Nam được đưa vào bộ chỉ số thị trường mới nổi, VPBankS ước tính, dòng vốn thụ động và chủ động có thể đạt 3-7 tỷ USD, trong đó khoảng 1,5 tỷ USD đến từ các quỹ ETF.

Để thúc đẩy dòng vốn ngoại, Chính phủ đã ban hành Nghị định 245/2025/NĐ-CP, tập trung “mở rộng cửa” thị trường vốn: rút ngắn thời gian IPO và niêm yết xuống còn 3-6 tháng; linh hoạt hóa giới hạn sở hữu nước ngoài (FOL), loại bỏ quy định về mức tối thiểu bắt buộc; cấp mã giao dịch điện tử tức thì cho nhà đầu tư ngoại, cho phép giao dịch ngay không cần chứng chỉ giấy tờ; hoàn thiện khung pháp lý cho cơ chế CCP (trung tâm thanh toán bù trừ) nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả giao dịch.

Cùng với yêu cầu các doanh nghiệp lớn công bố thông tin song ngữ bằng tiếng Anh, Việt Nam đang hướng tới mục tiêu lọt vào danh sách theo dõi nâng hạng của MSCI vào tháng 6/2026, nâng hạng chính thức lên thị trường mới nổi vào tháng 6/2027. Đây là bước đi chiến lược, vừa củng cố khung pháp lý và thanh khoản, vừa nâng cao khả năng tiếp cận của nhà đầu tư toàn cầu - hứa hẹn bùng nổ dòng vốn quốc tế trong giai đoạn tới.

Hoàng Anh