Ký ức dầu khí - Kỳ cuối: Ký ức và sự dõi theo

Hành trình dầu khí Việt Nam như một cuộc chạy tiếp sức không ngừng. Thế hệ già có những năm tháng cống hiến nay tuổi cao đã chuyển giao và truyền lửa cho thế hệ trẻ, tiếp tục dõi theo với những niềm tin và hy vọng.

Tôi may mắn được biết đến với lòng kính trọng nhiều bậc cao niên đã gắn bó với ngành dầu khí từ thuở ban đầu mà đến nay nhiều cụ đã lần lượt ra đi mang theo về trời nhiều kỷ niệm quá khứ của ngày đầu tìm kiếm thăm dò dầu khí như các cụ Bùi Đức Thiệu, Hồ Đắc Hoài, Phan Minh Bích, Tăng Mười, Lê Văn Cự, Nguyễn Ngọc Sớm, Nguyễn Ngọc Cư, Trương Thiên, Trần Ngọc Toản... Thế hệ các lãnh đạo của ngành dầu khí với nhiều năm tận tụy nay tuổi đã cao như các cụ Hồ Sĩ Thoảng, Ngô Thường San, Nguyễn Giao, Trương Minh, Nguyễn Hiệp, Phạm Quang Dự, Trần Cảnh, Phùng Đình Thực... nay đã chuyển giao công việc cho thế hệ trẻ, các cụ vẫn minh mẫn và tâm huyết nhưng theo quy luật của tuổi già nên các ký ức của những năm tháng nếu không được ghi chép lại cũng sẽ mờ dần. Với tôi, những kỷ niệm mấy chục năm thật thú vị nhưng cũng lúc nhớ lúc quên nên cũng không tránh khỏi nhầm lẫn. Tôi rất vui mừng là dù đã ở tuổi 82 nhưng với tình cảm cho ngành dầu khí, hàng năm tôi vẫn được tham gia cùng các bạn trẻ trong các hội thảo khoa học, các đề tài nghiên cứu khoa học, các lớp chuyên đề và những chuyến du khảo dầu khí lên rừng xuống biển tới các nơi khác nhau của đất nước. Được tiếp xúc với các bạn trẻ, truyền đạt những hiểu biết và lòng nhiệt tình nghề nghiệp với ngành dầu khí không chỉ là trách nhiệm mà còn giúp tăng nội lực sống của tuổi già và thấy khỏe hơn, vui hơn.

Những kết quả mà ngành dầu khí đã đạt được trên nửa thế kỷ qua có vai trò rất quan trọng không chỉ trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội mà còn góp phần bảo về chủ quyền biển đảo và hiện nay đang đứng trước những cơ hội và thách thức đòi hỏi phải phát triển các đối tượng mới, áp dụng công nghệ mới và cần có tư duy mới:

Phát triển các đối tượng mới: Với chức năng Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng, cần thiết mở rộng tìm kiếm thăm dò không chỉ các đối tượng dầu khí truyền thống mà cả những đối tượng phức tạp ít được nghiên cứu như các loại bẫy phi cấu tạo, tìm kiếm nguồn tài nguyên năng lượng Gas Hydrate/GH, phát triển điện gió ngoài khơi, điện hạt nhân, đất hiếm... Không chỉ khảo sát ở vùng thềm lục địa ven bờ mà cả ở vùng biển rìa, biển hồ, biển sâu xa bờ có quá trình trầm tích phức tạp khác với vùng biển nông gần bờ.

Áp dụng công nghệ mới: Thế giới đã trải qua các cuộc cách mạng công nghiệp Cơ khí hóa (1.0), Điện khí hóa (2.0), Tự động hóa (3.0), hiện nay đang ở trong cuộc cách mạng Số hóa (4.0) và chuẩn bị cho cuộc cách mạng Thông minh hóa (5.0). Trong lĩnh vực dầu khí, với các đối tượng mới và phức tạp, đòi hỏi phải áp dụng có hiệu quả các thành tựu mới về công nghệ và phương pháp luận phù hợp trong cả quá trình khảo sát và xử lý số liệu, đặc biệt là công nghệ số, trí tuệ nhân tạo/AI, mạng nơ-ron nhân tạo/ANN... áp dụng công nghệ số và chuyển đổi số cho phép thay đổi quy trình hoạt động, tư duy, phương thức điều hành để tạo những giá trị mới. Trí tuệ nhân tạo không chỉ có thể tự động xử lý nguồn dữ liệu lớn mà còn có thể phân tích, lập luận để giải quyết vấn đề phức tạp, đưa ra quyết định kịp thời và chính xác. Hiện nay đã có 60-90% hoạt động của ngành dầu khí có thể được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo.

Có tư duy mới: Ngành dầu khí và năng lượng với tiềm năng rất lớn nhưng có độ rủi ro rất cao, vì vậy cần đổi mới tư duy cả trong chuyên môn và trong quản lý. Trong chuyên môn, cần có các quan điểm và quy trình với các đối tượng mới, vùng khảo sát mới biển sâu và xa bờ khác với các đối tượng truyền thống ở các vùng biển nông quen thuộc. Trong quản lý, cần có sự phân cấp phân quyền rõ ràng tạo điều kiện để có thể quyết đoán khi triển khai các dự án lớn với độ rủi ro cao, có quỹ đề phòng rủi ro, có sự đánh giá toàn diện cả quá trình mà không phải chỉ từ một dự án riêng lẻ, có sự đột phá trong chủ trương pháp lý, cơ chế đặc thù trong hợp tác quốc tế, khai thác các nguồn tài nguyên năng lượng mới trong nước và phát triển các dự án ở nước ngoài.

Hơn nửa thế kỷ, đến nay ngành dầu khí nước nhà đã có một đội ngũ hùng hậu đủ năng lực giải quyết nhiều vấn đề khó khăn phức tạp đòi hỏi chuyên môn cao cả trong nước và quốc tế. Trên cơ sở đó, ngành hoàn toàn đủ khả năng đạt được những kết quả to lớn trong những năm tới.

GS.TSKH Mai Thanh Tân