Kỳ tuyển sinh đại học 2025: Đổi mới chưa đồng bộ, thí sinh gặp khó

Thí sinh trúng tuyển đại học phải xác nhận nhập học trên hệ thống của Bộ GD. Ảnh: Lê Nguyễn

Kỳ tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2025 đang bước vào chặng cuối bằng việc thí sinh xác nhận nhập học. Tuy nhiên, quá trình triển khai những đổi mới trong xét tuyển vẫn còn thiếu đồng bộ, khiến nhiều thí sinh rơi vào thế bị động, lo lắng và lúng túng.

Dù được kỳ vọng mang lại sự công bằng và minh bạch, kỳ tuyển sinh năm nay lại bộc lộ không ít bất cập, đặt ra yêu cầu cần sớm điều chỉnh để bảo đảm thuận lợi hơn trong các mùa tuyển sinh tiếp theo.

Nhặt “sạn”

Năm nay, lần đầu tiên tất cả các trường đại học, cao đẳng không được xét tuyển sớm mà phải thực hiện đăng ký xét tuyển chung qua hệ thống của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Đây là nỗ lực nhằm hướng tới một mùa tuyển sinh công bằng, minh bạch hơn. Thế nhưng, thực tế triển khai lại phát sinh nhiều bất cập khiến thí sinh và phụ huynh không khỏi lo lắng.

Thí sinh xác nhận nhập học đợt 1 vào các trường từ ngày 25-8 đến ngày 30-8-2025. Từ ngày 1-9 đến hết tháng 12-2025, các trường tổ chức tuyển sinh bổ sung. Để tham gia xét tuyển bổ sung, thí sinh cần theo dõi thông tin cụ thể ở từng trường.

Một trong những nguyên nhân là việc quá nhiều phương thức xét tuyển được áp dụng cùng lúc. Ngoài điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông, còn có xét học bạ, thi đánh giá năng lực, xét tuyển kết hợp, xét tuyển thẳng… Mỗi trường, mỗi ngành lại có tiêu chí riêng khiến hệ thống thiếu đồng bộ, gây khó cho thí sinh khi lựa chọn và đăng ký.

Em Nguyễn Thị Thu Hằng, học sinh Trường Trung học phổ thông Nguyễn Văn Cừ chia sẻ: “Dù được tư vấn không cần đăng ký theo phương thức, nhưng em vẫn bị rối vì không biết phải chuẩn bị những gì cho từng phương thức”.

Các chuyên gia tuyển sinh cũng nhận định: Việc đa dạng phương thức là cần thiết, nhưng nếu không có sự thống nhất và hướng dẫn rõ ràng sẽ chỉ gây khó khăn cho cả thí sinh lẫn nhà trường.

Một điểm mới nữa gây tranh cãi là việc áp dụng quy đổi bách phân vị. Theo lý thuyết, cách này giúp xác định vị trí tương đối của thí sinh trong một nhóm để bảo đảm công bằng hơn. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều thí sinh có điểm cao nhưng bị xếp hạng thấp hơn người có điểm thấp hơn trong cùng tổ hợp do cách quy đổi, dẫn đến điểm chuẩn bị đẩy lên bất ngờ, gây hoang mang.

Bà Nguyễn Thị Hải Yến (phường Giảng Võ) bức xúc: “Con tôi được gần 29 điểm khối D01 nhưng lại trượt cả ba nguyện vọng đầu vì sau quy đổi điểm lại thấp hơn bạn được ít điểm hơn. Gia đình rất hoang mang vì không hiểu lý do”.

Theo một cán bộ phụ trách tuyển sinh, việc chưa truyền thông đầy đủ về cách tính này khiến thí sinh không thể tự đối chiếu, hoang mang về tính minh bạch của kỳ thi.

Một “nút thắt” khác là việc không giới hạn số lượng nguyện vọng đăng ký khiến hệ thống quá tải. Có những thí sinh đăng ký tới hàng trăm nguyện vọng, tạo ra lượng dữ liệu ảo khổng lồ, buộc Bộ Giáo dục và Đào tạo phải chạy lọc ảo tới 10 lần, tăng 4 lần so với kế hoạch ban đầu. Nhiều trường hợp dù có điểm cao vẫn dở khóc dở cười vì không rõ trúng tuyển vào đâu.

Sự cố liên quan tới việc công bố điểm chuẩn cũng khiến thí sinh bức xúc. Nhiều thí sinh bất ngờ trượt đại học do Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) điều chỉnh tổ hợp xét tuyển.

Cụ thể, tổ hợp D66 ban đầu gồm ngữ văn, tiếng Anh và giáo dục kinh tế và pháp luật - xuất hiện trong 27/28 ngành. Tuy nhiên, đến ngày 7-6, trường điều chỉnh tổ hợp này, thay môn giáo dục kinh tế và pháp luật bằng giáo dục công dân. Do thông tin điều chỉnh không được cập nhật kịp thời, nhiều thí sinh vẫn sử dụng tổ hợp cũ để đăng ký, đến khi có điểm chuẩn thì bị loại. Trước phản ứng từ dư luận, nhà trường đã lên tiếng và hướng dẫn thí sinh gửi phản ánh để được hỗ trợ.

Trường Đại học Thủ đô Hà Nội cũng gây xôn xao khi công bố hai mức điểm chuẩn chỉ trong vòng 24 giờ. Cụ thể, ngày 22-8, trường công bố điểm chuẩn theo tổ hợp C00, nhưng đến tối 23-8 lại thông báo tăng thêm 0,75 điểm ở một số ngành. Điều này khiến nhiều thí sinh từ trạng thái “đỗ” thành “trượt”. Nhà trường sau đó xác nhận lỗi trong việc phát hành văn bản và cam kết rút kinh nghiệm.

Tuyển sinh cần minh bạch và ổn định hơn

Từ những sự cố và bất cập nêu trên, nhiều chuyên gia cho rằng cần sớm rút ra bài học để điều chỉnh chính sách tuyển sinh cho phù hợp hơn.

Việc thu gọn và chuẩn hóa các phương thức xét tuyển đại học là cần thiết nhằm giúp thí sinh thuận tiện khi tra cứu và không bị nhầm lẫn. Ảnh: CTV

Trước hết, cần thu gọn và chuẩn hóa các phương thức xét tuyển. Việc mỗi trường áp dụng các phương thức và tiêu chí riêng đang khiến hệ thống thiếu tính liên thông, dẫn đến tình trạng thí sinh không thể tự đánh giá khả năng trúng tuyển của mình.

Theo các chuyên gia, nên duy trì một đến hai phương thức chính thống, trong đó điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông vẫn là căn cứ chính để bảo đảm sự công bằng trên bình diện quốc gia.

Tiếp theo là cần đánh giá lại việc sử dụng bách phân vị trong tính điểm. Nếu tiếp tục áp dụng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần hướng dẫn cụ thể, công khai cách quy đổi và tổ chức tập huấn cho giáo viên, học sinh hiểu rõ để tránh hiểu nhầm.

Ngoài ra, hệ thống kỹ thuật cũng cần được nâng cấp mạnh mẽ. Việc lọc ảo không nên phụ thuộc hoàn toàn vào số lượng nguyện vọng “ảo” của thí sinh.

Nhiều ý kiến đề xuất nên giới hạn số lượng nguyện vọng mỗi thí sinh được đăng ký. Chuyên gia tuyển sinh cho rằng, 10 nguyện vọng là con số hợp lý, vừa giúp hệ thống nhẹ hơn, vừa buộc học sinh phải cân nhắc kỹ càng khi lựa chọn.

Không kém phần quan trọng là công tác tư vấn hướng nghiệp. Thay vì để học sinh chọn trường, chọn ngành theo phong trào hoặc thông tin thiếu chính xác, nhà trường, phụ huynh và chuyên gia cần đồng hành từ sớm, giúp các em định hướng đúng với năng lực và sở thích bản thân.

Cô Trần Thị Lan, giáo viên chủ nhiệm lớp 12 tại một trường trung học phổ thông ở Hà Nội nhấn mạnh: Học sinh cần được tư vấn từ năm lớp 10, thậm chí sớm hơn, để có thời gian chuẩn bị kỹ càng về học lực và tâm lý. Các em cần hiểu rõ rằng, không thể để đến sát kỳ thi mới chọn và chạy theo ngành “nóng”.

Năm 2025 ghi nhận gần 850.000 học sinh đăng ký xét tuyển, với trên 7,6 triệu nguyện vọng. Những con số đó cho thấy sự kỳ vọng lớn của xã hội vào hệ thống tuyển sinh. Tuy nhiên, để hệ thống vận hành ổn định và hiệu quả, đòi hỏi sự điều chỉnh đồng bộ từ chính sách, kỹ thuật đến công tác truyền thông và tư vấn.

Thống Nhất