Kỳ tích cây cầu 11.000 tấn được nâng lên 1m, bí ẩn đằng sau 'người khổng lồ thép'

Dự án nâng cầu Bình Triệu 1 chính thức khởi động từ ngày 23/8, dự kiến hoàn thành vào cuối tháng 11/2025. Với tổng vốn đầu tư khoảng 133 tỷ đồng, công trình hứa hẹn nâng cao khả năng lưu thông cho tàu trọng tải lớn, đồng thời đồng bộ hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ.

Đây là một trong những dự án phức tạp nhất từ trước đến nay tại Việt Nam, sử dụng phương pháp nâng tĩnh không bằng hệ thống kích thủy lực đồng bộ. Giải pháp này cho phép nâng cả công trình nặng hàng chục nghìn tấn mà không cần tháo dỡ hay xây mới.

Dự án chưa từng có tiền lệ tại Việt Nam

Phần lớn khâu khảo sát và thiết kế được thực hiện bởi các kỹ sư Việt Nam, đảm bảo hàm lượng “chất xám” nội địa cao. Cầu Bình Triệu 1 và 2 là cửa ngõ quan trọng nối TP.HCM với Bình Dương và các tỉnh Đông Nam Bộ. Được xây dựng trước năm 1975 và qua nhiều lần sửa chữa, cầu hiện có tĩnh không 5,5 m, thấp hơn chuẩn 7 - 9,5m, gây cản trở tàu thuyền lớn ra vào cảng Sài Gòn.

Nếu dự án thành công, đây sẽ là lời giải cho bài toán tiết kiệm chi phí?

Hiện có hơn 100 kỹ sư và công nhân vận hành 106 bộ kích thủy lực dưới nhịp cầu. Trong đó, 76 bộ chịu tải 400 tấn, 30 bộ chịu tải 500 tấn, kết nối cảm biến và điều khiển qua máy tính trung tâm với sai số dưới 1 mm. Trung bình mỗi ngày, cầu nâng 4 - 8 cm và rung lắc được theo dõi liên tục.

Cầu gồm 16 nhịp bê tông và ba nhịp thép chính. Khi sửa năm 2010, nhà thầu kết nối thành 4 liên nhịp, mỗi liên dài 140 m. Quá trình nâng được tiến hành tuần tự từ liên 1 đến 4, sau đó lặp lại để đảm bảo đồng bộ. Giải pháp này tương tự kỹ thuật “thần đèn” nâng nhà, nhưng phức tạp hơn nhiều lần và tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng so với phương án xây mới.

Công đoạn khó nhất là kích nâng, kéo dài khoảng một tháng. Hai tháng tiếp theo được sử dụng để gia cố và thử tải trước khi đưa vào khai thác. Khi hoàn thành, cầu đạt tĩnh không 7 m, đồng bộ với cầu Bình Triệu 2, khắc phục tình trạng va chạm tàu thuyền trước đây.

Để duy trì lưu thông, ôtô được điều tiết sang cầu Bình Triệu 2, còn xe máy đi trên cầu 1 nhờ hệ thống cầu tạm bằng thép nối linh hoạt. Cầu tạm chia làm hai phần, liên kết bằng bản lề; một đầu cố định tại mố cầu, đầu còn lại gác lên nhịp cầu đang nâng, giúp xe máy vượt qua điểm chênh cao an toàn.

Từng mét cầu được nâng - đánh dấu sự phát triển trong ngành xây dựng Việt Nam.

Ngoài Bình Triệu 1, TP.HCM cũng chuẩn bị nâng cầu Bình Phước 1 trên Quốc lộ 1, nối Thủ Đức và quận 12 cũ. Công trình dài 760 m, nâng thêm 1,25 m để đạt tĩnh không tối thiểu 7 m, với tổng vốn 111 tỷ đồng.

“Người khổng lồ thép” đứng sau là ai?

Vào tháng 1/2025, Trung tâm Quản lý hạ tầng giao thông đường bộ TP.HCM công bố kết quả lựa chọn nhà thầu với tổng giá trúng thầu 2 gói nâng tĩnh không cầu là 190,88 tỷ đồng. Trong đó, Công ty TNHH Freyssinet Việt Nam góp mặt trong cả hai liên danh trúng thầu.

Cụ thể, Gói thầu số 14 nâng tĩnh không cầu Bình Phước 1 có liên danh Công ty CP Thương mại Tư vấn và Xây dựng Vĩnh Hưng - Freyssinet Việt Nam trúng thầu với giá 89,345 tỷ đồng (dự toán 90,311 tỷ đồng). Gói thầu 12 nâng cầu Bình Triệu 1 có liên danh Công ty CP HNS - Freyssinet Việt Nam trúng thầu 101,536 tỷ đồng (dự toán 102,677 tỷ đồng).

Như vậy, Freyssinet Việt Nam là đơn vị chủ lực tham gia xây lắp dự án nâng cầu Bình Triệu 1 và chuẩn bị cho Bình Phước 1. Công ty 100% vốn nước ngoài này thuộc Tập đoàn Soletanche Freyssinet - một tập đoàn xây dựng hàng đầu của Pháp. Nhà sáng lập Eugène Freyssinet được xem là “cha đẻ” của công nghệ dự ứng lực, đây được đánh giá là thế mạnh lớn nhất của tập đoàn.

Freyssinet thâm nhập thị trường Việt Nam từ đầu những năm 1990 và chính thức đăng ký mã số thuế năm 2003. Công ty hoạt động trong các lĩnh vực xây mới, sửa chữa, nâng cấp kết cấu giao thông, dân dụng và công nghiệp. Các công trình tiêu biểu của Freyssinet tại Việt Nam gồm cầu Thủ Thiêm 2, hầm Hải Vân, cầu Ba Son, cầu Mỹ Thuận 2, và nhiều dự án cao tầng như Keangnam Landmark Tower, Indochina Plaza Hà Nội.

Sự xuất hiện của Freyssinet Việt Nam mang lại công nghệ và kinh nghiệm quốc tế, giúp giải quyết những bài toán kỹ thuật phức tạp. Việc nâng 11.000 tấn cầu Bình Triệu 1 mà không phải phá bỏ kết cấu cũ là minh chứng điển hình. Giải pháp này tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng so với xây mới, đồng thời giảm thiểu gián đoạn giao thông, góp phần tăng lợi ích kinh tế trực tiếp cho thành phố.

Các kỹ sư Việt Nam phối hợp với chuyên gia nước ngoài tại hiện trường là hình mẫu hợp tác công - tư hiệu quả. Dự án không chỉ nâng cao năng lực nội địa mà còn giúp kỹ sư Việt Nam học hỏi các công nghệ tiên tiến, tăng cường năng lực quản lý dự án và vận hành thiết bị nâng nặng phức tạp.

Về mặt kinh tế, dự án nâng cầu có tác động lan tỏa rõ rệt. Tăng tĩnh không giúp tàu trọng tải lớn ra vào cảng Sài Gòn thuận lợi hơn, giảm chi phí vận chuyển và thúc đẩy logistics khu vực. Đồng thời, việc duy trì giao thông trong quá trình thi công hạn chế thiệt hại kinh tế do ùn tắc, tạo hiệu quả cộng hưởng cho các doanh nghiệp vận tải, cảng biển và thương mại.

Từ góc độ đầu tư công, việc sử dụng giải pháp nâng thay vì xây mới minh chứng cho hiệu quả kinh tế kỹ thuật: vốn đầu tư tiết kiệm, thời gian thi công rút ngắn, giảm chi phí gián đoạn lưu thông. Đây là bài học quan trọng cho các dự án hạ tầng tương tự trong tương lai tại Việt Nam.

Tiến Anh