Kỹ thuật mổ mới giúp hàng trăm nghìn người bị động kinh kháng thuốc nâng chất lượng sống

Hôm nay (10/12), tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức diễn ra hội thảo quốc tế về phẫu thuật động kinh, quy tụ khá đông các chuyên gia hàng đầu trong nước và quốc tế tham dự.

Tại đây các chuyên gia đã cùng chia sẻ những thông tin, trao đổi về nhiều thành tựu trong phẫu thuật động kinh, trong đó nhấn mạnh đến vai trò của điện cực xâm lấn (SEEG) trong đánh giá trước mổ.

Việt Nam có khoảng 710 nghìn người mắc bệnh động kinh

Thông tin tại hội thảo cho thấy, hiện nay, tại Việt Nam có khoảng 710 nghìn người mắc bệnh động kinh, trong đó có khoảng 213 nghìn người kháng thuốc, tỉ lệ mắc động kinh hàng năm dao động từ 4 đến 14 người trong 1000 dân. Trẻ em mắc bệnh động kinh chiếm tới 30 - 40% người bệnh động kinh tại Việt Nam.

Số lượng người mắc động kinh tại Việt Nam so với các quốc gia khác như Nhật Bản (870 nghìn), Thái Lan (50 nghìn), Trung Quốc (gần 10 triệu người), Ấn Độ (hơn 10 triệu người)…

Động kinh kháng thuốc (tức là các cơn co giật vẫn tiếp diễn mặc dù đã sử dụng ít nhất 2 thuốc chống động kinh thích hợp) gặp ở khoảng 30 % bệnh nhân động kinh.

Khi thuốc không kiểm soát được, phẫu thuật là một lựa chọn rất quan trọng để cải thiện chất lượng sống và giảm nguy cơ biến chứng lâu dài.

Tuy nhiên, một trong những điều kiện then chốt để phẫu thuật thành công là xác định chính xác vùng sinh cơn (epileptogenic zone - EZ): phần não chịu trách nhiệm khởi phát và lan truyền cơn động kinh.

Nếu cắt bỏ hoặc can thiệp vùng này mà không làm tổn hại quá nhiều chức năng bình thường, khả năng bệnh nhân không còn cơn động kinh hoặc giảm rất nhiều là rất cao.

Trong các trường hợp có nghi ngờ vùng sinh cơn phức tạp - ví dụ cơn bắt đầu ở vùng sâu, vùng hai bên, hoặc tổn thương hình ảnh cộng hưởng từ không rõ ràng - phương pháp xâm lấn ghi điện não sâu là cần thiết. Đó là khi phương pháp ghi điện não xuyên nhu mô (SEEG) trở nên rất giá trị.

Điện não xuyên nhu mô là gì?

Thông tin tại hội thảo cho biết, phương pháp ghi điện não xuyên nhu mô - SEEG (Stereo-Electroencephalography) là kỹ thuật đặt các điện cực dạng sâu (depth electrodes) xuyên qua sọ vào trong não, định vị chính xác ba chiều, để ghi lại hoạt động điện não từ các vùng sâu và phức tạp.

Nhờ cách tiếp cận này, bác sĩ có thể thu thập dữ liệu điện não trong giai đoạn "ngoài mổ" (extra-operative monitoring) ở nhiều vùng cùng lúc - so với các phương pháp "nông" hơn như lưới điện cực bề mặt.

Phương pháp ghi điện não xuyên nhu mô có những ưu điểm nổi bật như có thể tiếp cận vùng não sâu như hải mã, hạnh nhân, thùy đảo, vùng mặt trong/trung tâm của bán cầu - nơi thường rất khó tiếp cận với điện cực bề mặt; Ít xâm lấn hơn so với mở sọ lớn (craniotomy) để đặt điện cực dưới màng cứng (SDE).

Đồng thời cho phép định hình mạng lưới khởi phát và lan truyền cơn động kinh một cách chính xác hơn - từ đó tăng khả năng phẫu thuật thành công.

Một trong những mối quan tâm lớn là "đặt điện cực sâu có an toàn không?" Theo thông tin tại hội thảo, các nghiên cứu hiện nay cho thấy tỷ lệ biến chứng của phương pháp này là thấp. Ví dụ, trong một phân tích hệ thống gồm 57 bài báo và hơn 2.500 bệnh nhân: tỷ lệ chảy máu là khoảng 1% và tỷ lệ nhiễm trùng là khoảng 0,8%. Tỷ lệ tổng biến chứng là khoảng 1,3%

Về mặt an toàn tổng thể: phương pháp ghi điện não xuyên nhu mô được xem là "an toàn và hiệu quả" nếu được thực hiện ở trung tâm ngoại khoa lớn với chuẩn quy trình tốt.

Tuy nhiên, các chuyên gia về phẫu thuật thần kinh cũng nhấn mạnh, bất kỳ thủ thuật xâm lấn nào cũng có rủi ro - chảy máu trong não, tổn thương mạch máu nhỏ, nhiễm trùng đường điện cực hoặc biến chứng sau khi cắt/phẫu thuật. Vì vậy, bác sĩ cần luôn cân nhắc kỹ giữa lợi ích tiềm năng và rủi ro và bệnh nhân cần được tư vấn sâu trước khi thực hiện.

Phẫu thuật động kinh: Giải pháp cứu cánh cho bệnh nhân động kinh kháng thuốc

PGS.TS Đồng Văn Hệ - Phó Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Chủ tịch Hội Thần kinh Việt Nam cho hay, trong 10 năm qua, Trung tâm phẫu thuật thần kinh của bệnh viện đã khám và sàng lọc hàng trăm nghìn lượt người bệnh động kinh, trong đó có rất nhiều trường hợp động kinh phức tạp.

Các bác sĩ tại đây cũng đã phẫu thuật hơn 150 trường hợp động kinh kháng thuốc, sử dụng hệ thống thăm dò quan trọng và hiện đại như máy cộng hưởng từ 3.0 Tesla, áp dụng phác đồ chuẩn quốc tế HARNESS, PET CT, hệ thống điện não video.

"Kết quả kiểm soát cơn động kinh lên tới 80%, mang lại chất lượng cuộc sống thay đổi rõ rệt cho người bệnh"- PGS.TS Đồng Văn Hệ nói.

Vị chuyên gia này cũng nhấn mạnh: Phẫu thuật động kinh ngày càng là giải pháp cứu cánh cho bệnh nhân động kinh kháng thuốc và việc xác định chính xác vùng sinh cơn là yếu tố quyết định thành công.

Xu hướng áp dụng SEEG đang gia tăng toàn cầu, đặc biệt ở các trung tâm chuyên sâu tại Mỹ, châu Âu, Trung Quốc, Ấn Độ.

"Tại Việt Nam, với sự phát triển của ngành ngoại thần kinh và điện sinh lý thần kinh, SEEG là hướng phát triển quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả phẫu thuật động kinh, giúp nhiều bệnh nhân thoát khỏi cơn co giật và cải thiện chất lượng cuộc sống"- PGS.TS Đồng Văn Hệ nói.

Thái Bình/ Ảnh: Thắng Oanh