Kỷ niệm 100 năm Ngày báo chí Cách mạng Việt Nam (21-6) Chuyển đổi số - cơ hội để báo chí khẳng định giá trị không thể thay thế

Bạn đọc tại Đồng Nai trải nghiệm phụ san panorama Chiến thắng Điện Biên Phủ của Báo Nhân Dân. Ảnh: Thiên Vương

Những diễn biến, thay đổi nhanh chóng của đời sống xã hội cho thấy chuyển đổi số không còn là xu hướng, yêu cầu khách quan, mà còn là cơ hội để mỗi ngành, lĩnh vực bứt phá, trong đó có báo chí, đặc biệt là các cơ quan báo Đảng - lực lượng chính trị - tư tưởng đặc biệt quan trọng.

Mang đến trải nghiệm thú vị cho bạn đọc

Mới đây, phụ san đặc biệt kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước của Báo Nhân Dân đã “gây sốt” trên mạng xã hội nhờ tích hợp công nghệ AR và 3D mapping. Với 8 trang thông tin đặc biệt, tái hiện một phần Chiến dịch Hồ Chí Minh, dấu mốc đánh chiếm Dinh Độc Lập, ấn phẩm báo in này đã mang đến cho người đọc những trải nghiệm thú vị. Bạn đọc có thể quét 4 mã QR để xem video động trên phụ san với công nghệ AR. Đây cũng là lần đầu tiên ứng dụng công nghệ 3D mapping được sử dụng để chiếu hình chiến dịch theo chiều thẳng đứng trên tờ Báo Nhân Dân. Ngay tại Đồng Nai, ấn phẩm này cũng thu hút nhiều đối tượng bạn đọc xếp hàng chờ nhận báo trong những ngày tháng tư lịch sử.

Trước đó, ngày 7-5-2024, Báo Nhân Dân xuất bản phụ san panorama (toàn cảnh) Chiến dịch Điện Biên Phủ nhân dịp kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ. Cũng với việc ứng dụng công nghệ trong xuất bản, ấn phẩm này đã tạo nên dấu mốc mới trong lịch sử báo in Việt Nam khi chỉ trong vòng 15 ngày, Báo Nhân Dân đã xuất bản 400 ngàn bản. Ấn phẩm đặc biệt này đã được vinh danh tại Giải thưởng Đổi mới và phát triển báo in bền vững (hạng mục Sản phẩm xuất sắc nhất dành cho độc giả trẻ) được trao tặng bởi Diễn đàn Báo in thế giới - Hiệp hội Báo chí thế giới (WANI FRA).

Rõ ràng, công nghệ đã khiến một ấn phẩm báo in với nội dung về lịch sử tưởng chừng như khô khan chinh phục được giới trẻ, điều mà chúng ta nghĩ rất khó trong bối cảnh xu hướng tiếp nhận thông tin của công chúng đã thay đổi. Thế nhưng, những hiệu ứng tích cực mà công nghệ mang lại trong những ấn phẩm kể trên cho thấy cách công chúng đón nhận một tác phẩm báo chí không hoàn toàn nằm ở cách tiếp cận, mà còn ở cách trình bày, công nghệ xuất bản… Điều này cũng cho thấy chuyển đổi số có thể biến những thách thức thành cơ hội, để báo chí có thể khẳng định được vị thế của mình ngay cả khi độc giả đang có vô vàn lựa chọn trải nghiệm đọc hấp dẫn và tiện lợi.

Theo Cục Báo chí, mục tiêu đề ra trong năm 2025 là tỷ lệ đơn vị chuyển đổi số báo chí ở mức yếu, trung bình giảm còn 40%, mức khá - tốt tăng lên 50% và mức xuất sắc là 10%.

Theo PGS-TS Bùi Chí Trung, Phó viện trưởng Viện Đào tạo báo chí và truyền thông (Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội), công nghệ số, mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo mang đến khả năng tiếp cận công chúng trẻ nhanh hơn, chính xác hơn và cá nhân hóa hơn bao giờ hết. Nếu biết tận dụng, báo chí cách mạng có thể làm chủ trận địa truyền thông số, thiết lập lại niềm tin nơi giới trẻ bằng những nội dung đáng tin cậy, giàu giá trị cốt lõi nhưng được thể hiện bằng ngôn ngữ gần gũi, hiện đại.

“Đây không chỉ là cơ hội về mặt độc giả, mà còn là cơ hội khẳng định vai trò, tầm ảnh hưởng và bản lĩnh chính trị của báo chí cách mạng trong thời đại mà thông tin giả, tin sai lệch và nội dung độc hại đang lấn át sự thật. Trong chính thách thức từ công chúng số, là cơ hội để báo chí cách mạng trẻ hóa, đổi mới chính mình và khẳng định giá trị không thể thay thế trong đời sống thông tin ngày nay” - PGS-TS Bùi Chí Trung chia sẻ.

Báo Đảng địa phương tìm cách “trẻ hóa”

Làm thế nào để báo Đảng vừa giữ vững tôn chỉ, mục đích, vừa đổi mới phương thức truyền tải thông tin, thu hút bạn đọc là câu hỏi lớn và cũng là thách thức đặt ra đối với các cơ quan báo Đảng trong bối cảnh công nghệ số phát triển, cạnh tranh thông tin và yêu cầu của công chúng báo chí đặt ra ngày càng cao hơn.

Xác định chuyển đổi số là xu hướng không thể đảo ngược, nhiều cơ quan báo chí, trong đó có báo Đảng địa phương đã có những bước đi mạnh mẽ để tận dụng môi trường số, khẳng định vị thế của báo chí trong môi trường truyền thông số. Dễ thấy nhất là các cơ quan báo chí đã quan tâm đến chuyển đổi số từ chủ trương, quyết tâm của cơ quan chủ quản, ban biên tập, đến việc ứng dụng công nghệ để sản xuất sản phẩm báo chí đa phương tiện, tăng cường tương tác với bạn đọc qua các ứng dụng số… Bên cạnh đó, còn chú ý đến đầu tư hạ tầng kỹ thuật, xây dựng tòa soạn hội tụ - CMS đa nền tảng đi đôi với đào tạo đội ngũ làm báo giàu khát khao đổi mới và am hiểu công nghệ. Từ những “phản ứng” nhanh nhạy của các cơ quan báo chí, trong đó có các cơ quan báo Đảng địa phương, trước đòi hỏi từ thực tiễn về chuyển đổi số, năm 2024 vừa qua, chuyển đổi số đã trở thành dấu ấn nổi bật của đời sống báo chí. Số liệu khảo sát của Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch) cho thấy, sau năm đầu tiên triển khai công tác đánh giá, đo lường mức độ trưởng thành chuyển đổi số báo chí, mức độ quan tâm của cơ quan chủ quản đã gia tăng. Cụ thể, đầu tư cho chuyển đổi số báo chí năm 2024 chiếm 50%, tăng 27,73% so với năm 2023. Đặc biệt, mức độ quan tâm, chỉ đạo sát sao của chủ quản được thể hiện rõ nhất ở khối báo địa phương khi số liệu đánh giá báo địa phương đạt mức xuất sắc là 28,58% và đạt mức tốt chiếm tỷ lệ cao nhất, mức yếu chiếm tỷ lệ thấp nhất.

Nằm trong tốp 10 báo địa phương đạt mức độ tốt về trưởng thành chuyển đổi số báo chí (theo kết quả khảo sát, đánh giá mức độ trưởng thành chuyển đổi số báo chí năm 2024), Báo Đồng Nai đã cho thấy quyết tâm và nỗ lực trong chuyển đổi số. Những bước tiến mới của tờ báo trên nền tảng số, quy trình sản xuất, phân phối và tiêu thụ nội dung đã góp phần để Báo Đồng Nai điện tử đứng vững vị trí tốp 5 báo điện tử địa phương có lượng truy cập, tương tác cao nhất. Mục tiêu trở thành cơ quan báo chí đa phương tiện cũng được thể hiện qua các sản phẩm báo chí mới được bạn đọc đón nhận như: podcast, infographic, megastory… hay việc “phủ sóng” thông tin trên các nền tảng mạng xã hội Facebook, TikTok, YouTube, Zalo… Điều này không chỉ giúp “mềm hóa” thông tin, mà còn tạo ra sự tương tác, tăng mức độ nhận diện của tờ báo, đáp ứng nhu cầu tiếp cận thông tin của bạn đọc.

Chị Phạm Phương Ly (ngụ thành phố Biên Hòa), độc giả trẻ của Báo Đồng Nai, chia sẻ công chúng ngày càng ưa chuộng tin tức trên nền tảng số hay các định dạng mới như báo nói (audio news), tin dạng ngắn trên mạng xã hội, live stream, phân phối nội dung qua các nền tảng OTT, YouTube, TikTok… Điều này mang đến những trải nghiệm tiếp nhận thông tin nhanh chóng, tiện lợi và hấp dẫn. Do đó, các cơ quan báo chí cũng cần thay đổi, thích ứng để bám sát nhu cầu, tăng cường tương tác với bạn đọc.

Có thể nói, chặng đường chuyển đổi số còn rất dài và còn nhiều khó khăn đối với các cơ quan báo Đảng địa phương, song những nỗ lực và kết quả bước đầu đã cho thấy tâm thế chủ động, sẵn sàng thích ứng. Là lực lượng quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng, các cơ quan báo Đảng đang đứng trước một cuộc cách mạng mới về chuyển đổi số, tất cả nhằm hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính cạnh tranh của báo chí, giữ vững chủ quyền thông tin trên không gian mạng trong bối cảnh kỷ nguyên số, góp phần thực hiện sứ mệnh lịch sử của báo chí cách mạng Việt Nam.

Thảo Nguyên