Kỳ I: Nắm bắt thay đổi, bứt phá điểm số

Để kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 công bằng và chất lượng

Học sinh Trường THPT Hạ Hòa trao đổi bài tập, chuẩn bị cho kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025.

Những điểm mới

Theo thông tin từ Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 dự kiến diễn ra ngày 26 - 27/6. Đối với thí sinh theo chương trình GDPT 2018, mỗi thí sinh dự thi 4 môn, gồm 2 môn bắt buộc là Ngữ văn, Toán và 2 môn còn lại thí sinh lựa chọn trong số các môn: Vật lí, Hóa học, Sinh học, Lịch sử, Địa lí, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Tin học, Công nghệ định hướng Công nghiệp, Công nghệ định hướng Nông nghiệp, Ngoại ngữ (tiếng Anh, tiếng Nga, tiếng Pháp, tiếng Trung Quốc, tiếng Đức, tiếng Nhật và tiếng Hàn). Đối với thí sinh học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2006, gồm 5 bài thi theo Chương trình giáo dục phổ thông năm 2006: Ngữ văn; Toán; Khoa học tự nhiên (Vật lí, Hóa học, Sinh học), Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân) và Ngoại ngữ. Để xét công nhận tốt nghiệp THPT, mỗi thí sinh phải dự thi 4 bài thi gồm có Ngữ Văn, Toán, Ngoại ngữ và 1 bài thi Khoa học tự nhiên hoặc Khoa học xã hội. Các thí sinh dự thi sẽ được sắp xếp theo tổ hợp bài thi tự chọn để tối ưu phòng thi, điểm thi. So với năm trước, giảm 1 buổi thi, giảm 2 môn thi, qua đó, giảm áp lực, giảm chi phí xã hội nhưng vẫn bảo đảm chất lượng kỳ thi.

Nhà giáo ưu tú Phùng Quốc Lập - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT, Phó trưởng Ban Chỉ đạo thi tốt nghiệp THPT năm 2025 cho biết: Đề thi năm nay sẽ được in trên khổ giấy A3 (năm trước là khổ giấy A4), đây là điểm mới mà thí sinh cần đặc biệt lưu tâm. Cùng với đó, từ kỳ thi này, Ngoại ngữ không còn là môn thi bắt buộc mà là môn tự chọn trong số 9 môn tính điểm còn lại của lớp 12.

Một thay đổi quan trọng trong kỳ thi này là sử dụng kết hợp điểm đánh giá quá trình (học bạ) và kết quả thi trong xét công nhận tốt nghiệp theo tỷ lệ 50-50. Điểm trung bình học bạ các năm được tính theo trọng số. Việc tăng tỷ lệ sử dụng điểm đánh giá quá trình (học bạ) từ 30% lên 50% để đánh giá sát hơn về năng lực người học theo Chương trình GDPT 2018 (gồm nhiều năng lực khác mà bài thi tốt nghiệp không đánh giá hết). Bên cạnh đó, điểm học bạ các năm lớp 10, lớp 11 cũng được sử dụng (với trọng số nhỏ hơn của lớp 12) thay vì chỉ của lớp 12 như trước đây.

Về điểm khuyến khích, sẽ bỏ cộng điểm chứng chỉ nghề đối với tất cả các thí sinh; bỏ cộng điểm chứng chỉ tin học, ngoại ngữ, bằng trung cấp nghề đối với thí sinh Giáo dục thường xuyên (GDTX) không chỉ phù hợp với Chương trình GDPT 2018 mà còn nhằm tạo sự bình đẳng bởi học sinh tốt nghiệp hệ giáo dục THPT và GDTX đều được cấp chung một loại bằng tốt nghiệp. Chứng chỉ ngoại ngữ vẫn được tiếp tục sử dụng để miễn thi trong xét công nhận tốt nghiệp nhưng không được quy đổi thành điểm 10 trong xét công nhận tốt nghiệp như trước đây; công thức tính điểm xét tốt nghiệp không có điểm ngoại ngữ trong trường hợp này.

Em Nguyễn Ngọc Hải Anh - Học sinh lớp 12A4, Trường THPT Hạ Hòa chia sẻ: “Đứng trước kỳ thi có nhiều sự thay đổi lớn, em đã tìm hiểu kỹ về các điểm mới trong quy chế thi. Trước đó, vì mong muốn sẽ được quy đổi điểm Tiếng Anh thành điểm 10 như các năm trước nên em đã đầu tư nhiều thời gian để học và thi chứng chỉ IELTS nhưng giờ với quy định mới, em đã cân đối thời gian và thay đổi phương pháp học để đảm bảo ôn tập đều và chắc chắn kiến thức”.

Những thay đổi đó đặt ra yêu cầu học sinh phải nhanh chóng thích ứng, tăng cường ôn tập để đạt được kết quả tốt nhất trong kỳ thi, bởi đây không chỉ là một kỳ kiểm tra kiến thức mà còn là cơ hội để các em thể hiện bản thân trong bối cảnh giáo dục đang tích cực “chuyển mình”.

6 điểm mới của Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025 như sau: Giảm 1 buổi thi, giảm 2 môn thi. Tăng tỷ lệ sử dụng điểm đánh giá quá trình (học bạ) từ 30% lên 50%. Chứng chỉ ngoại ngữ vẫn được tiếp tục sử dụng để miễn thi trong xét công nhận tốt nghiệp nhưng không được quy đổi thành điểm 10 trong xét công nhận tốt nghiệp, công thức tính điểm xét tốt nghiệp không có điểm ngoại ngữ trong trường hợp này. Bỏ cộng điểm chứng chỉ nghề đối với tất cả các thí sinh. Thí sinh là người nước ngoài được sử dụng chứng chỉ tiếng Việt để miễn thi môn Ngữ văn. Chuyển đề thi qua hệ thống đường truyền mã hóa và bảo mật của Ban Cơ yếu Chính phủ.

Không còn chuyện đoán đề, “học tủ”

Không chỉ thay đổi trong quy chế thi, đề thi tốt nghiệp THPT năm 2025 cũng có nhiều điểm mới, không đơn thuần là kiểm tra kiến thức sách vở mà chuyển mạnh sang đánh giá năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Đề thi sẽ tăng cường các câu hỏi gắn liền với những tình huống cụ thể trong cuộc sống, khoa học, xã hội... Từ đó, giúp thí sinh nhận ra giá trị ứng dụng của tri thức thay vì học thuộc một cách rập khuôn. Việc học và thi trở thành hành trình khám phá và hiểu sâu, tỷ lệ câu hỏi ở mức độ “vận dụng” và “vận dụng cao" tăng lên, trong đó khoảng 30% câu hỏi yêu cầu thí sinh phải biết phân tích, lập luận, giải quyết vấn đề thực tế.

Em Lê Minh Tâm (học sinh lớp Chuyên Tin, Trường THPT Chuyên Hùng Vương) chia sẻ: “Với học sinh lớp 12 năm nay, áp lực học tập không chỉ dừng lại ở khối lượng kiến thức mà còn phải làm quen với cấu trúc đề thi mới, thay đổi phương pháp học hoàn toàn mới. Điều em lo lắng nhất là những câu hỏi ở mức độ “vận dụng” và “vận dụng cao” trong đề thi. Những câu hỏi này hoàn toàn mới và không thể đoán hay ôn tập trước nên đòi hỏi em phải ôn luyện kỹ hơn rất nhiều so với trước đây”.

Trong đó, Ngữ Văn là môn thi sẽ có sự thay đổi lớn nhất, ngữ liệu sử dụng trong đề thi có thể nằm trong các sách giáo khoa khác nhau hoặc hoàn toàn “mở”, nằm ngoài sách giáo khoa. Ngữ liệu có thể bao gồm các đoạn văn, thơ, hoặc tình huống mang tính thời sự, đời sống xã hội. Điều này giúp đánh giá khả năng đọc hiểu và cảm thụ văn bản của học sinh trong các tình huống thực tế, loại bỏ tình trạng “học tủ”, học thuộc lòng máy móc.

Em Lê Việt Hoàng, Học sinh lớp 12A1, Trường THPT Thanh Thủy cho rằng, đề thi Ngữ văn sẽ có nhiều câu hỏi mở, đòi hỏi học sinh củng cố thêm kỹ năng đọc hiểu, vận dụng kiến thức xã hội vào bài, thể hiện cá tính, quan điểm trong bài văn. Học sinh không học thuộc lòng như trước mà sẽ phải học, rèn kỹ năng trả lời câu hỏi, làm bài để có thể triển khai hiệu quả.

Là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Ngữ Văn của lớp có điểm trung bình môn Ngữ Văn 9,18 điểm trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2024, cô giáo Hà Thị Thanh Huyền - Trường THPT Kỹ Thuật Việt Trì chia sẻ: So với đề thi của chương trình GDPT 2006, cách ra đề mới theo Chương trình GDPT 2018 đang thu hút sự chú ý của dư luận. Ngữ liệu ngoài sách giáo khoa được dự đoán là sẽ chấm dứt tình trạng đoán đề cũng như học sinh sẽ không còn học tủ, học lệch. Để đạt điểm cao trong bài thi, học sinh cần cố gắng để đạt được tối đa phần đọc hiểu vì phần này có 5 câu hỏi với 4 điểm và dù ngữ liệu ngoài sách giáo khoa thì khi học sinh có năng lực đọc hiểu tốt, trả lời câu hỏi tốt thì hoàn toàn có thể đạt điểm cao phần này.

Cùng với thay đổi đề thi môn Ngữ văn, đề các môn thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 cũng có sự thay đổi, không chỉ kiểm tra kiến thức mà tập trung hướng đến nhiều hơn vào việc đánh giá năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Nội dung thi chủ yếu tập trung vào kiến thức lớp 12, tuy nhiên, không có nghĩa là hoàn toàn bỏ qua kiến thức lớp 10 và lớp 11. Những phần kiến thức này có thể xuất hiện theo 2 cách: Một là các nội dung độc lập có liên hệ với chương trình lớp 12; hai là những bài tập phát triển năng lực yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức từ các lớp trước để giải quyết vấn đề. Từ đó, giúp học sinh hiểu rõ sự liên kết giữa các lớp học, có cái nhìn tổng thể hơn về môn học.

Thầy giáo Lê Quý Mạnh - Giáo viên môn Toán Trường THPT Hạ Hòa cho biết: “Kỳ thi năm nay có nhiều điểm mới. Vì vậy, bên cạnh ôn tập kiến thức cho học sinh, chúng tôi cũng có những lời khuyên để giúp các em có phương pháp làm bài tốt nhất, tự tin bước vào kỳ thi. Đối với môn Toán và các môn trong tổ hợp Khoa học tự nhiên, học sinh nên đọc kỹ đề sau đó chọn các câu dễ làm trước, câu khó làm sau; có yếu tố phân bổ thời gian hợp lý trong quá trình làm bài”.

>>> Kỳ 2: Tất cả cho một kỳ thi an toàn, nghiêm túc

Nhóm PV Chính trị - Xã hội