Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội Khóa XV: Nỗ lực làm việc với trách nhiệm cao nhất, tạo nhiều dấu ấn đổi mới nổi bật, đặt nền tảng cho 'Quốc hội số'

Trao đổi với Báo Đại biểu Nhân dân, ĐBQH NGUYỄN THỊ VIỆT NGA (Hải Phòng) tin tưởng, những đổi mới trong phương thức thảo luận, tiến hành kỳ họp cũng như nền tảng vững chắc cho mô hình “Quốc hội số” sẽ tạo cơ sở cho Quốc hội nhiệm kỳ sau tiếp tục hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cử tri và Nhân dân tin tưởng giao phó.

Nỗ lực làm việc hết công suất với cường độ cao, hoàn thành các nội dung đề ra

- Hôm nay, Kỳ họp thứ Mười bước vào ngày họp cuối cùng sau thời gian làm việc nghiêm túc, trách nhiệm. Đại biểu đánh giá như thế nào về kỳ họp đặc biệt lần này?

- Kỳ họp thứ Mười là kỳ họp thường kỳ cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV, vì vậy để lại cho các đại biểu nhiều cảm xúc và dấu ấn đặc biệt. Đây là một kỳ họp ghi nhận nhiều kỷ lục, cả về thời gian làm việc và khối lượng nội dung được xem xét, quyết nghị.

Ảnh: Phạm Thắng

Kỳ họp khai mạc ngày 20/10 và dự kiến sẽ họp phiên bế mạc trong chiều nay, 11/12, kéo dài gần 2 tháng liên tục, không có thời gian nghỉ giữa đợt, thậm chí nhiều phiên họp diễn ra vào ngày thứ Bảy. Đây là kỳ họp có thời gian làm việc dài nhất từ trước tới nay. Không chỉ vậy, khối lượng công việc Quốc hội phải xem xét, thảo luận và quyết định cũng lớn chưa từng có. Theo kế hoạch ban đầu, Quốc hội sẽ xem xét, thông qua khoảng 49 luật và nghị quyết. Tuy nhiên, trước yêu cầu cấp bách của thực tiễn phát triển đất nước, tổng số nội dung được đưa ra xem xét đã tăng lên khoảng 80 vấn đề.

Trong bối cảnh đó, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và từng đại biểu đã nỗ lực làm việc với tinh thần trách nhiệm cao nhất, duy trì cường độ làm việc lớn để kịp thời hoàn thành khối lượng công việc kỷ lục, góp phần bảo đảm chất lượng quyết sách và tiến độ chung của kỳ họp.

- Tại Kỳ họp lần này, đặc biệt là hôm qua, nhiều luật, nghị quyết liên quan mật thiết đến đời sống, hoạt động sản xuất, kinh doanh của người dân và doanh nghiệp đã được Quốc hội thông qua với tỷ lệ tán thành cao. Cá nhân đại biểu nhìn nhận như thế nào về những quyết đáp này?

- Các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp lần này đều có liên quan mật thiết đến đời sống của người dân, như về thuế thu nhập cá nhân, giáo dục, phòng bệnh, dân số, xây dựng, đất đai... Trong giáo dục, việc Quốc hội thống nhất một bộ sách giáo khoa, xem xét miễn học phí, hỗ trợ sách giáo khoa miễn phí cho học sinh, hay chính sách tiền lương, phụ cấp cho đội ngũ giáo viên... đều là những nội dung được dư luận xã hội quan tâm, theo dõi.
Trong lĩnh vực y tế, các đề xuất, quyết đáp liên quan đến miễn viện phí, tăng cường y tế cơ sở, bảo đảm chăm sóc sức khỏe nhân dân ngay từ tuyến đầu... cũng được người dân đánh giá rất cao.

Đây là hai lĩnh vực mà mọi gia đình đều gắn bó: sức khỏe là vấn đề sống còn, còn giáo dục là hành trình đi học kéo dài từ mầm non đến đại học, sau đại học.

Nhìn tổng thể, các chính sách an sinh này trực tiếp mang lại lợi ích thiết thực, giúp người dân được tiếp cận đầy đủ hơn với dịch vụ giáo dục và y tế; thể hiện rõ mục tiêu nâng cao quyền lợi của người dân, tạo điều kiện để người dân được tiếp cận dịch vụ tốt hơn, công bằng hơn.

Song song với đó, các chính sách cũng chú trọng quyền lợi của đội ngũ giáo viên và nhân viên y tế. Muốn nâng cao chất lượng giáo dục và chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân, thì phải quan tâm đúng mức đến những người đang trực tiếp làm nhiệm vụ. Các quy định mới về xếp lương, ưu đãi đối với nhân viên y tế, hay chính sách đào tạo nhân lực ngành y... cho thấy nỗ lực giải quyết những "điểm nghẽn" tồn tại lâu năm, từ tình trạng thiếu nhân lực, “chảy máu chất xám”, đến vấn đề quá tải hệ thống khám, chữa bệnh...

Nếu được triển khai đồng bộ khi có hiệu lực thi hành, các Luật và Nghị quyết mới sẽ giúp khắc phục nhiều khó khăn tồn tại lâu nay. Ví dụ, y tế cơ sở chưa được quan tâm đúng mức khiến người dân đổ dồn lên tuyến trên; hay trong giáo dục, chất lượng ở một số nơi vẫn còn chưa đồng đều.

Đặc biệt, các quy định trong Luật Phòng bệnh vừa được Quốc hội thông qua đã nhấn mạnh vấn đề phòng bệnh, điều chỉnh lối sống, giảm gánh nặng bệnh tật trước thực tế ở nước ta hiện nay - khi các bệnh không lây nhiễm đang chiếm tỷ trọng lớn. Việc triển khai thực hiện các quy định mới sẽ giúp không chỉ nâng cao tuổi thọ, mà là tăng số năm sống khỏe mạnh của người dân.

Chuyển dịch từ số lượng sang chất lượng và "nền kinh tế bạc"

- Luật Dân số vừa được Quốc hội thông qua, đánh dấu sự thay đổi căn bản, chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển, thưa đại biểu?

- Việt Nam là nước đầu tiên xây dựng Luật Dân số, đến nay chưa có quốc gia nào trên thế giới có luật này. Luật Dân số không thể bao phủ hết mong muốn của hơn 100 triệu dân, nhưng cố gắng đáp ứng tối đa nhu cầu của người dân. Nhưng, tôi ghi nhận, Luật đã chuyển mạnh mẽ về tư duy quản lý, từ chú trọng số lượng sang đặt trọng tâm vào chất lượng. Dân số được coi là nguồn tài nguyên vô giá của quốc gia, quyết định chất lượng lực lượng lao động tương lai. Chất lượng dân số nâng lên đồng nghĩa với chất lượng tăng trưởng kinh tế - xã hội được cải thiện.

Một điểm đặc biệt tiến bộ trong Luật này là việc nhấn mạnh thích ứng với già hóa dân số. Việt Nam đang bước nhanh vào giai đoạn dân số già - một xu hướng không thể đảo ngược. Vì vậy, cùng với chính sách duy trì mức sinh thay thế, chúng ta cần chuẩn bị các giải pháp thích ứng dài hạn. Điều này không chỉ dừng lại ở chăm sóc sức khỏe người cao tuổi mà còn hướng tới phát triển “nền kinh tế bạc”, phát huy vai trò của người cao tuổi - những người nhiều kinh nghiệm, vẫn còn khả năng cống hiến và mong muốn được tiếp tục tham gia hoạt động xã hội. Đây là cách tiếp cận tích cực, tránh coi người cao tuổi là gánh nặng, đồng thời tạo động lực tinh thần cho họ, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

Để các quy định này đi vào cuộc sống, cần có những chính sách cụ thể, cơ chế hướng dẫn chi tiết nhằm khuyến khích người cao tuổi tiếp tục tham gia đóng góp; tạo điều kiện để họ phát huy vai trò trong cộng đồng và xã hội, đồng thời nâng cao đời sống tinh thần cho bản thân và gia đình.

- Trước khối lượng công việc lớn, nhiều luật, nghị quyết được xem xét, thông qua, Quốc hội tiếp tục đổi mới mạnh mẽ khi tổ chức thảo luận một số dự án luật, nghị quyết theo lĩnh vực. Sự đổi mới về phương thức tiến hành các phiên họp này có tác động như thế nào đến chất lượng, hiệu quả các hoạt động của Quốc hội, thưa đại biểu?

Một điểm mới trong phương thức tổ chức là thảo luận gộp các luật cùng nhóm nội dung (như nhóm luật giáo dục, chương trình mục tiêu quốc gia) trong cùng một phiên họp. Cách làm này giúp đại biểu dễ dàng so sánh, đối chiếu các quy định pháp luật, bảo đảm tính thống nhất và tránh xung đột pháp lý.

Hiện nay, khi thảo luận riêng lẻ các dự án luật, nghị quyết, các đại biểu Quốc hội cũng vẫn rà soát, đối chiếu với các luật liên quan. Nhưng, như vậy sẽ vất vả hơn, bị ngắt quãng. Khi chúng ta đặt các dự án luật liên quan đến nhau, thuộc cùng một lĩnh vực thảo luận sẽ có nhiều cơ hội để đại biểu đối chiếu, thấy ngay những xung đột, thiếu thống nhất giữa các luật, kịp thời điểm chỉnh, góp phần bảo đảm chất lượng luật được Quốc hội thông qua.

Điểm đáng chú ý ở những phiên thảo luận chung này là nhiều vướng mắc trong thực tế, trong đó nổi lên là cơ chế xây dựng lực lượng giáo viên, bác sĩ cho vùng miền núi, đồng bào dân tộc thiểu số, đào tạo sau đại học trong lĩnh vực sức khỏe (bác sĩ nội trú, chuyên khoa) đã được các đại biểu chỉ rõ vướng mắc trong từng luật; đề xuất giải pháp khắc phục thấu đáo. Đòi hỏi từ cuộc sống, được cử tri gửi gắm đã được đưa vào nghị trường. Và điều này đã thuyết phục các cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra nghiên cứu tiếp thu đưa vào các luật, nghị quyết.

ĐBQH và cử tri rất ủng hộ phương thức thảo luận mới này của Quốc hội.

Mô hình "Quốc hội số" có nền tảng vững chắc từ hôm nay

- Kỳ họp cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XV đang dần khép lại, đồng thời mở ra một nhiệm kỳ mới với nhiều tin tưởng, kỳ vọng, thưa đại biểu?

- Hướng tới Quốc hội Khóa XVI, nhiệm vụ đặt ra sẽ rất nặng nề nhưng vẻ vang. Cuộc bầu cử ĐBQH Khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 sẽ diễn ra sớm hơn (tháng 3/2026) ngay sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, đáp ứng kịp thời yêu cầu thể chế hóa các chủ trương, đường lối mới của Đảng.

Hơn nữa, bối cảnh thế giới và trong nước cũng cho thấy có sự biến đổi rất nhanh, từ tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, thay đổi của địa chính trị thế giới đến ảnh hưởng của biến đổi khí hậu…, do đó khối lượng công việc của Quốc hội Khóa XVI có lẽ cũng sẽ rất nặng nề.

Nhưng, với truyền thống tốt đẹp của Quốc hội Việt Nam 80 năm qua, kế thừa và phát huy những thành quả, kinh nghiệm từ đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả, hiệu lực các hoạt động của Quốc hội các khóa, đặc biệt là nhiệm kỳ Khóa XV, tôi tin rằng, Quốc hội nhiệm kỳ Khóa XVI sẽ có sự tiếp nối thuận lợi, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ đặt ra, nhất là thực hiện mô hình “Quốc hội số” đã được đặt nền tảng vững chắc từ hôm nay. Các đại biểu Quốc hội tái cử sẽ tiếp tục lan tỏa tinh thần đổi mới tới các đại biểu Quốc hội Khóa XVI.

- Xin cảm ơn đại biểu!

ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Ngọc Sơn: Tiền đề quan trọng, tạo nền tảng để Việt Nam bứt phá mạnh mẽ trong thập kỷ tới

Quốc hội vừa thông qua khối lượng lớn luật và nghị quyết, được kỳ vọng sẽ tác động sâu rộng đến đời sống kinh tế - xã hội khi có hiệu lực, đánh dấu bước hoàn thiện quan trọng của hệ thống thể chế cho giai đoạn phát triển 2026 - 2031 của đất nước ta. Các luật về thuế, giá, quản lý nợ công, dự trữ quốc gia, bảo hiểm... được kỳ vọng sẽ góp phần củng cố nền tài chính - ngân sách quốc gia theo hướng minh bạch, kỷ cương, tạo dư địa ổn định vĩ mô và nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế trước các "cú sốc".

Nhóm luật về đất đai, quy hoạch, đầu tư và hạ tầng chiến lược mở ra không gian phát triển mới, tháo gỡ những điểm nghẽn kéo dài, từ đó thúc đẩy giải ngân đầu tư công, thu hút FDI và tạo động lực tăng trưởng vùng.

Các luật về dân số, phòng bệnh, cư trú, thi hành án và viên chức làm rõ hơn quyền, nghĩa vụ của công dân; nâng cao chất lượng dịch vụ công; đồng thời tăng cường kỷ cương, trật tự xã hội. Trong khi đó, các luật về an ninh mạng, bí mật nhà nước, phòng chống ma túy và công nghiệp quốc phòng sẽ tạo “lá chắn” an ninh toàn diện, bảo đảm môi trường ổn định để phát triển kinh tế. Đặc biệt, các luật liên quan đến khoa học - công nghệ, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, sở hữu trí tuệ và giáo dục - đào tạo mở đường cho đổi mới sáng tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao - yếu tố quyết định năng suất và năng lực cạnh tranh quốc gia. Nghị quyết về giám sát thực thi Luật Bảo vệ môi trường nhấn mạnh trụ cột phát triển bền vững, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn và ngành công nghiệp môi trường. Đây là tiền đề trong quá trình cải cách thể chế toàn diện, nếu thực thi nghiêm túc sẽ tạo nền tảng để Việt Nam bứt phá mạnh mẽ trong thập kỷ tới.

Thông qua công tác lập pháp, Quốc hội không chỉ hoàn thiện hệ thống pháp luật mà còn đóng vai trò kiến tạo, dẫn đường, bảo đảm mọi quyết sách lớn đều hướng tới mục tiêu xây dựng một Việt Nam hiện đại, bền vững và có năng lực cạnh tranh cao trong thập kỷ tới.

Thanh Hải thực hiện