Kỳ 4: Đẩy mạnh giám sát, bước tiến của lập pháp hiện đại

Đổi mới tư duy lập pháp - Dấu ấn Nghị quyết 66

Các đại biểu tham dự Diễn đàn về hoạt động giám sát của Quốc hội. Ảnh Quochoi.vn

Cơ chế đặc thù, vượt trội thúc đẩy đổi mới công tác lập pháp

Sáng 17/5, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt, tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật (Nghị quyết 197), với 416/443 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm 87,03% tổng số đại biểu Quốc hội).

Về Nghị quyết 197, tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết số 66 và Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị sáng 18/5, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã nhấn mạnh: Nghị quyết 197 đã kịp thời thể chế hóa ngay các quyết sách của Nghị quyết 66, tháo gỡ ngay những vướng mắc, bất cập về cơ chế tài chính, bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao cũng như đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, chuyển đổi số trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Nói về Nghị quyết 197, nhiều đại biểu và chuyên gia nhận định, đây là “chính sách chưa có tiền lệ” ở Việt Nam, tạo ra cơ chế đặc thù, vượt trội để thúc đẩy đổi mới công tác lập pháp. Việc ban hành Nghị quyết này được coi là quyết sách kịp thời của Quốc hội, thể hiện quyết tâm chính trị cao trong việc khơi thông nguồn lực thể chế và xây dựng hệ thống pháp luật chuyên nghiệp, minh bạch, có chất lượng cao.

Nghị quyết 197 đặc biệt quan tâm đến việc đãi ngộ và khuyến khích đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác lập pháp. Bên cạnh yếu tố con người, Nghị quyết cũng tăng cường nguồn lực tài chính cho công tác xây dựng pháp luật theo đúng tinh thần “đầu tư cho xây dựng pháp luật là đầu tư cho phát triển” của Nghị quyết 66.

Trước đó, tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, trong phiên thảo luận tại tổ liên quan đến Nghị quyết này, đa số ý kiến đại biểu khẳng định, việc xây dựng dự thảo Nghị quyết là cần thiết nhằm kịp thời thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng về xây dựng Nhà nước pháp quyền và đổi mới công tác xây dựng pháp luật.

Nghị quyết góp phần tiếp tục hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; đồng thời, khắc phục những bất cập, hạn chế trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, tạo bước đổi mới đột phá, chiến lược, kịp thời, linh hoạt, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên số.

Đại biểu Huỳnh Thị Ánh Sương (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi) đánh giá các chính sách theo dự thảo Nghị quyết rất thỏa đáng, qua đó tạo động lực làm việc, tinh thần khách quan, liêm chính, tránh tư tưởng lợi ích nhóm, phát triển hệ thống pháp luật đáp ứng yêu cầu thực tiễn, giúp phát huy nguồn lực phát triển đất nước.

Góp ý về ngân sách thực hiện cơ chế, chính sách đặc biệt, đại biểu Đặng Bích Ngọc (đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hòa Bình) cho rằng: “Ngân sách Nhà nước bảo đảm chi cho công tác xây dựng pháp luật không thấp hơn 0,5% tổng chi ngân sách Nhà nước hàng năm và tăng dần theo yêu cầu phát triển”. Theo đại biểu, mức quy định 0,5% tổng chi ngân sách là số lượng rất lớn, thể hiện sự quan tâm đặc biệt, nhưng cần có định mức và quy định cụ thể để tạo điều kiện thuận lợi trong thực hiện và chi các mục liên quan đến ngân sách, bảo đảm hiệu quả, tránh lãng phí; đồng thời, tạo sự đồng thuận, thống nhất từ T.Ư đến địa phương và thống nhất với các quy định hiện hành”.

Đẩy mạnh giám sát, bước tiến của lập pháp hiện đại

Việc cụ thể hóa Nghị quyết 66 không chỉ nằm ở một văn bản nghị quyết riêng lẻ mà còn thấm nhuần vào toàn bộ các hoạt động lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, của Quốc hội, đặc biệt là trong quy trình xây dựng và thông qua các dự án luật, nghị quyết.

Vừa qua, Diễn đàn về hoạt động giám sát của Quốc hội lần đầu tiên được Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức với chủ đề "Giám sát của Quốc hội để kiến tạo phát triển". Diễn đàn nhằm tập trung triển khai các định hướng, quan điểm mới của Đảng về đổi mới hoạt động giám sát. Chủ đề này trực tiếp cụ thể hóa yêu cầu của Nghị quyết 66: biến giám sát thành công cụ thúc đẩy hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật một cách hiệu quả, khoa học, và kiến tạo phát triển. Nội dung của Diễn đàn bám sát các quan điểm mới của Đảng về đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội gắn với việc tiếp thu, chỉnh lý Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân tại Kỳ họp thứ 10; xác định được trọng tâm giám sát của nhiệm kỳ tiếp theo để thực hiện có hiệu quả chủ trương, nghị quyết của Đảng, đặc biệt là “bộ tứ chiến lược”.

Việc sửa đổi toàn diện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND đặt ra yêu cầu hoạt động giám sát phải gắn với hoạt động lập pháp và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Giám sát của Quốc hội sẽ cung cấp cơ sở thực tiễn, là nguồn “đầu vào” của xây dựng pháp luật và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Trong bối cảnh hiện nay, việc đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội cũng được đặt ra cần bám sát thực tiễn, gắn liền với đổi mới cải cách hành chính, thủ tục hành chính, phân cấp phân quyền triệt để với tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội dựa trên những quan điểm mới của T.Ư cả về mục tiêu, phạm vi, đối tượng, hình thức, phương thức giám sát, bao gồm: đổi mới hoạt động giám sát tối cao, giám sát văn bản quy phạm pháp luật, giám sát chuyên đề, tăng cường chất vấn và trả lời chất vấn, nâng cao chất lượng các phiên giải trình của Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội.

Phát biểu tại diễn đàn, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ: "Giám sát ngày nay là để kiến tạo phát triển đất nước trong Kỷ nguyên mới, Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Quốc hội khóa XV rất quan tâm tới công tác giám sát; nhiều cuộc giám sát được thực hiện nghiêm túc, có chất lượng và đều báo cáo với đại biểu Quốc hội, cử tri và Nhân dân".

(Còn nữa)

Trả lời báo chí về Diễn đàn “Giám sát Quốc hội để kiến tạo phát triển”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Hoàng Công Anh cho rằng, việc tổ chức diễn đàn không chỉ thể hiện quyết tâm triển khai hiệu quả các định hướng, quan điểm mới theo Nghị quyết của T.Ư, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về đổi mới hoạt động giám sát của Quốc hội, mà còn giúp xác định được trọng tâm giám sát của nhiệm kỳ tiếp theo, nhằm thực hiện có hiệu quả chủ trương, nghị quyết của Đảng, góp phần đưa đất nước vào Kỷ nguyên mới…

Minh Dương - Nhật Nam