Kỳ 2: Tạo dựng thị trường minh bạch và an toàn

Đề án thành lập Trung tâm giao dịch bất động sản và quyền sử dụng đất do Nhà nước quản lý

Doanh nghiệp kỳ vọng

Việc đề xuất thành lập các Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ do Nhà nước quản lý đang nhận được sự quan tâm lớn từ cả giới chuyên gia lẫn người dân. Theo đề xuất, mô hình này sẽ hoạt động tương tự như Sở giao dịch chứng khoán, đóng vai trò là đầu mối kiểm soát các giao dịch BĐS, công khai giá cả, bảo đảm pháp lý và minh bạch nguồn cung. Việc thành lập Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ là điều tất yếu phải diễn ra và được nhiều DN đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực BĐS ủng hộ sau khi nghe tin Bộ Xây dựng đang xây dựng Đề án thành lập Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ do Nhà nước quản lý.

Phía DN kỳ vọng mô hình này sẽ làm chùn tay giới đầu cơ, đặc biệt là các đối tượng chuyên ký gửi nhà đất tại phòng công chứng. Ngoài ra, các chủ đầu tư cũng sẽ phải bảo đảm tính pháp lý của dự án thì mới có thể tiến hành giao dịch với khách hàng.

“Không chỉ vậy, mô hình này sẽ cắt giảm đáng kể thời gian và thủ tục hành chính. Người dân khi giao dịch BĐS sẽ không phải “lặn lội” di chuyển từ phòng công chứng, qua văn phòng đăng ký đất đai rồi qua bên thuế… Như vậy, Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ do Nhà nước quản lý sẽ là một mũi tên trúng nhiều đích, khi vừa tránh thất thu ngân sách, vừa mở ra cơ hội để thanh lọc, chuyên nghiệp hóa thị trường BĐS” - ông Nguyễn Viết Thắng, chuyên đầu tư, kinh doanh BĐS trên địa bàn TP Hà Nội cho biết.

Theo Bộ Xây dựng, một trong những tác động rõ rệt nhất của mô hình Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ do Nhà nước quản lý là khả năng tăng tính minh bạch của thị trường BĐS. Bởi hiện nay hơn 70% giao dịch nhà đất chưa được thực hiện qua sàn, dẫn tới tình trạng “hai giá”, chênh lệch lớn giữa giá kê khai và giá thực tế. Người mua bị “mù thông tin”, trong khi cơ quan quản lý Nhà nước lại thiếu dữ liệu đầu vào để xây dựng chính sách. Vì vậy, khi các giao dịch phải thông qua Trung tâm công lập - nơi được tích hợp đầy đủ thông tin quy hoạch, giấy tờ pháp lý, lịch sử chuyển nhượng, định giá công khai… thì thị trường BĐS sẽ dần đi vào nền nếp. Đồng thời, tình trạng đầu cơ, găm hàng, đẩy giá cũng sẽ bị hạn chế nhờ vào cơ chế kiểm soát chặt chẽ từ đầu vào.

“Chúng ta đang rất thiếu một kênh thông tin chính thống để người dân tra cứu dữ liệu nhà đất một cách tin cậy. Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ do Nhà nước vận hành sẽ đóng vai trò là “hệ thống lọc” giúp loại bỏ hàng tồn, hàng không đủ điều kiện pháp lý khỏi thị trường” - Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam Nguyễn Quốc Hiệp đánh giá.

Cần triển khai thí điểm và theo từng giai đoạn

Trên thế giới, nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Singapore, Đức... đã triển khai thành công hệ thống giao dịch BĐS tập trung do Nhà nước vận hành. Tại Singapore, toàn bộ thông tin về căn hộ, lịch sử giao dịch, định giá và tình trạng pháp lý... được công khai minh bạch qua nền tảng “OneMap”, giúp người dân dễ dàng ra quyết định đầu tư. Vì vậy, Việt Nam có thể học hỏi để phát triển hiệu quả, đặc biệt trong bối cảnh Chính phủ đang đẩy mạnh chuyển đổi số và xây dựng nền hành chính phục vụ.

Dưới góc độ chuyên gia kinh tế, PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu giá (Bộ Tài chính) cho rằng, mô hình Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ do Nhà nước quản lý ứng dụng công nghệ số sẽ là xu hướng tất yếu. Tuy nhiên, để triển khai thành công mô hình này sẽ cần một chiến lược toàn diện bao gồm sự đồng bộ giữa yếu tố công nghệ, pháp lý và thị trường. Đặc biệt, việc triển khai cần được thực hiện theo từng giai đoạn, bắt đầu bằng việc thử nghiệm tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh trước khi mở rộng ra phạm vi toàn quốc.

Cùng đó, việc đầu tư vào các công nghệ tiên tiến như bảo mật đa lớp, blockchain và trí tuệ nhân tạo (AI) cũng rất quan trọng để đảm bảo an toàn cho các giao dịch. Bên cạnh đó, cần xây dựng một hành lang pháp lý phù hợp là điều kiện tiên quyết để tạo dựng niềm tin từ phía người dân. “Nếu được thực hiện đúng lộ trình và với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, mô hình Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ số hóa do Nhà nước quản lý sẽ giúp tăng cường tính minh bạch, giảm thiểu rủi ro và thúc đẩy thanh khoản cho thị trường BĐS Việt Nam trong tương lai” - PGS.TS Ngô Trí Long khẳng định.

Trong khi đó, GS.TSKH Đặng Hùng Võ cho rằng, việc thành lập Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ do Nhà nước quản lý không đơn thuần là một biện pháp kỹ thuật, mà là một sự điều chỉnh chiến lược nhằm thiết lập lại trật tự thị trường BĐS theo hướng minh bạch, công bằng và bền vững. Trong trung hạn, đây sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực cho mục tiêu bình ổn giá nhà, thúc đẩy dòng vốn đầu tư dài hạn, đồng thời bảo vệ quyền lợi chính đáng của người mua.

“Trung tâm giao dịch nhà đất công lập nên giữ vai trò điều tiết và giám sát, không phải cạnh tranh hay thay thế sàn giao dịch tư nhân, nhằm bảo đảm tính minh bạch, công khai pháp lý, tránh để hoạt động mua bán bị thao túng bởi nhóm lợi ích. Muốn tạo niềm tin cho người dân, phải có cơ chế kiểm soát thông tin, định giá minh bạch và bảo vệ bên mua. Nếu không sẽ trở thành hình thức “sàn Nhà nước” nhưng kém hiệu quả hơn khu vực tư và mô hình Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ do Nhà nước quản lý chỉ làm nhiệm vụ hành chính kiểu “cấp phép” thì sẽ không giải quyết được gốc rễ của vấn đề”, GS.TSKH Đặng Hùng Võ cho hay.

Nếu mô hình Trung tâm giao dịch BĐS và QSDĐ do Nhà nước quản lý đi vào hoạt động sẽ góp phần quản lý, giám sát một cách đầy đủ và trọn vẹn hơn thị trường BĐS thay vì chỉ dừng lại ở sản phẩm nhà ở hình thành trong tương lai và đất nền dự án như hiện tại. Bên cạnh đó sẽ tránh tình trạng mua bán nhà trên giấy, hoạt động lừa đảo, thông tin sai sự thật.

(Còn nữa)

Thái An