Kỳ 2: Nếu được lựa chọn lại, tôi vẫn làm Chấp hành viên
Xin được mượn lời của một Chấp hành viên lâu năm làm tiêu đề cho bài báo này. Với chị, đằng sau mỗi bản án được thi hành, mỗi phán quyết có hiệu lực trên thực tế là niềm vui, niềm hạnh phúc, là những giá trị mà theo chị 'không gì có thể so sánh được' do nghề Chấp hành viên mang lại.
Cân bằng lợi ích: điều không dễ dàng
Trở lại với câu chuyện của Chấp hành viên Trần Thị Thúy An, Phó Phòng nghiệp vụ, Cục THADS Kiên Giang, người nữ chấp hành viên trong vụ cưỡng chế 2 ngôi mộ giả ở TP. Phú Quốc. Chị Thúy An tâm sự, chị vào nghề một cách rất tự nhiên, bố chị trước đây là Chánh án TAND huyện, khi chị tốt nghiệp xong Trường luật, theo lời khuyên của gia đình, chị “đầu quân” cho Thi hành án với suy nghĩ công việc của Thi hành án sẽ nhẹ nhàng hơn. Nhưng vào nghề, ngày từ khi còn làm Thư ký THA, chị đã hiểu rằng không có công việc nào là nhẹ nhàng, nhất là với Thi hành án. Bởi vì Chấp hành viên là người trực tiếp xử lý tài sản, tiền bạc, quyền lợi của các bên; Mỗi vụ việc thi hành án đều gắn với số phận con người, bên được thi hành án mong thì chờ sự công bằng, bên phải thi hành thì luôn chùng chình muốn kéo dài, nhiều trường hợp không tâm phục, khẩu phục với bản án đã tuyên. Vậy với vai trò của cán bộ, Chấp hành viên phải làm thế nào để cân bằng lợi ích giữa hai phía đó là điều không dễ dàng.
Trải qua nhiều năm làm thư ký, rồi Chấp hành viên Chi cục THADS Rạch Giá, Chi cục THADS Hòn Đất rồi trở về Cục THADS, chị Thúy An là Chấp hành viên đã từng tham gia nhiều vụ cưỡng chế phức tạp, khó khăn. Đối với chị, mỗi vụ việc có tính chất đặc thù, nhạy cảm riêng. Hàng chục năm làm nghề, chị rút ra một điều rằng, trong THA thì cùng bất đắc dĩ không còn biện pháp nào khác thì mới phải sử dụng cưỡng chế. Vì nếu phải áp dụng cưỡng chế, nhà nước và bên phải thi hành án đều phải tốn kém về chi phí, nhân lực. Do đó, không chỉ chị Thúy An mà hầu hết các chấp hành viên đều đề cao phương châm vận động, thuyết phục. Thuyết phục đến tận khi cuộc cưỡng chế đã diễn ra. Và thực tế rất nhiều vụ việc đã không phải huy động lực lượng cưỡng chế ở …phút thứ 89!

Chấp hành viên Nguyễn Thanh Bình, Chi cục trưởng Chi cục THADS huyện Tân Hiệp, tỉnh Kiên Giang
Còn đối với Chấp hành viên Nguyễn Thanh Bình, Chi cục trưởng Chi cục THADS huyện Tân Hiệp, tỉnh Kiên Giang, người có hơn 20 năm công tác tại cơ quan THADS và đã luân chuyển qua nhiều Chi cục trên địa bàn tỉnh. Mặc dù 02 con còn nhỏ, liên tục phải đi làm xa nhà nhưng với tinh thần xả thân cho công việc, anh liên tục nhận sự điều động đi bất cứ nơi đâu mà tổ chức cần. Từ Kiên Lương, U Minh Thượng, Giang Thành, Tân Hiệp…Với anh, ở đâu cũng là công việc, là cống hiến. Và anh coi đó là cơ hội để trưởng thành trong nghề nghiệp.
Khi giữ cương vị lãnh đạo các Chi cục THADS, anh Bình luôn tâm niệm, bản thân luôn gương mẫu, sâu sát, quyết liệt, chặt chẽ, phân công phân nhiệm rõ ràng, có kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở. Khi gặp những việc khó, bản thân phải lắng nghe, cùng anh em bàn biện pháp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc. Do đó, ở nơi anh đã công tác, hàng năm cán bộ, Chấp hành viên trong đơn vị đều hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Bản thân anh Bình, với vai trò là Chấp hành viên, đã thực hiện nhiều vụ việc cưỡng chế liên quan đến nhà ở, đất đai, tàu thuyền …, trong đó có nhiều vụ việc người phải thi hành án cản trở, chống đối, đe dọa … nhưng với quyết tâm cùng với sự hỗ trợ, phối hợp của đồng nghiệp, các ngành hữu quan đã thực hiện thành công việc cưỡng chế. Điển hình như cưỡng chế vụ ông Dương, bà Nỉ tại huyện Giang Thành. Đây là tranh chấp trong gia đình, Tòa tuyên buộc con phải giao trả lại đất lại cho mẹ nhưng người phải thi hành án luôn tránh né, không hợp tác, khi Chấp hành viên cưỡng chế thì gây áp lực, ghi âm, ghi hình, có lời lẽ xúc phạm đoàn cưỡng chế, khiếu nại Chấp hành viên, nhưng với sự quyết tâm, nỗ lực Chấp hành viên đã thực hiện xong việc cưỡng chế, giao đất cho người được thi hành án theo nội dung bản án đã tuyên. Hoặc vụ việc tham gia cưỡng chế giao trả đất tại xã Vĩnh Phú, huyện Kiên Lương (nay là huyện Giang Thành), đương sự huy động người dân với số lượng lớn (trên 300 người), chống đối quyết liệt, thậm chí còn bắt giữ, gây thương tích cho cán bộ đoàn cưỡng chế.
Mỗi môi trường là một sự trải nghiệm và thử thách
Còn đối với Chấp hành viên Đoàn Kim Em, Quyền Trưởng Phòng Nghiệp vụ, Cục THADS Cà Mau, người bước chân vào ngành THADS từ 1997 với vai trò là chuyên viên cán sự. Những công việc tưởng chừng rất vụn vặt ở cơ quan THADS những ngày đầu đã khiến chị tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm cho nghề nghiệp sau này.

Chấp hành viên Đoàn Kim Em, Quyền Trưởng Phòng Nghiệp vụ, Cục THADS Cà Mau
Là phụ nữ, cũng có cha mẹ già, con nhỏ, chồng công tác xa, nhưng chị Kim Em không bao giờ ngần ngại khi đi xe máy cả trăm cây số, rồi đi thuyền, ghe làm nhiệm vụ. Đến giờ, sau nhiều năm lăn lộn với cơ sở, về lại Cục THADS, chị nhớ nhất là những chuyến đi thi hành án trong rừng U Minh. Những vụ chỉ thu cho Ngân sách nhà nước 50 ngàn án phí mà đi cả trăm cây số trên sông nước. Có nhiều vụ không có tiền, người dân mang cả gà đi…đề nghị đổi cho cán bộ để lấy tiền nộp.
“Ở địa phương công việc THADS rất đa dạng. Một vụ thi hành án đi lại cả chục lần, mỗi lần đi cả ngày đường không về tới nhà, nhất là vào mùa mưa, nước dềnh trên sông, rạch. Nam giới đi đã vất vả, phụ nữ thì còn nản hơn, vì đến con vắt trong rừng cũng thấy hãi”. Chị Kim Em nói và cho biết, tuy nhiên lâu dần những công việc cũng thành quen, và sau nhiều vụ THA thì “khó mấy cũng có cách khắc phục”.
Ở Cà Mau, án hôn nhân rất nhiều, những vụ án hậu ly hôn khiến cơ quan THADS mất nhiều công sức khi một bên thường cố tình trì hoãn không cấp dưỡng cho con. Những bản án cấp dưỡng nuôi con thường kéo rất dài, thậm chí từ khi đứa trẻ còn rất nhỏ cho đến trưởng thành (18 tuổi) khiến Chấp hành viên mệt mỏi.
Bên cạnh các vụ án mang tính chất gia đình, vay nợ với giá trị không đáng kể, thì có rất nhiều vụ án lớn, nhiều vụ án lừa đảo vỡ nợ, án tín dụng ngân hàng với giá trị rất lớn, có vụ hơn 1200 tỷ nhưng tài sản bảo đảm không đủ thi hành, trong khi máy móc dây truyền xuống cấp không thể mang bán đấu giá. Ở Phòng nghiệp vụ mà chị Kim Anh phụ trách, có những Chấp hành viên mỗi năm phải thi hành đến 800 việc. Đại đa số trong đó là những vụ việc phức tạp lấy từ cơ sở lên. “Đã là chấp hành viên thì dù việc nhỏ hay việc lớn, giá trị ít hay nhiều thì đều phải tận tâm tận lực, bởi ở đó là quyền lợi hợp pháp của những người đang mong chờ công lý được thực thi”.
“Vào ngành từ khi còn là một nhân viên đánh máy, giờ là Quyền Trưởng phòng, Chấp hành viên Trung cấp. Từng có mặt ở rất nhiều địa bàn xa xôi, vùng rừng núi, sông nước Cà Mau, gần ba chục năm gắn bó với ngành nhưng đối với chị Kim Anh chưa bao giờ vơi đi sự tâm huyết với công việc. “Nếu quay ngược lại thời gian, lựa chọn lại nghề nghiệp, tôi vẫn chọn chấp hành viên. Vì hoàn cảnh gia đình tôi cũng có ý định xin về sớm, tuy nhiên dù Tổng cục có quyết định như thế nào, thì những ngày còn lại của một Chấp hành viên tôi vẫn luôn nỗ lực, cố gắng. Thậm chí sau này nếu về nghỉ chế độ, nếu các bạn trẻ cần hỗ trợ về mặt chuyên môn hay kinh nghiệm, tôi luôn sẵn sàng”. Chị Kim Anh quả quyết.
Cùng tình yêu nghề như chị Kim Anh, mặc dù mới là một Thư ký THA, nhưng anh Lê Phước Hòa, Chi cục Thi hành án dân sự Huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau trong vòng 07 năm, đã đi qua bốn đơn vị công tác khác nhau trong ngành thi hành án. Từ U Minh, Năm Căn, Thành phố Cà Mau và hiện nay là Trần Văn Thời. Anh Hòa cho rằng mỗi nơi đều để lại cho ông những dấu ấn sâu sắc, là một mảnh ghép trong hành trình nghề nghiệp đầy ý nghĩa.
“Mỗi lần chuyển công tác là một lần đối mặt với thử thách mới: Môi trường làm việc thay đổi, đồng nghiệp mới, nhiệm vụ mới và những áp lực chưa bao giờ vơi bớt. Nhưng cũng chính trong những lần thay đổi đó, tôi học được cách linh hoạt thích nghi, bền bỉ vượt khó. Dẫu biết rằng phía trước còn nhiều thử thách, còn nhiều chuyến đi khác xa hơn, gian nan hơn, nhưng tôi tin rằng chỉ cần giữ một trái tim trong sáng, một tinh thần cầu thị, sự nỗ lực không ngừng và luôn giữ vững tinh thần cầu tiến thì không khó khăn nào là không thể vượt qua.”, anh Hòa tâm sự.
(Còn nữa)
T.Hằng – Đ.Tiến – Đ.Hưng – K.Thùy - T.Nghĩa
Chấp hành viên Nguyễn Thanh Bình, Chi cục trưởng Chi cục THADS huyện Tân Hiệp, tỉnh Kiên Giang: Thủ tục về thi hành án mất quá nhiều thời gian, công sức
Các quy định của pháp luật về THADS được ban hành kịp thời, đầy đủ, quy định rõ các trình tự, tủ tục trong thi hành án. Tuy nhiên qua áp dụng trên thực tế bộc lộ nhiều bất cập: các thủ tục về thi hành án quá nhiều làm mất nhiều thời gian, công sức của cán bộ, Chấp hành viên; quy định quá nhiều quyền cho người phải thi hành án; pháp luật về thi hành án có sự mâu thuẫn, chồng chéo với các luật khác có liên quan dẫn đến việc lúng túng khi áp dụng; lượng án thụ lý hàng năm tăng về tính chất và mức độ phức tạp; các sai sót trong tổ chức thi hành án rất dễ xảy ra dẫn đến vi phạm pháp luật phải bồi thường gây áp lực rất lớn cho Chấp hành viên; khâu thẩm định tài sản cho vay của các tổ chức tín dụng chưa chặt chẽ dẫn đến nhiều vụ việc khó tổ chức thi hành hoặc kéo dài do không xác định được vị trí của tài sản thế chấp.