Kịp thời tháo gỡ vướng mắc do quy định của pháp luật

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày Tờ trình Dự thảo Nghị quyết. Ảnh: VPQH

Kịp thời tháo gỡ “điểm nghẽn” pháp luật, cản trở phát triển kinh tế - xã hội

Trình bày Tờ trình Dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ, để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, Chính phủ đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, tuy nhiên, chỉ giới hạn trong phạm vi thuộc thẩm quyền của Chính phủ. Đối với các vướng mắc do quy định của luật, nghị quyết, pháp lệnh, thì vẫn phải trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo quy định nên nhiều trường hợp còn chậm, chưa kịp thời.

Do vậy, việc xây dựng, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật là rất cần thiết để kịp thời tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định của pháp luật kìm hãm, cản trở, gây ách tắc phát triển kinh tế - xã hội.

Dự thảo Nghị quyết quy định về tiêu chí xác định, nguyên tắc, phương án, quy trình và trách nhiệm trong xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. Dự thảo Nghị quyết được bố cục thành 7 điều.

Theo đó, về tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, Điều 2 Dự thảo Nghị quyết quy định 3 tiêu chí.

Thứ nhất, quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật.

Thứ hai, quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật.

Thứ ba, quy định của văn bản quy phạm pháp luật tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; hạn chế việc đổi mới, sáng tạo, phát triển mô hình kinh doanh mới, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế.

Điều 4 Dự thảo Nghị quyết quy định 2 phương án xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Một là, giải thích hoặc hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật theo quy định tại Điều 60, 61 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Hai là, ban hành văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh hoặc sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nêu rõ, Ủy ban tán thành với sự cần thiết ban hành Nghị quyết với cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn như nêu trong Tờ trình của Chính phủ; cơ bản nhất trí với phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết như đề xuất của Chính phủ.

Tuy nhiên, để bảo đảm chặt chẽ, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị xác định rõ một số nội dung quan trọng, mang tính nền tảng, các nguyên tắc hiến định liên quan đến tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước, các quy định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, tội phạm và hình phạt, tố tụng tư pháp..., sẽ không áp dụng Nghị quyết này. Đồng thời, ưu tiên giải pháp sửa đổi luật, nghị quyết để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nhất là đối với các dự án luật, nghị quyết thuộc Chương trình lập pháp năm 2025-2026.

Ngoài ra, khi Quốc hội ban hành Nghị quyết này, đề nghị rà soát, chỉnh lý các quy định về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc trong một số dự thảo luật trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 để bảo đảm thống nhất với quy định của Nghị quyết.

Cần xác định rõ tiêu chí khó khăn, vướng mắc

Thảo luận tại Tổ, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, theo Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp.

Các đại biểu Quốc hội thảo luận tại Tổ về Dự thảo Nghị quyết. Ảnh: T. QUỲNH

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk) cho rằng, sau sắp xếp, sáp nhập và thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, chúng ta cần phải có không gian, điều kiện để phát triển kinh tế- xã hội. Do đó, đây là Nghị quyết hết sức đặc thù để xử lý những khó khăn, vướng mắc bất cập trong quy định pháp luật hiện nay.

Đại biểu đề nghị, các tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật cần được định lượng hóa rất cụ thể để nhận diện cụ thể về khó khăn vì xác định “quy định tạo gánh nặng chi phí tuân thủ” là rất khó thống nhất trong cách hiểu, cách thực hiện.

Theo đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn ĐBQH TP. Hồ Chí Minh), trong thời gian qua, Quốc hội đã rất nỗ lực để hoàn thiện thể chế và đẩy mạnh việc sửa đổi, bổ sung các điều khoản luật, kể cả ban hành một luật để sửa nhiều luật. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật vẫn còn những tồn tại nhất định dẫn đến các cơ quan thực thi pháp luật có những cách hiểu khác nhau.

Để Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật được thực thi có hiệu quả, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần bổ sung vào Điều 3 về nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật cần bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh) cho rằng, cần bổ sung hai tiêu chí: thiếu quy định pháp luật để điều chỉnh và quy định chậm sửa đổi, bổ sung khi đã không còn phù hợp với thực tiễn.

Đại biểu nêu thực tế, có việc trả lời chung chung “thực hiện đúng theo quy định của pháp luật” trong khi không rõ thế nào là đúng, gây tình trạng ách tắc trong khâu thực thi bởi cơ quan áp dụng pháp luật thì né tránh, văn bản chậm được thực hiện, không đi vào thực tế.

Dự thảo Nghị quyết cũng đã đề cập nguyên tắc xử lý nhanh chóng, kịp thời trong thời gian chưa kịp trình sửa luật, nghị quyết của Quốc hội. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, cần có biện pháp để tránh tình trạng tùy tiện, "linh hoạt" nhằm hạn chế việc áp dụng quá mức nguyên tắc này.

Đ. KHOA