Kinh tế thế giới 2025: Vượt xa những dự báo ảm đạm

Kinh tế thế giới năm 2025 bất ngờ cho thấy sức bền đáng kể, vượt qua mọi dự báo bi quan. Ảnh minh họa. (Nguồn: Shutterstock)

Một nghiên cứu về tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 do nhóm tác giả thuộc Ngân hàng thế giới (WB), đứng đầu bởi nhà kinh tế M. Ayhan Kose, Giám đốc Nhóm Triển vọng đã nêu bật yếu tố bất định ngay từ câu mở đầu: "2025 là năm đầy biến động với kinh tế thế giới, ít nhất là xét trên các dự báo tăng trưởng”. Quả thực, hiếm có năm nào mà kỳ vọng tăng trưởng lại đảo chiều liên tục, từ lạc quan sang bi quan rồi lại dần phục hồi.

"Đánh bại" mọi bi quan

Năm 2025 khép lại với một nghịch lý đáng chú ý, bất chấp những biến động mạnh của các dự báo và tâm lý thị trường khá nặng nề, kinh tế toàn cầu bất ngờ cho thấy sức bền đáng kể. Tăng trưởng thực tế không chỉ tránh được kịch bản suy giảm sâu từng được lo ngại, mà còn quay trở lại mức gần tương đồng với kỳ vọng đầu năm, phản ánh khả năng thích ứng ngày càng rõ nét của nền kinh tế thế giới.

Theo dự báo chung của giới phân tích, tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 dự kiến đạt khoảng 2,7%, gần trùng với dự báo đầu năm, trong bối cảnh tâm lý thị trường trải qua nhiều biến động. Thực tế, đến cuối tháng Ba, kinh tế thế giới vẫn vận hành sát kịch bản ban đầu, các dự báo hầu như không thay đổi. Tuy nhiên, sang tháng Tư, các đợt tăng thuế quan trên diện rộng đã làm căng thẳng thương mại giữa các nền kinh tế lớn leo thang, đẩy mức độ bất định chính sách lên cao chưa từng có, kéo theo lo ngại suy giảm kinh tế toàn cầu và làn sóng điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng. Đến tháng Năm, dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 đã bị điều chỉnh giảm khoảng 0,4 điểm phần trăm, xuống mức thấp nhất trong nhiều năm.

Tuy nhiên, những lo ngại này đến nay chưa trở thành hiện thực. Cú sốc thuế quan không gây ra sự suy giảm nhanh và sâu như dự báo; hoạt động kinh tế tại nhiều quốc gia vẫn duy trì ổn định, trong khi mức độ bất định chính sách, dù còn cao, đã giảm đáng kể so với đỉnh điểm. Nhờ đó, các dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 đã phục hồi trở lại.

Thực tế này không phải là ngoại lệ. Kể từ sau đại dịch, kinh tế toàn cầu nhiều lần vượt qua các kịch bản bi quan. Trong giai đoạn 2022-2024, tăng trưởng thực tế luôn cao hơn dự báo chung khoảng 0,3 điểm phần trăm mỗi năm, cho thấy khả năng chống chịu và thích ứng ngày càng tốt của nền kinh tế thế giới.

Mỹ tiếp tục là động lực chủ đạo của tăng trưởng toàn cầu, song vai trò của nhiều nền kinh tế mới nổi và đang phát triển (EMDEs) ngày càng rõ nét. Riêng năm 2025, Mỹ ghi nhận biên độ điều chỉnh dự báo lớn nhất trong nhóm các nền kinh tế chủ chốt, từ 2,2% vào tháng Một, giảm xuống 1,2% trong tháng Năm, trước khi phục hồi lên khoảng 2,0% vào tháng 11. Sự đảo chiều này phản ánh tác động tổng hợp của làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào trí tuệ nhân tạo (AI), mặt bằng lãi suất thấp, các gói hỗ trợ tài khóa, cũng như tác động hạn chế của thuế quan lên giá cả.

Khả năng chống chịu của kinh tế toàn cầu không chỉ đến từ Mỹ. Tại các nền kinh tế phát triển khác, tăng trưởng dự kiến phục hồi lên khoảng 1,4%, tiệm cận mức dự báo đầu năm; khu vực đồng Euro hưởng lợi từ lạm phát hạ nhiệt, lãi suất giảm và các biện pháp tài khóa có trọng tâm. Với nhóm EMDEs, ngoại trừ Trung Quốc, triển vọng tăng trưởng tiếp tục ổn định quanh mức 3,5%, trong khi kinh tế Trung Quốc được cải thiện nhờ điều hành chính sách kịp thời, bù đắp phần nào sự suy yếu kéo dài của thị trường bất động sản. Nhìn chung, khả năng chống chịu tốt hơn của kinh tế thế giới còn được củng cố bởi cơ cấu xuất khẩu đa dạng, lạm phát hạ nhiệt và các động lực tăng trưởng toàn cầu duy trì ổn định.

Thở phào, nhưng chưa thể chủ quan

Nghiên cứu của các chuyên gia WB cho thấy, bên cạnh các yếu tố trong nước, nhiều động lực mang tính toàn cầu tiếp tục giữ nhịp tăng trưởng kinh tế thế giới, trong đó thương mại là trụ cột quan trọng nhất. Dù xu hướng gia tăng rào cản thương mại chưa đảo chiều, tốc độ ban hành các biện pháp hạn chế mới đã chậm lại. Sau khi đạt đỉnh vào tháng Tư, mức độ bất định trong chính sách thương mại toàn cầu đã giảm về tương đương đầu năm, góp phần ổn định tâm lý doanh nghiệp và hạn chế nguy cơ suy giảm mạnh của thương mại quốc tế.

Thực tế cho thấy, hoạt động kinh tế thương mại tiếp tục vượt kỳ vọng. Tính đến 9/2025, thương mại hàng hóa toàn cầu tăng trưởng bình quân 4,8%/tháng, cao gần gấp đôi mức 2,5% ghi nhận trong năm 2024. Đà tăng này phản ánh hai yếu tố chính: Doanh nghiệp chủ động đẩy mạnh giao hàng trước thời điểm thuế quan có hiệu lực và khả năng thích ứng ngày càng linh hoạt của các chuỗi cung ứng toàn cầu. Song song đó, thương mại dịch vụ, đặc biệt trong các lĩnh vực thông tin và dịch vụ kinh doanh vẫn duy trì sức bật, góp phần củng cố nền tảng tăng trưởng chung.

Diễn biến tích cực trên thị trường tài chính và hàng hóa cũng đóng vai trò nâng đỡ quan trọng. Từ mùa Xuân, điều kiện tài chính quốc tế nới lỏng rõ rệt, phản ánh sự cải thiện khẩu vị rủi ro, đà tăng của thị trường chứng khoán và lập trường tiền tệ ôn hòa hơn tại Mỹ. Đồng USD suy yếu và lợi suất trái phiếu dài hạn giảm đã cải thiện khả năng tiếp cận vốn của các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển, qua đó hỗ trợ đầu tư và ổn định dòng vốn.

Cùng lúc, giá dầu giảm khoảng 12% so với đầu năm và thấp hơn nhiều so với đỉnh năm 2022, góp phần hạ áp lực lạm phát toàn cầu, cải thiện thu nhập thực của hộ gia đình và hỗ trợ tiêu dùng, tăng trưởng.

Tuy nhiên, những điểm sáng chủ yếu mang tính chu kỳ và chưa đủ để xóa bỏ các rủi ro dài hạn. Tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025 vẫn thấp hơn mức trung bình của giai đoạn hậu đại dịch Covid-19 và thuộc mức yếu nhất kể từ sau khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Triển vọng có thể nhanh chóng xấu đi, nếu khẩu vị rủi ro trên thị trường đảo chiều, căng thẳng địa chính trị leo thang hoặc làn sóng bảo hộ thương mại quay trở lại.

Ở thời điểm hiện tại, kinh tế thế giới có thể tạm “thở phào”, không phải vì rủi ro đã lùi xa, mà bởi năm 2025 một lần nữa vượt lên trên những dự báo ảm đạm ban đầu. Sau ba năm liên tiếp đi ngược các kịch bản bi quan, kinh tế toàn cầu cho thấy mức độ linh hoạt, khả năng thích ứng và năng lực hấp thụ cú sốc được cải thiện rõ rệt so với giai đoạn hậu Covid-19.

Tuy nhiên, như các chuyên gia WB lưu ý, “bài học của năm 2025 cho thấy sức bền ấy không phải điều hiển nhiên; nó đòi hỏi sự thận trọng trong chính sách, kỷ luật vĩ mô và một trật tự kinh tế quốc tế ít phân mảnh hơn để duy trì tăng trưởng trong những năm tới”.

Minh Anh