Kinh tế số mở động lực tăng trưởng mới cho Hà Nội

Quang cảnh Diễn đàn “Phát triển kinh tế số: Cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên số”

Chính quyền đô thị số - trụ cột cho hệ sinh thái số Hà Nội

Ngày 21/11, Báo Kinh tế & Đô thị tổ chức Diễn đàn “Phát triển kinh tế số: Cơ hội và thách thức trong kỷ nguyên số”.

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Nguyễn Thành Lợi – Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị cho biết, Đảng và Nhà nước đã xác định chuyển đổi số và phát triển kinh tế số là định hướng chiến lược lâu dài. Nghị quyết số 57-NQ/TW cùng hàng loạt chương trình quốc gia về kinh tế số, xã hội số đã xác lập các mục tiêu rõ ràng: đưa tỷ trọng kinh tế số lên 20% GDP vào năm 2025 và khoảng 30% vào năm 2030.

Đối với Hà Nội, các mục tiêu còn cao hơn mức bình quân quốc gia. Thành phố đặt mục tiêu kinh tế số đóng góp 25 – 30% GRDP năm 2025 và tiến tới 40% vào năm 2030. Đây không chỉ là chỉ tiêu phát triển mà còn phản ánh quyết tâm tạo dựng một mô hình tăng trưởng mới dựa trên công nghệ, dữ liệu và đổi mới sáng tạo.

Theo ông Nguyễn Phú Tiến – Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số (Bộ Khoa học và Công nghệ), kinh tế số đang tạo ra các đột phá quan trọng trong năng suất lao động, chất lượng sản phẩm và tối ưu chuỗi cung ứng. Từ sản xuất, tài chính đến logistics, công nghệ số giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian giao dịch, minh bạch hóa thông tin và mở ra nhiều mô hình kinh doanh mới.

Ở góc độ kinh tế vĩ mô, PGS.TS Nguyễn Thường Lạng (Đại học Kinh tế Quốc dân) phân tích: “Kinh tế số đang giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế, thu hút đầu tư chất lượng cao và tăng giá trị trong chuỗi cung ứng toàn cầu”.

Theo PGS.TS Nguyễn Thường Lạng, việc triển khai nền tảng dữ liệu quốc gia, cải thiện hành lang pháp lý số và thúc đẩy sáng tạo là trụ cột để Việt Nam hội nhập sâu rộng và bền vững hơn.

Với Hà Nội, tiềm năng phát triển kinh tế số còn lớn hơn nhiều địa phương khác nhờ hạ tầng công nghệ tương đối hoàn thiện, nguồn nhân lực chất lượng cao và tốc độ đô thị hóa nhanh. TS Nguyễn Đức Kiên – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội khẳng định: “Kinh tế số đang trở thành không gian phát triển quan trọng bậc nhất của các đô thị lớn trên thế giới. Hà Nội có đầy đủ điều kiện để trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực”.

Tuy nhiên, cùng với cơ hội là những thách thức không nhỏ mang tính cấu trúc, đặc biệt đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa – lực lượng chiếm hơn 97% số doanh nghiệp tại Thủ đô. Theo khảo sát của Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa thành phố Hà Nội (HANOISME), 54% doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) Hà Nội chưa có bộ phận IT chuyên trách, 62% cho biết không đủ ngân sách để triển khai chuyển đổi số bài bản. Thiếu dữ liệu chuẩn hóa, chi phí tuân thủ cao và áp lực tiêu chuẩn quốc tế ngày càng khắt khe (ESG, CBAM, an ninh mạng…) đang tạo ra những rào cản khiến doanh nghiệp khó bắt kịp tốc độ của thị trường.

TS Mạc Quốc Anh cho rằng DNNVV Hà Nội cần một “mô hình hỗ trợ đa tầng”, bao gồm chính sách, công nghệ, tài chính và đào tạo. Chỉ khi đó doanh nghiệp mới có thể vượt qua rào cản, đẩy mạnh chuyển đổi số và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Xây dựng chính quyền đô thị số

Tại Diễn đàn, các chuyên gia đồng thuận rằng kinh tế số chỉ có thể phát triển khi chính quyền đô thị đóng vai trò “xương sống”. TS Nguyễn Đức Kiên chỉ ra những hạn chế mang tính hệ thống như sự thiếu liên thông dữ liệu giữa các cơ quan, quy trình xử lý công việc vẫn phụ thuộc nhiều vào giấy tờ truyền thống, khiến người dân và doanh nghiệp chịu chi phí giao dịch cao.

PGS.TS Nguyễn Thành Lợi - Tổng Biên tập Báo Kinh tế & Đô thị phát biểu

Một chính quyền hiện đại cần vận hành dựa trên dữ liệu, dịch vụ công trực tuyến, quy trình tự động và mức độ minh bạch cao. Đó là nền tảng để hình thành đô thị thông minh – nơi mọi tương tác giữa người dân, doanh nghiệp và nhà nước đều diễn ra nhanh chóng, hiệu quả và không giấy tờ. “Chính quyền đô thị phải là lực kéo mạnh nhất trong chuyển đổi số”, ông Kiên nhấn mạnh.

Theo TS Mạc Quốc Anh, kỷ nguyên số đang mở ra cuộc cạnh tranh toàn cầu mới –cạnh tranh bằng dữ liệu, tốc độ và đổi mới sáng tạo. Vì vậy, Hà Nội cần bước đi nhanh hơn nếu muốn giữ vững vị thế trung tâm đổi mới sáng tạo của Việt Nam.

TS Mạc Quốc Anh đề xuất ba nhóm giải pháp chiến lược. Cụ thể, Hà Nội phải dẫn đầu về chính quyền số. Mục tiêu cần hướng tới là 100% giấy tờ công được thay bằng dữ liệu; hồ sơ xử lý tự động; 90% thủ tục không cần cán bộ can thiệp vào năm 2030. Mô hình Singapore với 98% thủ tục được số hóa hoàn toàn là minh chứng rõ nhất cho hiệu quả của quản trị số.

Hà Nội cần tạo “siêu động lực” cho doanh nghiệp công nghệ số. Hà Nội cần chính sách thu hút nhân tài AI, ưu đãi thuế cho startup công nghệ, hình thành “hành lang AI Hà Nội” nơi doanh nghiệp được thử nghiệm các công nghệ mới không giới hạn.

TS Mạc Quốc Anh cho rằng cần xây dựng thương hiệu Hà Nội – trung tâm đổi mới sáng tạo ASEAN. Các sự kiện quốc tế quy mô lớn như Techfest quốc tế, Fintech Expo ASEAN hay AI Summit sẽ giúp Hà Nội thu hút dòng vốn đầu tư mạo hiểm hàng tỷ USD và xây dựng hình ảnh trung tâm công nghệ khu vực.

Ở góc độ người dân, TS Nguyễn Đức Kiên nhấn mạnh rằng đô thị thông minh phải lấy người dân làm trung tâm. Hà Nội đối mặt với nhiều thách thức như ùn tắc giao thông, ô nhiễm không khí, quá tải dân số. Việc phát triển hệ thống vận tải công cộng thông minh, số hóa hoạt động xe buýt, kết nối với metro sẽ giúp người dân giảm thời gian chờ đợi và gia tăng mức độ sử dụng phương tiện công cộng.

Một đề xuất đáng chú ý là yêu cầu các ngân hàng hỗ trợ hộ kinh doanh lắp đặt POS và công nhận hóa đơn điện tử từ POS như chứng từ hợp pháp. Điều này vừa thúc đẩy thanh toán không tiền mặt, vừa tạo minh bạch trong giao dịch, bảo vệ người tiêu dùng và giảm gian lận thuế trong khu vực kinh doanh nhỏ lẻ.

Đi xa hơn, TS. Nguyễn Đức Kiên cho rằng xây dựng chính quyền đô thị số phải gắn với phổ cập tư duy số cho người dân. Khi người dân quen với dịch vụ công trực tuyến, sử dụng thanh toán số, tương tác với chính quyền qua các nền tảng dữ liệu, toàn bộ hệ sinh thái đô thị sẽ thay đổi theo hướng văn minh và bền vững hơn.

TS Nguyễn Đức Kiên nhấn mạnh: “Chuyển đổi số không chỉ tạo ra giá trị tăng trưởng mà còn góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đảm bảo an sinh xã hội và làm rõ hơn đặc trưng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”.

Hải Yến