Kinh tế khởi sắc, thu ngân sách bứt tốc: Đòn bẩy nào cho tăng trưởng cuối năm?

Thu ngân sách bứt phá, kinh tế phục hồi

Kinh tế Việt Nam 9 tháng 2025 tiếp tục phục hồi ổn định, tăng trưởng GDP đạt 7,84%, lạm phát cơ bản duy trì thấp, FDI duy trì đà tăng mạnh.

Tổng thu ngân sách nhà nước đạt gần 1.901.600 tỷ đồng, vượt 96,7% so với dự toán năm và tăng khoảng 28,9% so với cùng kỳ năm 2024. Thu nội địa, vốn được coi là trụ cột ổn định, đạt khoảng 1.634.900 tỷ đồng, tương đương 98% dự toán và tăng 33,6% so cùng kỳ. Trong đó, nguồn thu từ đất đai đạt tới 409.100 tỷ đồng, tương đương 139,6% dự toán và tăng 118,2%. Còn thu từ xuất nhập khẩu và các hoạt động thương mại quốc tế cũng phục hồi mạnh, đóng góp tích cực vào nguồn thu chung.

Những con số này cho thấy nền kinh tế đang từng bước chạm được nhịp độ tăng trưởng sau những năm chịu ảnh hưởng bởi khủng hoảng, biến động trên thị trường quốc tế.

9 tháng đầu năm 2025 ghi nhận, thu từ xuất nhập khẩu và các hoạt động thương mại quốc tế cũng phục hồi mạnh, đóng góp tích cực vào nguồn thu chung

PGS.TS Nguyễn Kế Nghĩa (Đại học Kinh tế Quốc dân) cho rằng, mức tăng gần 29% trong thu ngân sách và việc hoàn thành gần 97% dự toán là “kết quả ấn tượng”, phản ánh nền tảng tăng trưởng vững chắc. Ông nhấn mạnh, mặc dù bão lũ trong tháng 9 đã ảnh hưởng đến sản xuất và thu ngân sách ở một số địa phương, nền kinh tế vẫn duy trì đà tăng trưởng và vượt kế hoạch thu, cho thấy khả năng chống chịu đáng ghi nhận.

Về cơ cấu thu, PGS.TS Nghĩa chỉ ra rằng thu nội địa chiếm vai trò chủ lực và tăng trưởng mạnh là dấu hiệu cho thấy mô hình thu ngân sách đang chuyển dịch theo hướng bền vững hơn.

PGS.TS Nghĩa phân tích, các khu vực kinh tế tư nhân, hộ kinh doanh và dịch vụ đều ghi nhận tăng trưởng thu thuế ấn tượng, phản ánh mức độ phục hồi rộng khắp của nền kinh tế thực, không chỉ tập trung ở khu vực FDI. Ông cũng cho rằng, việc sử dụng rộng rãi hóa đơn điện tử – với hơn 99% doanh nghiệp tham gia – đã tạo đột phá trong việc mở rộng cơ sở thuế sang các lĩnh vực số hóa, thương mại điện tử và nền tảng số.

Tuy nhiên, PGS.TS Nghĩa cảnh báo về độ ổn định lâu dài của nguồn thu bất động sản. Ông nhấn mạnh, thu từ đất đai tăng mạnh hơn gấp đôi, phụ thuộc vào đấu giá đất và bất động sản – nguồn thu thiếu tính ổn định dài hạn. Vì thế, theo ông, lợi thế từ bất động sản cần được sử dụng hợp lý, trong khi Chính phủ phải chuyển hướng vào xây dựng nền tảng thu bền vững từ hoạt động sản xuất kinh doanh, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng suất lao động.

PGS.TS Nguyễn Kế Nghĩa

Về động lực tăng trưởng, PGS.TS Nghĩa đánh giá ba nhóm: công nghiệp chế tạo – xuất khẩu, dịch vụ – kinh tế số, và đầu tư công cùng bất động sản. Ông nhận định công nghiệp chế biến – chế tạo là trụ cột bền vững nhất nhờ đóng góp lớn cho xuất khẩu và vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, song ông lưu ý rủi ro đến từ phụ thuộc FDI và chuỗi cung ứng quốc tế.

Với dịch vụ, ông nhận xét phục hồi rõ rệt trong bán lẻ, vận tải, du lịch, song để động lực này bền vững cần hoàn thiện hạ tầng số và khung pháp lý về dữ liệu. Riêng đầu tư công và bất động sản, ông cho rằng có tác động tích cực ngắn hạn nhưng nếu không giải quyết vướng mắc hành chính và tiến độ dự án sẽ khó lan tỏa hiệu ứng mạnh mẽ.

PGS.TS Lê Đức Hoàng (Đại học Kinh tế Quốc dân) bổ sung, các chính sách tài khóa, tiền tệ và cải cách quản lý thuế, hải quan là những bệ đỡ quan trọng cho thành tựu thu ngân sách và phục hồi kinh tế. Ông nhấn mạnh rằng giảm 2% VAT, gia hạn thuế và tiền thuê đất đã giải phóng nguồn lực cho doanh nghiệp.

Đẩy nhanh giải ngân đầu tư công tạo hiệu ứng lan tỏa đến các lĩnh vực xây dựng, vật liệu, vận tải cũng là yếu tố then chốt. Về chính sách tiền tệ, ông đánh giá cao sự điều hành linh hoạt, ổn định tỷ giá và kiểm soát rủi ro tín dụng là yếu tố củng cố niềm tin thị trường. Trong lĩnh vực thuế và hải quan, ông cho rằng số hóa, minh bạch quy trình đã giảm chi phí giao dịch, hạn chế chồng chéo kiểm tra và xử lý nghiêm gian lận, từ đó tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, đặc biệt trong xuất nhập khẩu.

Giải pháp để chạm đích mục tiêu tăng trưởng kinh tế

Nhìn về chặng đường từ nay đến cuối năm 2025, PGS.TS Lê Đức Hoàng đề xuất tập trung vào “gói giải pháp 90 ngày nước rút”. Ông cho rằng, nhiệm vụ đầu tiên là hỗ trợ doanh nghiệp đúng nhu cầu: Tiếp tục giảm VAT cho nhóm hàng có lan tỏa cao, gia hạn thuế và tiền thuê đất cho doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp xuất khẩu có đơn hàng xác định. Đồng thời, cần ưu tiên giải ngân đầu tư công vào các dự án sẵn sàng triển khai, áp dụng nghiệm thu điện tử, thanh toán kho bạc theo cơ chế T+3 và điều chuyển vốn giữa các dự án nếu chậm tiến độ.

PGS.TS Lê Đức Hoàng, Đại học Kinh tế Quốc dân

Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thúc đẩy hợp tác công tư (PPP) tại các lĩnh vực như cảng biển, y tế, giáo dục nghề với tiêu chí hoàn vốn xã hội cao. Với doanh nghiệp, Hoàng cho rằng ưu tiên lãi vay cho doanh nghiệp có hoạt động sản xuất kinh doanh tốt, mở hạn mức tín dụng quay vòng cho logistics và nông thủy sản, hỗ trợ chuyển đổi số chi phí thấp như ERP mini hoặc phần mềm kế toán, thuế số. Ông cũng đề xuất mở “luồng xanh hải quan” cho hàng thời vụ, xúc tiến nhanh thị trường Mỹ, EU, ASEAN và hỗ trợ doanh nghiệp tuân thủ chuẩn xanh như CBAM.

Về ổn định vĩ mô, ông đề nghị tiếp tục điều hành tỷ giá linh hoạt, minh bạch dữ liệu xăng dầu, điện, lương thực để neo kỳ vọng lạm phát. Ông nhấn mạnh cần kiểm tra sức chịu đựng kinh tế (stress test) để phát hiện sớm các rủi ro như bong bóng bất động sản hay nợ doanh nghiệp.

PGS.TS Lê Đức Hoàng cũng đề xuất áp chỉ số đối với thời gian xử lý hồ sơ thuế, hải quan, đất đai, PCCC; nếu quá hạn nên áp cơ chế phê duyệt ngầm định và thành lập tổ phản ứng nhanh để giải quyết vướng mắc cho doanh nghiệp.

PGS.TS Nguyễn Kế Nghĩa thì nhấn mạnh rằng, để đạt được hiệu quả chiến lược, tất cả giải pháp cần được gắn với KPI cụ thể như giải ngân đạt ≥ 95%, hoàn thuế ≤ 7 ngày, điều kiện PMI > 51 trong nhiều tháng liên tiếp. Ông cho rằng cơ chế thưởng – phạt minh bạch là công cụ cần thiết để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng 2025 được hoàn thành mà không gây mất ổn định vĩ mô trong dài hạn.

Theo các chuyên gia kinh tế, để đạt mục tiêu tăng trưởng mà không đánh đổi ổn định vĩ mô, cần thực thi các giải pháp có trọng tâm, tập trung vào hỗ trợ doanh nghiệp, tăng tốc đầu tư công, nâng cao hiệu quả điều hành chính sách tài khóa, tiền tệ. Nếu hành động đúng và kịp thời, Việt Nam không chỉ hoàn thành các chỉ tiêu kinh tế năm nay, mà còn tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững trong các năm tiếp theo.

Tuấn Linh/VOV.VN