Kiên quyết thực hiện mục tiêu chấm dứt khai thác IUU trong năm 2025

Cán bộ Trạm KSBP Quảng Điền, Đồn Biên phòng Quảng Đức, BĐBP tỉnh Quảng Ninh tuyên truyền pháp luật cho ngư dân. Ảnh: Đơn vị cung cấp

Chuyển biến từ các địa phương

Theo Ban Chỉ đạo chống khai thác IUU, hiện nay, cả nước có hơn 81.000 tàu khai thác hải sản. Đến nay, đã có 28.032 tàu cá lắp đặt thiết bị VMS, đạt tỉ lệ 99,12%, còn 249 tàu cá chưa lắp thiết bị VMS. Việc quản lý tàu cá ra vào các cảng, xuất nhập bến được kiểm soát chặt chẽ hơn. Đặc biệt, từ ngày 29/9/2025 đến nay, chưa ghi nhận tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài bị bắt giữ, xử lý.

Là một trong những địa phương có số lượng tàu cá đánh bắt xa bờ lớn, tỉnh Gia Lai đang tập trung chỉ đạo chống khai thác IUU với tinh thần cương quyết, kiểm soát chặt chẽ các tàu ra vào bến, đồng thời xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Hiện, địa phương này đang tiếp tục tổ chức kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ 100% tàu cá ra vào trạm; không cho tàu cá không đủ điều kiện khai thác thủy sản xuất bến đi khai thác thủy sản. Lực lượng chức năng tỉnh Gia Lai cũng tổ chức trực trạm bờ 24/24 giờ để theo dõi tàu cá mất kết nối thiết bị VMS, tàu cá vượt ranh giới cho phép trên biển nhằm cảnh báo và cung cấp thông tin cho các cơ quan chức năng để xử lý theo quy định.

Tại Quảng Ngãi, đến thời điểm hiện tại, 100% tàu cá đã đăng ký, đăng kiểm, cấp phép viết biển số và số tàu cá đánh dấu theo quy định; 100% tàu từ 15m trở lên hiện đang hoạt động đã lắp đặt thiết bị VMS. Hàng ngày, Chi cục Thủy sản – Biển đảo trích xuất danh sách tàu cá mất kết nối tín hiệu thiết bị VMS trên 6 giờ trên biển và tàu cá hoạt động gần ranh giới để cảnh báo đến chủ tàu, thuyền trưởng không vi phạm vượt ranh giới cho phép khai thác trên biển. Thời gian qua, tỉnh Quảng Ngãi đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính 17 tàu cá mất kết nối thiết bị VMS và đang hoàn chỉnh hơn 100 hồ sơ để ra quyết định xử phạt theo quy định.

Còn tại thành phố Đà Nẵng, nhờ sự vào cuộc quyết liệt, từ năm 2024 đến nay, thành phố Đà Nẵng không có tàu cá vi phạm bị nước ngoài bắt giữ. Tuy nhiên, có 683 tàu cá vi phạm mất kết nối thiết bị VMS trên 6 giờ. Địa phương đã xử phạt vi phạm hành chính 143 vụ, đang xác minh xử lý 1 tàu, 539 tàu còn lại chưa đủ cơ sở xử phạt sau khi xác minh.

Kiểm soát chặt tàu cá xuất bến, nhập bến

Thời gian qua, Bộ Tư lệnh BĐBP đã quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc các nội dung chỉ đạo; tăng cường công tác phối hợp với các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương thực hiện đồng bộ các biện pháp chống khai thác IUU, ngăn chặn, chấm dứt tình trạng tàu cá của ngư dân Việt Nam khai thác trái phép hải sản ở vùng biển nước ngoài. Bộ Tư lệnh BĐBP đã xây dựng, triển khai 10 văn bản và 11 điện chỉ đạo các cơ quan, đơn vị BĐBP tuyến biển quyết tâm, quyết liệt thực hiện mục tiêu gỡ cảnh báo "thẻ vàng" trong đợt thanh tra lần thứ 5 của EC tới đây.

Cùng với việc triển khai các đoàn kiểm tra công tác chống khai thác IUU tại các đồn, trạm trọng điểm, Bộ Tư lệnh BĐBP cũng phối hợp với các cơ quan, địa phương liên quan sắp xếp 3 cảng cá kiểu mẫu và lắp đặt thử nghiệm 22 camera giám sát tại cảng Lạch Bạng/Thanh Hóa, cảng Thọ Quang/Đà Nẵng, cảng Sông Đốc/Cà Mau. Đồng thời, thống nhất, tích hợp, chia sẻ dữ liệu phần mềm "kiểm soát tàu cá" của Bộ Quốc phòng, phần mềm "hệ thống giám sát hành trình tàu cá (VMS)" của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và dữ liệu đăng ký xuất nhập bến, xử lý vi phạm do BĐBP và Cảnh sát biển thực hiện về Bộ Tư lệnh 86.

Cán bộ Đồn Biên phòng cửa khẩu cảng Nha Trang, BĐBP tỉnh Khánh Hòa và cán bộ Ban Quản lý cảng cá Hòn Rớ trao đổi thông tin, tình hình hoạt động của tàu cá trên ứng dụng quản lý tàu cá. Ảnh: Bích Nguyên

Xác định ý thức chấp hành pháp luật có vai trò quan trọng trong phòng, chống khai thác IUU, các đơn vị BĐBP đã tập trung tuyên truyền pháp luật, nâng cao nhận thức cho người dân. Trong đợt cao điểm vừa qua, các đơn vị BĐBP tuyển biển đã phối hợp với chính quyền địa phương, lực lượng chức năng tổ chức tuyên truyền, phố biến, giáo dục pháp luật cho hơn 85.520 lượt ngư dân; cấp phát hơn 7.000 tờ rơi, nhắn tin tuyên truyền chống khai thác IUU qua phần mềm "kiểm soát tàu cá" cho hơn 32.900 chủ thuê bao di động là chủ tàu, thuyền trưởng.

Công tác kiểm soát tàu cá được các đơn vị BĐBP thực hiện chặt chẽ, bảo đảm 100% tàu cá khi xuất bến tại các trạm kiểm soát Biên phòng (KSBP) có xác nhận rời cảng của Ban Quản lý cảng cá. Khi tàu nhập bến, trạm KSBP phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng tại cảng cá kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ người, phương tiện và truy suất nguồn gốc sản phẩm. Đối với tàu nhập bến qua các trạm KSBP (nơi không có cảng cá), các đơn vị BĐBP thông báo đến cảng cá, Công an xã, chính quyền để phối hợp kiểm soát, xác minh, xử lý các trường hợp vi phạm.

Cùng với đó, các đơn vị tuyến biển đã tổ chức hơn 4.300 lượt tổ tuần tra, kiểm soát tại các cửa sông, cửa lạch, bãi ngang ven biển và quanh các đảo, tiến hành kiểm tra, kiểm soát trên 9.600 lượt tàu cá. Qua đó, phát hiện, xử lý 118 vụ/131 phương tiện/140 đối tượng, tịch thu 4 bộ kích điện về các hành vi không thực hiện quy định khi thiết bị VMS bị hỏng; thiếu thủ tục, giấy tờ của người, phương tiện; khai thác sai vùng, sai nghề, không ghi đầy đủ nhật ký khai thác... Tín hiệu tích cực là trong tháng 9, qua công tác tuần tra, kiểm soát, không phát hiện tàu cá, ngư dân vi phạm IUU.

Cương quyết tuyên chiến với khai thác IUU

Mặc dù đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong công tác quản lý tàu cá, nhưng hiện vẫn còn 8.508 tàu cá chưa được cấp phép; 9.066 tàu cá không đủ điều kiện hoạt động do chưa đăng ký, không có giấy phép hợp lệ, chưa lắp thiết bị VMS...

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU ngày 7/10, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: "Không thể để tình trạng có tàu cá đi đâu 6 tháng trời mà không lực lượng chức năng, không địa phương nào biết, không quản lý được"; người dân nào vi phạm thì dứt khoát phải bị xử lý nghiêm theo pháp luật; dứt khoát phải kiểm soát chặt chẽ ngư dân và tàu cá. Thủ tướng yêu cầu phải có kế hoạch, lộ trình cụ thể, đến ngày 15/11/2025 phải xử lý dứt điểm 4 vấn đề tồn tại, bất cập trong công tác chống khai thác IUU, gồm: Quản lý đội tàu; theo dõi, kiểm soát, giám sát hoạt động tàu cá; truy xuất nguồn gốc; thực thi pháp luật, xử lý vi phạm.

Thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu, các tỉnh, thành phố ven biển phải hoàn thành việc lắp đặt thiết bị VMS cho tàu cá; Bộ Công an phối hợp với Tòa án nhân dân, các cơ quan chức năng và các ngành, địa phương khẩn trương điều tra, truy tố, xét xử các vụ việc vi phạm về IUU còn tồn đọng.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan viễn thông triển khai lắp đặt thiết bị VMS, kiểm tra, chia sẻ dữ liệu giám sát hành trình, giám sát chặt chẽ hoạt động của tàu cá. Các lực lượng Hải quân, Biên phòng, Kiểm ngư, Cảnh sát biển phối hợp tuần tra, kiểm soát, không để tàu cá vi phạm IUU. Bộ Quốc phòng chủ trì thực hiện các biện pháp đảm bảo không có phát sinh tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài; tiếp tục tăng cường lực lượng giám sát chặt chẽ, báo cáo danh sách tàu cá qua trạm KSBP, vi phạm quy định trên các vùng biển, vi phạm vùng biển nước ngoài.

Xuân Hương