Kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh

Từ việc đánh giá thành tựu đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, các bài học kinh nghiệm rút ra, dự thảo khẳng định: “Qua tổng kết 40 năm đổi mới cũng đã cho ta khái quát rõ hơn sự phát triển sáng tạo lý luận về đường lối đổi mới xây dựng CNXH ở Việt Nam, góp phần bổ sung và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về CNXH và con đường đi lên CNXH. Lý luận về đường lối đổi mới đã xác định ngày càng rõ mục tiêu, đặc trưng, phương hướng, các mối quan hệ lớn và các trụ cột chính của CNXH Việt Nam, đã và đang soi đường cho hoạt động thực tiễn xây dựng CNXH Việt Nam.

Chính thực tiễn xây dựng CNXH 40 năm qua đã đặt ra không ít vấn đề cả trên phương diện lý luận và thực tiễn cần tiếp tục giải quyết. Đặc biệt trong bối cảnh mới đang biến chuyển khôn lường khó dự báo, tác động đến sự phát triển của đất nước, đưa lại thời cơ và đặt ra thách thức trước sự nghiệp xây dựng đất nước vì hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc đòi hỏi chúng ta tiếp tục nghiên cứu, luận giải sâu sắc và có những giải pháp phù hợp để phát triển nhanh và bền vững”.

Còn nhớ, tại phiên họp đầu tiên Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV của Đảng (ngày 23/2/2024), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu rõ, các đồng chí trong Tổ Biên tập, Thường trực Tổ Biên tập cần quán triệt sâu sắc và thống nhất cao một số vấn đề về phương châm, phương pháp tư tưởng, hệ quan điểm chỉ đạo và cách làm. Trong đó, phải nắm vững và xử lý tốt “bốn kiên định”, đặc biệt là kiên định một cách sáng tạo và sáng tạo một cách kiên định theo phương pháp cách mạng Hồ Chí Minh, vì con đường đi lên CNXH ở nước ta là lâu dài và chưa có tiền lệ, còn rất nhiều khó khăn, thách thức. Trước đó, để chuẩn bị cho Đại hội XIV của Đảng, Hội nghị lần thứ tám, Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII đã quyết định thành lập 5 tiểu ban, trong đó có Tiểu ban Văn kiện. Tiểu ban Văn kiện có nhiệm vụ chuẩn bị Báo cáo chính trị và Báo cáo tổng kết 40 năm đổi mới trình Đại hội XIV của Đảng. Để giúp việc cho Tiểu ban Văn kiện, Ban Bí thư cũng đã quyết định thành lập Tổ Biên tập Văn kiện.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc với Thường trực các Tiểu ban Đại hội XIV của Đảng ngày 25/9/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị các thành viên Tiểu ban Văn kiện tiếp tục nỗ lực, cố gắng, khẩn trương và hoàn thiện các văn bản; phấn đấu để Văn kiện Đại hội XIV của Đảng phải trở thành động lực đổi mới tư duy và hành động trong toàn hệ thống chính trị, khơi dậy khát vọng phát triển, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, toàn Đảng, tranh thủ thời cơ, vượt qua thách thức, đưa đất nước vững bước trên con đường dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Văn kiện Đại hội XIV của Đảng với hai trụ cột là Báo cáo chính trị và Chương trình hành động nhiệm kỳ 2026-2031 sẽ là lời cam kết mạnh mẽ của Đảng trước nhân dân về một giai đoạn phát triển mới: Ổn định vững chắc để bứt phá; hiện đại, bao trùm, bền vững; vừa bảo đảm an ninh tổng hợp, vừa mở rộng không gian phát triển trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược và chuyển đổi tiêu chuẩn toàn cầu. Để làm được điều đó, Văn kiện Đại hội XIV của Đảng cần thể hiện rõ ba lớp định hướng (lớp nền tảng là tư duy phát triển thế hệ mới với bốn chuyển đổi chiến lược; lớp kết cấu là năm trụ cột an ninh nền tảng tạo lá chắn trước cú sốc, trước sự biến đổi và trước những tác động, nguy cơ phải đối mặt; lớp vận hành, chương trình hành động có thể kiểm đếm theo từng chủ thể thực hiện, nguồn lực, trách nhiệm và thời hạn cụ thể).

Từ thực tiễn 40 năm đổi mới, dự thảo văn kiện đã đúc kết 5 bài học kinh nghiệm xuyên suốt, mang tầm lý luận, có giá trị định hướng thực tiễn cho nhiệm kỳ mới và những năm tiếp theo. Những bài học kinh nghiệm được đúc rút là sự vận dụng, bổ sung, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong điều kiện cụ thể Việt Nam thời kỳ mới. Đặc biệt, đây còn là sự sáng tạo lý luận về CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam không những phù hợp với quy luật khách quan mà còn xuất phát từ thực tiễn đất nước và xu thế của thời đại.

Cùng với đó, 5 bài học kinh nghiệm này đã kế thừa sâu sắc truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đồng thời tiếp thu có chọn lọc tinh hoa, giá trị văn hóa và các thành tựu phát triển của nhân loại. Lý luận về đường lối đổi mới của Đảng đã thể hiện tầm nhìn, quan điểm và mục tiêu phát triển đất nước, đó là nhất quán nguyên tắc kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với CNXH, tăng cường và đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng…

Tổng kết để kiên định con đường đi, điều này khẳng định tính nguyên tắc của công cuộc đổi mới, được khẳng định trong Cương lĩnh năm 1991, đồng thời uốn nắn những nhận thức lệch lạc, phê phán, bác bỏ những quan điểm sai trái với Cương lĩnh, tạo sự thống nhất trong toàn Đảng, toàn dân. Thực tiễn, khi Đảng ta tiến hành những công việc quan trọng, nhất là việc soạn thảo các văn kiện đại hội thì các thế lực xấu lại tìm cách “tung hỏa mù”, tạo ra những luồng tư tưởng, quan điểm sai trái, thù địch hòng gây phân tâm, làm nhiễu dư luận.

Một trong những thủ đoạn của họ là viết “thư ngỏ” gửi lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đồng thời tán phát trên mạng Internet. Các phần tử cơ hội cho rằng, đây là thời điểm thích hợp để đánh giá lại và “xác định lại con đường đi”! Cùng với “thư ngỏ”, họ cũng đồng thời đưa ra yêu sách mang tư tưởng chống đối, phản động, đòi hỏi Đảng, Nhà nước ta phải đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập, hủy bỏ hệ tư tưởng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và phải đặc xá, trả tự do cho các “tù nhân lương tâm”…

Cũng như việc chuẩn bị các kỳ đại hội trước đây, tiến trình đổi mới là đánh giá, tổng kết để đúc rút kinh nghiệm, chỉnh sửa những vấn đề khiếm khuyết, những hạn chế để hoạch định đường lối, chính sách phù hợp. Còn con đường xây dựng, phát triển của dân tộc đã được lịch sử lựa chọn từ năm 1930, được xác định rõ bằng các đặc trưng trong Cương lĩnh năm 1991 và Cương lĩnh sửa đổi, bổ sung năm 2011. Tổng kết để kiên định con đường đi, đó là vấn đề có tính nguyên tắc chứ không phải “tìm con đường đi khác”, “xác định lại con đường đi” như luận điệu của các thế lực xấu. Do đó, phải kiên định hệ quan điểm chỉ đạo mang tính nguyên tắc là: Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Phải nắm vững và xử lý tốt “bốn kiên định” nêu trên, đặc biệt là kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lý luận đường lối đổi mới bởi con đường đi lên CNXH ở nước ta là lâu dài và chưa có tiền lệ, còn rất nhiều khó khăn, thách thức. Cốt lõi của hệ quan điểm này là kết hợp một cách khoa học giữa nền tảng tư tưởng, mục tiêu lý tưởng, đường lối của Đảng với tinh thần không ngừng đổi mới, sáng tạo, tuân theo quy luật khách quan.

Xây dựng các văn kiện Đại hội XIV cũng chính là quá trình tổng kết thực tiễn, nghiên cứu lý luận, phân tích và dự báo tương lai, đòi hỏi chúng ta phải thực sự quán triệt các quan điểm khách quan, toàn diện, ổn định và phát triển. Phải nắm vững và vận dụng sáng tạo phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Tiếp tục nắm vững và xử lý tốt các mối quan hệ lớn: Quan hệ giữa đổi mới, ổn định và phát triển; quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới chính trị; quan hệ giữa tuân theo các quy luật thị trường và bảo đảm định hướng XHCN; quan hệ giữa phát triển lực lượng sản xuất và xây dựng, hoàn thiện từng bước quan hệ sản xuất phù hợp; quan hệ giữa nhà nước, thị trường và xã hội; quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường; quan hệ giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; quan hệ giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế; quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và nhân dân làm chủ; quan hệ giữa thực hành dân chủ với tăng cường pháp chế, bảo đảm kỷ cương xã hội.

Đăng Minh