Kiểm toán nhà nước trong kỷ nguyên sốBài cuối: Nghị quyết 169-NQ/ĐU - 'Mở đường' tiến nhanh trong thời đại số

Nghị quyết 169 đề ra các giải pháp đồng bộ nhằm hiện thực hóa mục tiêu kiểm toán số vào năm 2030. Ảnh: TL

Động lực thúc đẩy kiểm toán số

Nghị quyết 169 đã cụ thể hóa các yêu cầu, mục tiêu về ứng dụng CNTT, CĐS trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ KTNN lần thứ VIII cũng như Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030. Đồng thời, Nghị quyết này kế thừa và phát triển nhiều nội dung từ các văn bản chỉ đạo, nghị quyết, chương trình trước đó của KTNN về CNTT, đặc biệt là Nghị quyết số 90-NQ/ĐU ngày 19/02/2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ KTNN về “Lãnh đạo đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào hoạt động của Ngành giai đoạn 2020-2025”.

Việc ban hành Nghị quyết 169 đảm bảo phù hợp với yêu cầu phát triển nhanh, mạnh mẽ khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và CĐS quốc gia theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Nghị quyết có ý nghĩa chiến lược trong bối cảnh toàn Ngành đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ cao và CĐS, đáp ứng các yêu cầu đặt ra từ thực tiễn.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng, việc rút ngắn thời hạn quyết toán ngân sách từ 18 tháng xuống còn 12 tháng, cùng với yêu cầu chọn mẫu kiểm toán ngân sách từ 3.321 đơn vị hành chính cấp xã, sẽ tạo áp lực lớn cho KTNN. Vì vậy, KTNN cần đẩy mạnh ứng dụng CNTT, AI và CĐS trong hoạt động kiểm toán.

Nghị quyết 169 xác định mục tiêu chung là tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện, đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức, tạo bước đột phá trong đổi mới tư duy và hành động. Triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp ứng dụng CNTT, phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, hướng tới mục tiêu đến năm 2030 chuyển đổi căn bản phương thức kiểm toán từ kiểm toán chọn mẫu sang kiểm toán toàn diện, từ kiểm toán truyền thống sang kiểm toán số.

Để thực hiện mục tiêu trên, Đảng ủy KTNN đã đề ra các nhóm nhiệm vụ, giải pháp chiến lược, đồng bộ, mang tính quyết định đối với tiến trình hiện đại hóa của Ngành.

Hoàn thiện hạ tầng và nền tảng dữ liệu phục vụ kiểm toán hiện đại

Nghị quyết 169 đặt trọng tâm vào phát triển hạ tầng kỹ thuật, nền tảng số và hạ tầng dữ liệu đồng bộ. KTNN phấn đấu đến năm 2027-2028 cơ bản hình thành trung tâm điều hành xử lý tập trung, cho phép quản lý và khai thác dữ liệu từ các đơn vị được kiểm toán một cách hiệu quả. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung, dữ liệu chuyên ngành, dữ liệu đối tượng kiểm toán và dữ liệu tri thức là nền tảng để triển khai kiểm toán số.

Hệ thống phần mềm, công cụ phân tích dữ liệu lớn và AI sẽ hỗ trợ tự động hóa các bước kiểm toán. Ảnh: TL

Hệ thống phần mềm, công cụ phân tích dữ liệu lớn và AI sẽ hỗ trợ tự động hóa các bước kiểm toán, từ thu thập bằng chứng điện tử đến lập báo cáo, giảm sai sót và tăng tốc độ xử lý. Từ 2025-2027, KTNN thí điểm ứng dụng AI trong ít nhất 5 hoạt động kiểm toán mỗi lĩnh vực. Dựa trên kết quả thí điểm, đến năm 2028 sẽ từng bước nhân rộng và áp dụng AI trong toàn Ngành nhằm nâng cao hiệu quả công tác.

Việc ký số 100% nhật ký kiểm toán điện tử và số hóa toàn bộ hồ sơ kiểm toán vào năm 2026 vừa nâng cao tính minh bạch, vừa đảm bảo an toàn, bảo mật dữ liệu.

Hệ thống bảo mật được đặt mục tiêu đạt cấp độ 4 vào năm 2026, với hệ thống phòng vệ chủ động, dò quét mã độc và kiểm soát các hành vi tấn công từ bên ngoài lẫn bên trong.

Để triển khai hiệu quả, các đơn vị trực thuộc cần đồng bộ hạ tầng, chuẩn hóa dữ liệu đầu vào, đảm bảo kết nối thông suốt với các Bộ, ngành và địa phương. Sự hợp tác chặt chẽ giữa các KTNN chuyên ngành và khu vực được kỳ vọng tạo ra một hệ sinh thái dữ liệu thống nhất, phục vụ kiểm toán số toàn diện.

Phát triển nguồn nhân lực và hợp tác quốc tế

Việc chuyển từ phương pháp chọn mẫu truyền thống sang kiểm toán toàn bộ dữ liệu đòi hỏi kiểm toán viên phải nâng cao kỹ năng phân tích, sử dụng công cụ số và thay đổi tư duy kiểm toán. Chính vì vậy, một trong những nhóm giải pháp quan trọng mà Nghị quyết 169 đặt ra là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu kiểm toán số.

Cụ thể, từ năm 2025 đến năm 2030, KTNN sẽ triển khai đào tạo toàn diện: 100% cán bộ, công chức được đào tạo kỹ năng số cơ bản; 30% kiểm toán viên được đào tạo chuyên sâu về phân tích dữ liệu, AI và các công nghệ số; 5% đội ngũ nòng cốt đạt trình độ chuyên gia về AI và Machine Learning. Chương trình đào tạo phân tầng, gắn sát thực tiễn, được đánh giá định kỳ.

Theo ông Vương Nguyên Lượng - Giám đốc Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán, yếu tố con người vẫn là trọng tâm. Nếu được tạo môi trường thuận lợi, có định hướng rõ ràng, công cụ phù hợp và đào tạo sát thực tiễn, kiểm toán viên sẽ chủ động ứng dụng công nghệ, nâng cao hiệu quả công việc. Nhiều kiểm toán viên hiện chưa áp dụng mạnh công nghệ không phải vì thiếu ý chí, mà do chưa được trang bị kỹ năng đầy đủ. Điều này khẳng định nhu cầu đào tạo chuyên sâu và thực hành gắn với nghiệp vụ.

Cùng với phát triển nguồn nhân lực, KTNN cũng chú trọng hợp tác quốc tế, học hỏi kinh nghiệm từ các tổ chức kiểm toán tối cao khu vực và quốc tế, tham gia diễn đàn, hội thảo quốc tế về CĐS và công nghệ kiểm toán, đồng thời hợp tác với các doanh nghiệp công nghệ trong và ngoài nước để cập nhật kiến thức và phương pháp mới.

Mở đường cho kiểm toán số

Với lộ trình, mục tiêu và giải pháp rõ ràng, Nghị quyết 169 không chỉ tạo động lực mà còn “mở đường” để KTNN hiện thực hóa kiểm toán số vào năm 2030. Việc thực hiện các giải pháp đồng bộ nêu trên sẽ giúp KTNN chủ động, linh hoạt, nâng cao hiệu lực và hiệu quả hoạt động kiểm toán, phục vụ tốt hơn Quốc hội, Hội đồng nhân dân và các cơ quan quản lý trong giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và địa phương.

Chặng đường phía trước vẫn còn nhiều thách thức - từ thay đổi tư duy, phương pháp kiểm toán đến tăng cường năng lực công nghệ và bảo mật dữ liệu. Tuy nhiên, với quyết tâm và lộ trình rõ ràng, KTNN đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng kiểm toán số, góp phần thúc đẩy tiến trình hiện đại hóa, phát triển bền vững của Ngành và đóng góp thiết thực vào quá trình chuyển đổi số quốc gia./.

THÙY ANH