Kiểm toán nhà nước trong kỷ nguyên số

Chuyển đổi số tại Kiểm toán nhà nước (KTNN) không chỉ là xu hướng công nghệ, mà là một yêu cầu chính trị, một hành trình đổi mới toàn diện từ tư duy lãnh đạo đến tổ chức vận hành. Với quyết tâm cao và định hướng chiến lược rõ ràng, KTNN đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một nền kiểm toán công hiện đại, chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả.

Quang cảnh Hội nghị trực tuyến về ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong kiểm toán. Ảnh: TL

Quang cảnh Hội nghị trực tuyến về ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong kiểm toán. Ảnh: TL

Bài 1: Tư duy đột phá, hành động quyết liệt

Chuyển đổi số tại KTNN đang được triển khai đồng bộ từ cấp lãnh đạo đến từng kiểm toán viên, với tư duy mới từng bước định hình, thể chế dần được hoàn thiện, và công nghệ từng bước tích hợp vào quy trình nghiệp vụ, tạo nền tảng cho một giai đoạn phát triển mới.

Tư duy đổi mới và “mệnh lệnh” chính trị

Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động kiểm toán là chủ trương xuyên suốt của lãnh đạo KTNN qua nhiều thời kỳ. Trong giai đoạn hiện nay, chuyển đổi số (CĐS) không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu cấp bách, gắn liền với năng lực giám sát, quản trị và phục vụ nhân dân của KTNN.

KTNN cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ cao, nhất là ứng dụng CNTT, trí tuệ nhân tạo trong hoạt động kiểm toán nhằm tạo bước đột phá về chất lượng, hiệu lực kiểm toán.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn

Tại Đại hội Đảng bộ KTNN lần thứ VIII (nhiệm kỳ 2025-2030), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh: “Việc ứng dụng công nghệ cao, đặc biệt là CNTT và trí tuệ nhân tạo (AI) phải là giải pháp mang tính đột phá để nâng cao chất lượng, hiệu lực và hiệu quả kiểm toán công”. Quan điểm này kế thừa tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn nhiều lần khẳng định: CĐS không còn là lựa chọn mang tính khuyến khích mà đã trở thành nhiệm vụ trọng tâm, đặt ngang hàng với nhiệm vụ kiểm toán truyền thống. Đây là định hướng hành động cụ thể, được tổ chức thực hiện bài bản từ Trung ương tới các KTNN khu vực và chuyên ngành. KTNN không chỉ ứng dụng công nghệ vào công việc kiểm toán, mà còn bắt đầu quá trình thay đổi toàn diện về mô hình vận hành, hệ thống nghiệp vụ và phương pháp làm việc.

CĐS không còn là lựa chọn mang tính khuyến khích mà đã trở thành nhiệm vụ trọng tâm, đặt ngang hàng với nhiệm vụ kiểm toán truyền thống.

Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn

Nếu công nghệ là công cụ thì tư duy lãnh đạo chính là yếu tố quyết định sự thành - bại của CĐS. Tư duy đổi mới được thể hiện nhất quán từ người đứng đầu cơ quan đến các thành viên trong Ban lãnh đạo KTNN. Tại Đại hội Đảng bộ KTNN khu vực VIII và Đại hội Đảng bộ KTNN chuyên ngành VII, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Bùi Quốc Dũng đều nhấn mạnh CĐS là yêu cầu tất yếu, không phải tùy chọn, đồng thời đặt ra yêu cầu đẩy mạnh số hóa đối với từng đơn vị.

Tại Đại hội Đảng bộ KTNN chuyên ngành V, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Hà Thị Mỹ Dung đề nghị kiểm toán viên cần tìm tòi các giải pháp đột phá để ứng dụng khoa học kỹ thuật vào kiểm toán đầu tư - lĩnh vực đòi hỏi cập nhật công nghệ và dữ liệu liên tục.

Đột phá chiến lược

Sự chuyển động trong tư duy về CĐS tại KTNN không dừng ở các phát biểu chỉ đạo mà đã được cụ thể hóa bằng Nghị quyết chuyên đề về tăng cường ứng dụng CNTT và CĐS theo Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị.

Đây là một trong ba đột phá chiến lược mang tính kế thừa, được Đảng bộ KTNN tiếp tục xác định trong nhiệm kỳ 2025-2030 và cũng là một trong ba trụ cột của Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2030. Việc KTNN đang hoàn thiện Dự thảo Nghị quyết chuyên đề về tăng cường ứng dụng CNTT, chuyển đổi số cho thấy rõ quyết tâm tổ chức thực hiện Chiến lược đề ra.

Nghị quyết chuyên đề đặt ra yêu cầu triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp ứng dụng CNTT, CĐS, phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, từ việc đầu tư, nâng cấp, mở rộng hạ tầng kỹ thuật, xây dựng Hệ thống quản lý thông tin đối tượng kiểm toán trên nền tảng dữ liệu lớn đến ứng dụng AI để hỗ trợ hoạt động kiểm toán. Mục tiêu đến năm 2030 là chuyển đổi căn bản phương thức kiểm toán từ truyền thống sang kiểm toán số. Đây là cơ sở để nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả kiểm toán, hiện thực hóa mục tiêu xây dựng KTNN chuyên nghiệp, chất lượng.

Lan tỏa tinh thần đổi mới

Tư duy đổi mới đã và đang lan tỏa mạnh mẽ trong toàn Ngành. KTNN xác định công nghệ không chỉ là công cụ hỗ trợ như trước đây mà trở thành nền tảng quyết định để đổi mới toàn diện: Từ kiểm toán chọn mẫu sang kiểm toán toàn diện, từ kiểm tra thủ công sang phân tích dữ liệu lớn và đánh giá rủi ro theo thời gian thực.

Hàng loạt giải pháp công nghệ đã được đưa vào triển khai như hệ thống quản lý kiểm toán tập trung (AMS), nhật ký kiểm toán điện tử, phần mềm phân tích dữ liệu chuyên sâu và bước đầu ứng dụng AI trong tổng hợp kiến nghị kiểm toán. Những công cụ này không chỉ giúp kiểm toán viên làm việc hiệu quả hơn, mà còn định hình lại cách tiếp cận nghề nghiệp: Từ làm việc với hồ sơ sang làm việc với dữ liệu, từ kinh nghiệm cá nhân sang phân tích hệ thống.

Sự chuyển động tư duy về CĐS của KTNN còn được thể hiện trong cách tiếp cận công việc tại nhiều đơn vị. Cục Công nghệ thông tin, Vụ Pháp chế hay các KTNN khu vực đã nhận diện rõ khó khăn trong chuyển đổi từ “giấy sang số”, từ làm việc trực tiếp sang trực tuyến. Đáng mừng là những khó khăn này không bị né tránh, mà đang được tháo gỡ bằng các giải pháp cụ thể như chuẩn hóa quy trình, đào tạo lại kỹ năng số, ban hành hướng dẫn kỹ thuật và tăng cường tính bắt buộc trong ứng dụng công nghệ.

Các chuyên gia về công nghệ và kiểm toán cho rằng, CĐS không thể thành công nếu chỉ là sự cập nhật công nghệ đơn thuần. Đó là một hành trình dài hạn, nhiều thách thức, đòi hỏi sự kiên trì, đồng thuận và quyết tâm triển khai quyết liệt, nhất quán. Sự thay đổi hệ thống - từ nhận thức của người đứng đầu đến hành động của từng kiểm toán viên - là yếu tố quyết định. Khi tư duy, cách thức điều hành và tiếp cận thay đổi, hiệu quả, sự minh bạch và độ tin cậy của hoạt động KTNN sẽ bước sang một trang mới.

Với việc chuyển động từ tư duy sang hành động, KTNN đã ghi nhận những kết quả bước đầu trên hành trình số hóa. Những dấu ấn này sẽ tiếp tục được phản ánh trong bài viết tiếp theo./.

Đảng bộ KTNN đã xác định rõ ba đột phá chiến lược trong nhiệm kỳ 2025-2030 gồm: Tăng cường ứng dụng CNTT và CĐS theo Nghị quyết 57; hoàn thiện khuôn khổ pháp lý của KTNN theo Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, gắn với tinh giản biên chế và tinh gọn bộ máy theo Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng.

THÙY ANH

Nguồn Kiểm Toán: http://baokiemtoan.vn/kiem-toan-nha-nuoc-trong-ky-nguyen-so-42154.html
Zalo