Kiểm soát hồ đập, cảnh báo thiên tai bằng công nghệ số

Việc chủ động kiểm tra, giám sát an toàn các nhà máy thủy điện từ sớm giúp hạn chế tối đa nguy cơ mất an toàn vùng hạ du, đặc biệt trong mùa mưa bão có nhiều diễn biến cực đoan

Tăng cường kiểm soát an toàn thủy điện

Theo dự báo của các chuyên gia khí tượng, mùa hè năm nay tuy không gay gắt như năm 2024 nhưng sẽ kéo dài và tiềm ẩn nhiều hình thái thời tiết bất thường. Từ giữa tháng 6 trở đi, nguy cơ xuất hiện áp thấp nhiệt đới, mưa lớn và bão gia tăng đáng kể, đặt ra nhiều thách thức trong công tác phòng, chống thiên tai. Trong bối cảnh đó, hệ thống hồ đập và các nhà máy thủy điện trên địa bàn thành phố trở thành một trong những yếu tố trọng yếu cần được giám sát chặt chẽ để đảm bảo an toàn cho người dân và hạ tầng vùng hạ du.

Để chủ động trước những diễn biến khó lường của thời tiết, TP. Huế sớm triển khai chỉ đạo toàn diện, yêu cầu kiểm soát an toàn các công trình thủy điện. Trong đó, yêu cầu Sở Công thương phối hợp cùng các ngành liên quan kiểm tra thực địa, giám sát việc vận hành hồ chứa, xử lý các tồn tại kỹ thuật nếu có, đồng thời đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt quy trình vận hành đơn hồ và liên hồ theo đúng quy định. Công tác này được triển khai song song với việc phối hợp các đơn vị thuộc Bộ Công thương trong đánh giá mức độ an toàn công trình và năng lực điều hành.

Đặc biệt, các chủ hồ đập trên địa bàn phải thực hiện đầy đủ các yêu cầu kỹ thuật về an toàn công trình theo Nghị định 114/2018/NĐ-CP, bao gồm kiểm tra định kỳ đập dâng, công trình xả lũ, thiết bị vận hành, máy phát dự phòng và hệ thống quan trắc. Các đơn vị cần rà soát, cập nhật quy trình vận hành phù hợp với điều kiện thực tế khí hậu, thủy văn nhằm hạn chế tối đa thiệt hại khi xả lũ.

Trên cơ sở đó, Sở Công thương triển khai kế hoạch kiểm tra tổng thể đối với hơn 10 nhà máy thủy điện đang hoạt động trên địa bàn như A Lưới, Bình Điền, Tả Trạch, Sông Bồ, Rào Trăng 3… từ ngày 17/6 đến 31/7/2025. Nội dung kiểm tra tập trung vào việc thực hiện các quy định của pháp luật về công tác quản lý, vận hành, sản xuất điện, an toàn điện, quản lý an toàn đập, hồ chứa thủy điện và công tác ứng phó thiên tai tại các nhà máy thủy điện đang vận hành. Đây không chỉ là công tác chuyên môn định kỳ, mà còn là bước đi thể hiện sự chủ động của chính quyền địa phương trong kiểm soát rủi ro thiên tai, nhằm bảo vệ người dân, doanh nghiệp và hạ tầng đô thị một cách chủ động, an toàn và bền vững.

Ứng dụng công nghệ số vào cảnh báo thiên tai

Song song với công tác kiểm tra hồ, đập thủy điện, thành phố đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong phòng, chống thiên tai. Tại buổi làm việc giữa Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) với Trường Đại học Gunma (Nhật Bản) và Tập đoàn FPT, các bên đã thảo luận về việc triển khai hệ thống cảnh báo sớm trên nền tảng Hue-S, trong đó có nội dung xác định vị trí nghiên cứu sạt lở đất, dòng chảy bùn đá; phát triển radar thời tiết băng tần X; đề xuất vị trí lắp đặt và tích hợp dữ liệu với hệ thống hiện có.

Phó Giám đốc Sở KH&CN Bùi Hoàng Minh đề nghị phía Đại học Gunma xây dựng kế hoạch chi tiết để Sở tổng hợp, báo cáo UBND thành phố xem xét, chỉ đạo. Đồng thời, lưu ý cần nghiên cứu kỹ hạ tầng truyền dẫn, pháp lý cấp phép, quy trình vận hành, bảo trì và cơ chế quản lý nhằm đảm bảo hệ thống vận hành ổn định, hiệu quả.

Đại diện Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn thành phố kiến nghị xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu và website phục vụ công tác phòng, chống thiên tai, cho phép người dân và du khách tra cứu thông tin thời tiết và nhận cảnh báo sớm. Mặt khác, đề xuất xây dựng ứng dụng riêng biệt tích hợp vào Hue-S, phục vụ cảnh báo thiên tai cho người dân.

Ông Akihiko Wakai, đại diện Trường Đại học Gunma cho biết, hệ thống hướng đến phục vụ ba nhóm đối tượng: Người dân, du khách và đội ngũ kỹ thuật. Dự án tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích dữ liệu, nhận diện sớm các nguy cơ, hỗ trợ chính quyền đưa ra khuyến cáo kịp thời. Hệ thống xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung, tích hợp thông tin từ Trung ương và địa phương, phục vụ phòng, chống thiên tai hiệu quả.

Ông Wakai cũng mong muốn nhận được sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong việc chia sẻ dữ liệu và nhu cầu thực tiễn, góp phần hoàn thiện hệ thống.

Trong định hướng triển khai, hệ thống cho phép giám sát từ xa và tự động kích hoạt cảnh báo, ví dụ khi nhiệt độ và độ ẩm vượt ngưỡng an toàn, cảnh báo cháy rừng sẽ được phát ra, giúp chính quyền chủ động khoanh vùng và kiểm soát nguy cơ, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản.

Việc thành phố Huế chủ động từ sớm, kết hợp cùng sự đồng hành của các đơn vị KHCN trong nước và quốc tế, đang mở ra một hướng tiếp cận hiện đại trong phòng, chống thiên tai, đó là ứng dụng công nghệ thông minh, phát huy nền tảng sẵn có và đặt sự an toàn của người dân lên hàng đầu. Đây chính là minh chứng cho một đô thị đang tiến bước vững chắc trong kỷ nguyên chuyển đổi số.

Bài, ảnh: Đăng Nguyên