Kích hoạt xuất khẩu xanh: 'Mỏ vàng' từ nguồn nguyên liệu bản địa

Là một doanh nghiệp (DN) chuyên sản xuất mụn dừa và pallet xơ dừa nhằm phục vụ cho xuất khẩu (XK) xanh, Công ty TNHH XNK An Hòa (ở tỉnh Vĩnh Long) đang tận dụng nguồn nguyên liệu bản địa là phế phụ phẩm dồi dào từ trái dừa Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), kết hợp công nghệ chế biến để tạo ra những sản phẩm có giá trị cao, thân thiện môi trường.

Giúp “xanh hóa” ngành hàng truyền thống

Ông Nguyễn Hoàng Dũng, Giám đốc Công ty An Hòa, nói rằng nếu chỉ xét ở thị trường Việt Nam, sản phẩm xanh của công ty còn khá mới mẻ, giá thành cao nên chưa được quan tâm nhiều. Vì vậy, hướng đi chủ lực là XK vào những thị trường đang có nhu cầu với các sản phẩm xanh này.

Nguồn nguyên liệu bản địa sẽ là “mỏ vàng” cho các DN Việt trong quá trình kích hoạt XK xanh nếu biết tận dụng phù hợp.

Chẳng hạn như thị trường Trung Quốc, theo ông Dũng, đây nơi phát triển mạnh nông nghiệp sạch trong nhà kính, rất ưa chuộng mụn dừa và pallet xơ dừa của công ty nhờ đặc tính sạch và an toàn.

Vị giám đốc này cho biết thêm, xơ dừa vốn chứa nhiều hợp chất tannin và lignin, lại có độ mặn cao. Vì thế, công ty đã làm sạch những yếu tố này hoàn toàn bằng phương pháp không dùng hóa chất, giúp cây trồng sinh trưởng tốt khi sử dụng sản phẩm.

Qua quan sát trực tiếp hoạt động sản xuất nhằm kích hoạt chuyển đổi xanh của DN nêu trên, ông Võ Minh Quân, một chuyên gia đến từ Hội DN hàng Việt Nam chất lượng cao, đánh giá việc Công ty An Hòa sản xuất pallet xơ dừa thay thế nhựa chính là bước tiến quan trọng trong giảm phát thải khí nhà kính. Đây cũng là minh chứng cho cách mà DN địa phương có thể “xanh hóa” ngành hàng truyền thống, hướng tới thị trường toàn cầu.

Ngoài ra, có thể kể đến trường hợp Công ty Faslink JSC - một DN nội địa gần đây đã nghiên cứu sợi lá dứa - một nguyên liệu bản địa có những tính năng vượt trội, kháng khuẩn, chống nắng, khử mùi, cấp ẩm…với hiệu quả trên 98%, hoàn toàn không dùng hóa chất. Mục tiêu của Faslink là đạt chứng nhận hữu cơ Bio, mở ra cơ hội chinh phục những thị trường khắt khe nhất.

Bà Trần Hoàng Phú Xuân, nhà sáng lập của Faslink JSC, cho biết trong hành trình XK xanh, công ty đang chọn lối đi khác là không chạy đua giá rẻ, mà tập trung vào sản phẩm sáng tạo, có giá trị gia tăng và thân thiện môi trường. Và muốn làm được điều đó đòi hỏi DN phải từ tư duy, và cần có sự hợp tác của các bên, cũng như không thể bỏ qua nền tảng R&D.

Và nhờ vào việc tận dụng nguồn nguyên liệu bản địa đã mang lại thành quả cho DN này trong quá trình XK xanh. Đơn cử như việc XK những sản phẩm độc đáo (như áo sơ mi, túi vải, tất vớ…) từ nguồn nguyên liệu bã cà phê mà công ty đã chinh phục thị trường Mỹ, Singapore, Trung Đông… Mặc dù doanh số XK hiện mới chiếm dưới 10% tổng doanh thu, nhưng với công ty, đó là tín hiệu đầy hy vọng.

Bà Xuân nhấn mạnh: “XK cần sự kiên nhẫn, bền bỉ. Để làm R&D hiệu quả thì chúng tôi đã bỏ không ít tiền để có những data của khách hàng ở nhiều nơi trên thế giới. Và chúng tôi hàng tuần luôn tương tác với khoảng 3.000 khách hàng trên toàn cầu.

Hoặc như trường hợp dùng vỏ dứa để chế biến thành chất tẩy rửa phục vụ XK của Công ty TNHH Fuwa Biotech cũng là một điển hình cho việc tận dụng “mỏ vàng” nguyên liệu bản địa. Ông Lê Duy Hoàng, Giám đốc sản xuất của công ty, cho biết: Câu chuyện bắt đầu từ vùng đất Thanh Hóa, nơi trồng dứa nhiều nhất Việt Nam. Ở đây người ta thu mua lõi dứa xuất đi châu Âu, nhưng vỏ quả dứa thì bị vứt bỏ. Trong một lần khi biết về eco enzyme – dịch chất lên men từ quả dứa, tôi mới nghĩ sao không sử dụng vỏ quả dứa này.

Nên đầu tư nhiều cho R&D

Theo ông Lê Duy Hoàng, chỉ cần ngâm ủ khoảng 2 tháng thu được eco enzyme, kết hợp với các phụ liệu hữu cơ khác và phụ gia có nguồn gốc thực vật để tạo nên chất tẩy rửa sinh học.

Sau 6 năm cho đến nay sản phẩm của DN này đã chinh phục được các khách hàng ở nhiều thị trường khó tính. Hiện sản phẩm của công ty đã bán được ở các nước được coi là “vương quốc” của chất tẩy rửa như Hàn Quốc, Mỹ và đặc biệt là ở Đức.

Xét về việc tận dụng nguyên liệu bản địa, giới chuyên gia chỉ rõ mỗi năm Việt Nam lãng phí, vứt đi 7,3 triệu tấn trái cây và rau củ (chủ yếu do bảo quản kém, xử lý sau thu hoạch không đúng cách và chưa tận dụng hiệu quả), nếu được khai thác hiệu quả sẽ là “mỏ vàng” cho các DN địa phương khi kích hoạt XK xanh.

Theo Ts. Trương Thục Tuyền, để giải quyết bài toán lãng phí này rất cần hợp tác giữa các doanh nghiệp, chính phủ và các tổ chức nghiên cứu nhằm mở rộng việc ứng dụng công nghệ tái chế và bảo quản. Với sự đồng lòng từ các bên liên quan, những giải pháp này có thể được nhân rộng, tạo nên một chuỗi giá trị thực phẩm bền vững.

Bên cạnh đó, qua trao đổi với VnBusiness, một số chủ DN cho rằng nếu không quan tâm, đầu tư nhiều vào khâu R&D thì khó mà tận dụng được nguồn nguyên liệu bản địa để phục vụ cho sản xuất và XK xanh.

Như chia sẻ của ông Lai Trí Mộc, Tổng giám đốc Vietnam Housewares, yếu tố R&D rất quan trọng. Như việc sử dụng cỏ năn tượng là loại nguyên liệu đặc biệt ở ĐBSCL, nó vừa bền chắc, vừa thân thiện với môi trường, lại mang tính bản địa rõ nét. Khi sử dụng nguồn nguyên liệu này, bản thân công ty đã đầu tư nghiên cứu, từ khâu thu hoạch, sơ chế, chế tạo máy cắt, bó cỏ, để giảm chi phí nhân công, hạ giá thành, tăng tính cạnh tranh.

Nhờ đó, theo ông Mộc, từ một loài cỏ bản địa, nó đã có thể trở thành “vàng xanh”, giúp cho công ty chế biến ra những sản phẩm xanh độc đáo để đưa vào các thị trường châu Âu, Mỹ, Australia…

Giới chuyên gia nhận định nếu như nếu vùng ĐBSCL có thể tăng diện tích cho cỏ năn tượng sinh trưởng nhằm cung ứng 10 triệu tấn/năm nguyên liệu cho ngành thủ công mỹ nghệ (giá đầu vào lại rẻ hơn so với lục bình) thì kho nguyên liệu tự nhiên này sẽ mang lại giá trị khoảng 9 tỷ USD.

Ông Huỳnh Lê Đại Thắng - Công ty Nội thất Nghĩa Sơn - một DN chuyên làm ngoại thất XK sang châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, cho biết khả năng khách hàng thủ công mỹ nghệ đón nhận sản phẩm từ cỏ năn tượng là rất lớn. Chỉ riêng việc ứng dụng năn tượng làm vật liệu chèn lót đạt chuẩn FSC đã là thành công không nhỏ. Do vậy, điều mong muốn là sẵn sàng kết hợp các DN để cùng phát triển ứng dụng nguồn nguyên liệu này…

Có thể nói, trước xu hướng kích hoạt XK xanh như hiện nay, nếu tận dụng tốt “mỏ vàng” nguyên liệu bản địa thì đó sẽ là lợi thế rất lớn cho các DN Việt khi chinh phục thị trường toàn cầu. Điều này cũng đòi hỏi ở họ sự bền bỉ và sáng tạo hơn nữa.

Thế Vinh