Khuyến khích, tạo động lực từ thuế để doanh nghiệp phát triển

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp

Giải quyết ngay vấn đề của thực tiễn

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, ngày 8/12, Quốc hội tiến hành thảo luận ở Tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng. Nguyên nhân do, theo Tờ trình của Chính phủ, phạm vi sửa đổi, bổ sung Luật Thuế giá trị gia tăng lần này không nhiều, chỉ liên quan đến các Điều 5, 9 và 14, nhưng sẽ có tác động trực tiếp đến hàng triệu hộ nông dân, hợp tác xã cũng như nhiều doanh nghiệp trong chuỗi sản xuất lĩnh vực nông nghiệp của nước ta. Trong điều kiện mưa bão, ngập lụt ảnh hưởng nặng nề đến nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước thời gian qua thì việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung trong Luật Thuế giá trị gia tăng sẽ góp phần sớm khôi phục hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp.

ĐBQH Sùng A Lềnh (Lào Cai) cho rằng, việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét sửa đổi Luật tại Kỳ họp Quốc hội lần này là “rất cấp bách và cần thiết”, nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn và vướng mắc phát sinh từ thực tiễn, đặc biệt là khắc phục hậu quả thiên tai, bão lũ và hỗ trợ khôi phục hoạt động sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp theo thực tiễn kinh tế, xã hội. Bên cạnh đó, việc sửa đổi này sẽ giải quyết trực tiếp áp lực dòng tiền cho doanh nghiệp xuất khẩu, khi loại bỏ yêu cầu ứng trước thuế và chờ hoàn thuế; đồng thời, chính sách khắc phục phân biệt đối xử giữa nông sản trong nước với xuất khẩu, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt Nam.

Tuy nhiên, liên quan hoàn thuế giá trị gia tăng, điểm c, khoản 9, Điều 15 Luật hiện hành quy định: cơ sở kinh doanh thuộc trường hợp hoàn thuế quy định tại điều này phải đáp ứng điều kiện người bán đã kê khai, nộp thuế giá trị gia tăng theo quy định đối với hóa đơn đã xuất cho cơ sở kinh doanh đề nghị hoàn thuế.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng

Bảo đảm kiểm soát quyền lực, phòng chống gian lận

Đại biểu Sùng A Lềnh cho rằng, đây là điểm nghẽn mang tính định tính và bất cập lớn trong thực tiễn. Doanh nghiệp xuất khẩu - người mua trong thực tiễn không có công cụ pháp lý, kỹ thuật, thời gian để kiểm tra việc tuân thủ thuế của bên bán, khiến họ phải chịu rủi ro về chậm trễ, hoặc bị từ chối hoàn thuế do lỗi của một chủ thể độc lập. Cũng chính điều này làm kéo dài thời gian hoàn thuế, đọng vốn, gây áp lực tài chính nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng thanh khoản của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, ĐBQH Đàng Thị Mỹ Hương (Khánh Hòa) bày tỏ lo ngại về Điều 1 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 5 (về đối tượng không chịu thuế) quy định này nếu không chặt chẽ có thể tạo kẽ hở cho việc mua khống hóa đơn để hợp thức hóa đầu vào hoàn thuế giá trị gia tăng.

Để bảo đảm kiểm soát quyền lực, phòng chống gian lận, ĐBQH Sùng A Lềnh đề nghị cần thực hiện đồng bộ các giải pháp. Thứ nhất, xem xét xây dựng cơ chế kỹ thuật công khai giúp doanh nghiệp tra cứu tình trạng tuân thủ thuế của bên bán. Thứ hai, đẩy nhanh quá trình hoàn thuế tự động cho doanh nghiệp có lịch sử tuân thủ tốt. Thứ ba, chỉ đạo thực hiện hoàn thuế đúng thời hạn quy định - đây là vướng mắc cơ bản nhất gây đọng vốn, đại biểu Sùng A Lềnh nhấn mạnh.

Tán thành với việc dự thảo mở rộng đối tượng không phải tính thuế giá trị gia tăng đối với sản phẩm nông - lâm - thủy sản chưa chế biến khi doanh nghiệp, hợp tác xã bán cho nhau, ĐBQH Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) cho rằng, đây là bước đi phù hợp nhằm giảm chi phí trung gian, tháo gỡ vướng mắc trong khấu trừ - kê khai.

Tuy nhiên, đại biểu lưu ý, khái niệm “sơ chế thông thường” vẫn tiếp tục không được định nghĩa rõ ràng trong sửa đổi, bổ sung Luật Thuế giá trị gia tăng lần này. Trong khi đây chính là điểm gây tranh cãi suốt nhiều năm, dẫn tới tình trạng cùng một loại hàng hóa nhưng mỗi địa phương áp dụng một cách; doanh nghiệp luôn trong trạng thái vừa kê khai vừa lo rủi ro bị ấn định thuế. Việc giao Bộ Tài chính quy định chi tiết mà không có nguyên tắc cụ thể trong luật dễ dẫn tới cách hiểu tùy nghi, thậm chí mở rộng hoặc thu hẹp đối tượng một cách hành chính. Do vậy, phải quy định nguyên tắc ngay trong luật, tối thiểu xác định các tiêu chí nhận diện sản phẩm chưa chế biến nhằm bảo đảm tính ổn định của chính sách.

Đối với việc sửa đổi khoản 5 Điều 9, đại biểu Ma Thị Thúy nhận thấy, việc quy định phế phẩm, phụ phẩm, phế liệu áp thuế suất theo đúng mặt hàng là hợp lý. “Tuy nhiên việc quy định này đã đủ để giải quyết tình trạng mua bán hóa đơn, hợp thức hóa phế liệu nhằm gian lận thuế hay không?”. Thực tế ở nhiều lĩnh vực có rủi ro cao - như tái chế kim loại, thủy sản - phế liệu thường là “điểm mù” trong quản lý thuế. “Nếu chỉ sửa đổi về thuế suất mà không siết về quy trình kiểm soát, hóa đơn điện tử, truy vết dòng hàng, thì nguy cơ thất thu vẫn rất lớn. Do vậy, cơ quan soạn thảo đánh giá lại tác động và bổ sung công cụ quản lý chứ không chỉ sửa về câu chữ như vậy”, đại biểu đề nghị.

Ngoài ra, ĐBQH Đàng Thị Mỹ Hương (Khánh Hòa) chỉ ra rằng, tại khoản 5, Điều 9, dự thảo Luật bỏ quy định áp dụng thuế suất giá trị gia tăng cho sản phẩm nông sản chưa chế biến sử dụng làm thức ăn chăn nuôi, dược liệu. Cơ quan soạn thảo cần rà soát để tránh vướng mắc pháp lý trong sửa đổi các nội dung quy định tại Điều 5, bởi nếu nội dung quy định tại khoản 1 Điều 5 được giữ nguyên, thì việc bỏ khoản 5 Điều 9 sẽ không cần thiết.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, trong trường hợp các nội dung sửa đổi được Quốc hội thông qua để quay lại như quy định của luật trước đây, đề nghị Chính phủ chịu trách nhiệm đối với các nội dung sửa đổi, bảo đảm giải quyết được các điểm nghẽn trong hoàn thuế và vướng mắc, bất cập phát sinh từ thực tiễn.

Đồng thời bảo đảm quy định về kiểm soát quyền lực và phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật; không để xảy ra trục lợi chính sách, gian lận hóa đơn gây thất thoát, thiệt hại ngân sách nhà nước như đã xảy ra trong thời gian vừa qua; không tạo ra các khó khăn, vướng mắc mới cho các đối tượng nộp thuế và các đối tượng khác có liên quan.

Hương Giang