Khủng hoảng chip tấn công các hãng điện thoại, xe hơi

Ngành bán dẫn thế giới bước vào giai đoạn biến động mạnh khi nhu cầu phục vụ trung tâm dữ liệu AI tăng cao chưa từng có, trong khi công suất sản xuất bộ nhớ phổ thông lại không bắt kịp. Tín hiệu rõ ràng nhất đến trong tuần qua khi SMIC, nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc, cho biết nhiều khách hàng tỏ ra e dè trong việc đặt đơn hàng cho đầu năm 2026.

Theo đồng CEO Zhao Haijun, các doanh nghiệp này lo ngại họ có thể không mua đủ chip nhớ để tích hợp vào sản phẩm, nhất là trong bối cảnh giá dự báo tiếp tục leo thang. Ông mô tả áp lực mà các nhà sản xuất ô tô, smartphone và thiết bị điện tử tiêu dùng đang đối mặt trong năm tới, khi cả giá cả lẫn nguồn cung đều trở thành biến số khó kiểm soát. SMIC cho biết nhu cầu hiện cao hơn năng lực đáp ứng của hãng, mặc dù công ty vẫn duy trì mức đầu tư vốn tương đương hoặc nhỉnh hơn năm ngoái.

Một con chip do SMIC sản xuất. Ảnh: Bloomberg

Sự thiếu hụt này bắt nguồn từ việc các hãng lớn như SK Hynix và Samsung dồn công suất cho dòng chip tốc độ cao dùng trong bộ tăng tốc AI của Nvidia, khiến các loại bộ nhớ thông dụng rơi vào tình trạng hụt hàng. Đây cũng là lý do khiến nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đặt mua thiết bị quang khắc từ ASML từ sớm để chủ động mở rộng năng lực sản xuất, dù hãng Hà Lan dự kiến giảm tỷ trọng doanh thu từ thị trường này trong năm 2026.

Giá chip nhớ tăng vọt và làn sóng tranh mua

Giá chip nhớ trên thị trường quốc tế đang leo thang nhanh hơn dự kiến, phản ánh mức độ căng thẳng của nguồn cung. Samsung, nhà sản xuất DRAM lớn nhất thế giới, đã nâng giá hợp đồng cho nhiều dòng sản phẩm trong hai tháng qua. Theo các nguồn tin, module 32 GB DDR5 đã tăng từ mức 149 USD hồi tháng 9 lên 239 USD trong tháng 11, mức điều chỉnh hơn 60%. Các loại dung lượng khác như 16 GB hay 128 GB cũng tăng khoảng 50%, trong khi module 64 GB và 96 GB tăng hơn 30%. Samsung được cho là trì hoãn việc công bố bảng giá thường kỳ trong tháng 10 để chờ diễn biến thị trường và điều chỉnh theo mức cầu đang vượt xa dự báo.

Tình trạng này khiến các doanh nghiệp xây dựng trung tâm dữ liệu rơi vào thế bị động. Nhiều nhà phân phối cho biết khách hàng buộc phải chấp nhận mức giá cao hơn nhiều so với trước đây để đảm bảo có hàng, trong khi một số đơn vị thừa nhận họ khó có thể nhận đủ số lượng như yêu cầu. Sự gấp gáp trong việc mở rộng hạ tầng AI khiến DRAM tốc độ cao trở thành yếu tố thắt nút, đẩy toàn bộ chuỗi cung ứng rơi vào vòng xoáy chi phí tăng.

Tác động của đợt tăng giá lan sang các lĩnh vực khác. Xiaomi cho biết việc sản xuất điện thoại trở nên tốn kém hơn do giá chip nhớ tăng nhanh, trong khi các nhà sản xuất ô tô thông minh lo ngại về rủi ro chậm tiến độ. Xe hiện đại sử dụng ngày càng nhiều bộ nhớ để vận hành hệ thống hỗ trợ lái, camera, cảm biến và xử lý dữ liệu trên xe, nên sự thiếu hụt có thể kéo theo việc điều chỉnh kế hoạch sản xuất hoặc thay đổi thiết kế linh kiện.

Các nhà phân tích đánh giá tình trạng thiếu chip nhớ có thể tiếp diễn trong phần lớn năm 2026. Năng lực mở rộng nhà máy DRAM không thể diễn ra trong thời gian ngắn, trong khi nhu cầu từ các mô hình AI lớn vẫn tiếp tục tăng. Một số dự báo cho rằng các thỏa thuận dài hạn đang được ký kết cho giai đoạn 2026 - 2027 sẽ duy trì mặt bằng giá cao, thậm chí có thể tạo ra chu kỳ thắt chặt mới nếu đầu tư mở rộng không theo kịp cường độ tiêu thụ.

Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia nhận định ngành bán dẫn đang bước vào thời kỳ tái phân bổ nguồn lực mạnh mẽ, nơi AI đóng vai trò trung tâm và buộc các nhà sản xuất phải ưu tiên dây chuyền có giá trị cao nhất. Điều này có thể giúp lợi nhuận của một số tập đoàn tăng lên, nhưng đồng thời gây sức ép lớn lên các ngành sản xuất truyền thống vốn phụ thuộc vào chip nhớ phổ thông. Những khó khăn hiện tại vì vậy không chỉ mang tính tạm thời, mà còn là tín hiệu cho thấy cán cân cung - cầu chip nhớ toàn cầu sẽ còn biến động mạnh trong vài năm tới.

Du Lam