Khu thương mại tự do, tầm nhìn chiến lược cho Quảng Trị

Hiện thực hóa đề án phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Trị

Hội thảo khoa học do Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Quảng Trị tổ chức. Tham dự có đại diện các sở, ban, ngành địa phương, đại diện Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương), đại diện Học viện Hành chính và Quản trị công chiến lược cùng đại biểu là các doanh nghiệp trong nước tham dự.

Theo đó, tại Thông báo số 101-TB/VPTW, ngày 28/10/2024 của Văn phòng Trung ương Đảng thông báo kết quả chuyến thăm và làm việc của đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm tại tỉnh Quảng Trị các đề xuất của tỉnh về xây dựng “Đề án phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Quảng Trị gắn với tăng cường hợp tác với các tỉnh của nước bạn Lào để mở rộng không gian phát triển về phía Tây” và “Triển khai thí điểm mô hình khu kinh tế thương mại qua biên giới chung Lao Bảo - Densavan” đã được Tổng Bí thư, Chủ tịch nước ủng hộ.

Tại Thông báo số 241-TB/VPTW, ngày 28/6/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng nêu rõ, sau chuyến thăm và làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Bình và Quảng Trị của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm tại tỉnh Quảng Bình, Tổng Bí thư đã chỉ đạo “Chủ động hợp tác quốc tế, phát huy tối đa lợi thế cửa ngõ hành lang kinh tế Đông - Tây, mở rộng không gian phát triển về phía Tây gắn với tăng cường hợp tác với các tỉnh của Lào; nghiên cứu xây dựng các Khu Thương mại tự do, gắn với cảng biển và các chuỗi cung ứng khu vực và quốc tế”.

Đây là những cơ sở chính trị quan trọng đặt nền móng cho việc thiết lập Khu thương mại tự do, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của Quảng Trị (sau hợp nhất). Việc xây dựng thành công các Khu thương mại tự do gắn với Khu kinh tế thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo - Densavan và chuỗi cung ứng trên hành lang kinh tế Đông - Tây hy vọng sẽ khai thác có hiệu quả các lợi thế so sánh của tỉnh Quảng Trị về vị trí địa lý, kết nối giao thông, nguồn cung năng lượng, thương mại xuyên biên giới, mở ra không gian phát triển rộng lớn về phía Tây...

Hội thảo khoa học “Mô hình khu thương mại tự do tại một số Quốc gia trên thế giới - bài học chung cho Quảng Trị”.

Hội thảo khoa học “Mô hình khu thương mại tự do tại một số quốc gia trên thế giới - bài học cho Quảng Trị” thuộc khuôn khổ Đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh “Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về khu thương mại tự do, đề xuất mô hình và giải pháp triển khai tại tỉnh Quảng Trị” do Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy là cơ quan chủ trì tổ chức thực hiện với mục đích góp phần làm rõ cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn về khu thương mại tự do của một số quốc gia trên thế giới, từ đó liên hệ, rút ra bài học kinh nghiệm cho tỉnh Quảng Trị. Đồng thời, cung cấp thêm thông tin để các sở, ban ngành, cơ quan, doanh nghiệp trong tỉnh hiểu thêm về mô hình và tiềm năng, khả năng hình thành các khu thương mại tự do tại tỉnh Quảng Trị.

Phát biểu khai mạc tại hội thảo, ông Hồ Đại Nam, nguyên Phó Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh Quảng Trị - Chủ nhiệm đề tài khoa học lần này chia sẻ: Khu thương mại tự do không chỉ là một mô hình kinh tế - kỹ thuật thuần túy. Đây là công cụ chính sách quan trọng thể hiện tầm nhìn phát triển của quốc gia, nút kết nối chiến lược giữa thị trường trong nước với thị trường quốc tế, là “phòng thí nghiệm thể chế” để thử nghiệm các chính sách ưu đãi đầu tư, quản lý hải quan, tài chính, đất đai, thương mại hiện đại. Ở cấp độ địa phương, Khu thương mại tự do còn là “cú huých” chiến lược để định vị lại vai trò, lợi thế, đột phá phát triển, đặc biệt tại những khu vực có điều kiện đặc thù về vị trí địa lý, hành lang giao thương và tiềm năng logistics như tỉnh Quảng Trị”.

Tiềm năng lợi thế nào cho Quảng Trị

Ông Hồ Đại Nam chia sẻ, tại Việt Nam, dù mô hình Khu thương mại tự do đã được đề cập trong các nghiên cứu và tham vấn chính sách, nhưng phải đến gần đây, với xu thế hội nhập sâu rộng và yêu cầu thúc đẩy tăng trưởng trong bối cảnh mới, việc nghiên cứu, thành lập Khu thương mại tự do mới được đề ra với kỳ vọng là bước đi đột phá, là mô hình thể chế mới tạo ra một không gian phát triển mang tầm quốc tế.

Đặc biệt, thành phố Đà Nẵng đã trở thành địa phương đầu tiên trong cả nước được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thành lập khu thương mại tự do. Mới đây nhất, Hải Phòng trở thành địa phương thứ hai được Quốc hội ban hành Nghị quyết cho phép thí điểm mô hình khu thương mại tự do. Đây là những dấu mốc quan trọng, thể hiện sự chuyển dịch từ tư duy sang hành động, từ chủ trương sang thể chế cụ thể, mở ra một chương mới cho quá trình phát triển tại Việt Nam.

“Đây là cơ hội để các địa phương khác trong đó có tỉnh Quảng Trị nghiên cứu, tiếp cận và đề xuất mô hình khu thương mại tự do phù hợp với điều kiện địa phương, nhằm mở ra không gian mới cho tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập hiệu quả vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu” - ông Nam cho hay.

Các đại biểu tham dự tại hội thảo khoa học

Trình bày tại Hội thảo, chia sẻ về vấn đề bài học rút kinh nghiệm khi xây dựng khu thương mại tự do tại Việt Nam nói chung, tại Quảng Trị nói riêng, thạc sĩ Nguyễn Thị Trà Giang, Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) cho hay, trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng và cạnh tranh thương mại ngày càng gay gắt, việc xây dựng và phát triển các Khu thương mại tự do (FTZ) trở thành một giải pháp chiến lược nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thu hút đầu tư chất lượng cao và thúc đẩy cải cách thể chế.

Theo bà Nguyễn Thị Trà Giang, 4 vấn đề được đưa ra là: năng động đề xuất và xây dựng đề án FTZ phù hợp địa phương; cải thiện mạnh mẽ hạ tầng và dịch vụ tại chỗ; đổi mới phương thức quản lý, nâng cao năng lực địa phương; thu hút đầu tư và kết nối doanh nghiệp một cách chủ động.

Theo Tiến sĩ Vũ Hoàng Mạnh Trung, Học viện Hành chính và Quản trị công, các mục tiêu đặt ra Quy hoạch chiến lược theo ngành không chỉ phát triển chung chung mà phải xác định rõ các ngành ưu tiên, có thế mạnh và tiềm năng cạnh tranh toàn cầu phù hợp với lợi thế địa phương. Sự hỗ trợ mạnh mẽ, đồng bộ và điều phối từ cấp trung ương là yếu tố then chốt để đảm bảo các FEZ có đủ thẩm quyền và nguồn lực để phát triển của vai trò Chính phủ trung ương. Đồng thời, cần sự tích hợp đô thị và dịch vụ chất lượng cao khi FEZ không chỉ là khu công nghiệp hay thương mại mà còn là nơi đáng sống, với các tiện ích đô thị hiện đại, dịch vụ giáo dục, y tế chất lượng cao để thu hút và giữ chân nhân tài, chuyên gia.

Thành Long