Khu công nghệ số: Động lực mới cho kinh tế số

Các điều kiện thuận lợi đã sẵn sàng

Theo thống kê của Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin (Bộ Khoa học và Công nghệ), quỹ đất sử dụng cho các khu công nghệ số đạt gần 2,6 triệu m2, tăng hơn 10 lần so với năm 2013. Trong đó có 8 khu công nghệ số tại 4 địa phương là Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Cần Thơ. Điểm nổi bật ở các doanh nghiệp hoạt động tại các khu công nghệ số là đều duy trì tăng trưởng 20% và có hiệu suất sử dụng đất đạt khoảng 10 triệu USD/ha/năm - một mức rất cao so với các khu chức năng khác. Ngoài ra, các khu này còn là nơi quy tụ lao động chất lượng cao khi có khoảng 630 doanh nghiệp công nghệ số hoạt động tại đây, tạo việc làm cho hơn 42.000 người, phần lớn là kỹ sư và nhân lực công nghệ.

Những số liệu trên cho thấy, khu công nghệ số đã và đang trở thành hạ tầng nền tảng của ngành công nghiệp công nghệ số Việt Nam. Đây là nơi hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, thúc đẩy nghiên cứu phát triển thử nghiệm các mô hình AI, triển khai dữ liệu lớn, công nghệ IoT cũng như các dịch vụ số của chính quyền. Để có được hiệu quả này, cơ chế, chính sách đi trước, “mở đường” hỗ trợ các doanh nghiệp là yếu tố nền tảng. Trong đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia xác định phát triển một số khu công nghiệp công nghệ số là giải pháp trọng tâm.

Ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin cho biết, Chính phủ đã thiết lập một khung chính sách ưu đãi chưa từng có về miễn tiền thuê đất, miễn thuế thu nhập cá nhân. Chính sách này cũng áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghệ số trọng điểm như chip bán dẫn, AI… Cụ thể, về tài chính, các dự án đầu tư xây dựng khu công nghệ số tập trung và dự án đầu tư lĩnh vực công nghệ số trong khu công nghệ số tập trung được hưởng mức ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cao nhất: Áp dụng thuế suất 10% trong 15 năm, miễn thuế 4 năm đầu và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Với các dự án siêu lớn, quy mô trên 6.000 tỷ đồng trong lĩnh vực công nghệ trọng điểm, bán dẫn và phụ trợ, HPC, ưu đãi thuế suất và kéo dài thời hạn tới 1,5 lần, khấu trừ 200% chi phí nghiên cứu và phát triển. Về đất đai, nhà đầu tư xây dựng hạ tầng khu công nghệ số tập trung sẽ được miễn tiền thuê đất trong toàn bộ thời gian của dự án. Để thu hút nhân tài, chính sách mới cho phép miễn thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm cho nhân lực chất lượng cao làm việc trong ngành.

Bên cạnh đó, môi trường pháp lý thông thoáng, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực công nghệ số cũng đã được hình thành. Theo đó, Luật Công nghiệp Công nghệ số (71/2025/QH15) đã thiết lập một hành lang pháp lý mới, tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các khu công nghệ số tập trung như các cơ chế ưu đãi vượt trội, sự thông thoáng về thể chế, môi trường thử nghiệm sandbox, với các hạ tầng số dùng chung như cloud, trung tâm dữ liệu, phòng lab kiểm thử chip, hay siêu máy tính phục vụ huấn luyện AI… Luật này không chỉ phân cấp cho UBND cấp tỉnh quyền quyết định việc thành lập và mở rộng khu công nghệ số, mà còn cho phép ban hành các chính sách ưu đãi đặc thù. Gần đây nhất, Luật Công nghệ cao (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua cũng tăng quyền và trách nhiệm của địa phương. Trong đó, địa phương phải đảm bảo nhiệm vụ bố trí quỹ đất, thực hiện hạ tầng kết nối và xây dựng hệ sinh thái công nghệ cao. Đồng thời, trung tâm nghiên cứu công nghệ cao và công nghệ chiến lược được hưởng mức ưu đãi cao nhất về đầu tư, thuế và đất đai nếu đáp ứng tiêu chí nhân lực và năng lực R&D…

Hoàn thiện cơ chế “một cửa tại chỗ” thực chất hỗ trợ doanh nghiệp tham gia đầu tư tại các khu công nghệ số

Hạ tầng đồng bộ, thủ tục thuận lợi

Tuy nhiên, với các khu công nghệ số tập trung, yêu cầu tiên quyết là phát triển hạ tầng số mạnh để bảo đảm cho phát triển và ứng dụng. Ông Nguyễn Đình Tuấn, Trưởng phòng Kỹ thuật nghiệp vụ Công ty TNHH Viettel IDC (Tập đoàn Viettel) đề xuất, trung tâm dữ liệu (IDC) cần được xác định là hạ tầng thiết yếu trong hệ sinh thái công nghệ số quốc gia, tương tự các khu logistics - năng lượng trọng điểm. Các IDC có nhu cầu năng lượng rất lớn, đặc biệt trong giai đoạn AI phát triển bùng nổ như hiện nay. Ước tính, một IDC có công suất 30MW tương đương mức tiêu thụ điện của 100.000 hộ gia đình… Điều này cho thấy việc đáp ứng đủ công suất ổn định cho các IDC quy mô lớn là thách thức không nhỏ. Do vậy, cơ quan chức năng cần ưu tiên quy hoạch đất và điện năng riêng cho IDC, đồng thời áp dụng cơ chế ưu đãi đặc thù cho nhà đầu tư và đơn vị vận hành. Điều này không chỉ mang tính kỹ thuật, mà còn là yếu tố then chốt trong việc thu hút các tập đoàn lớn trong lĩnh vực bán dẫn, HPC hoặc điện toán đám mây.

Dưới góc nhìn của một nhà đầu tư, ông Phan Phương Tùng, Giám đốc DXCenter (QTSC) cho biết, công ty hướng tới mô hình “Khu công nghệ số – đô thị xanh, thông minh”, tập trung xây dựng hệ sinh thái toàn diện và phát triển các công nghệ mũi nhọn, đột phá như: hạ tầng số, điện toán đám mây, dữ liệu lớn, an ninh mạng, nhân lực số..., góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và phát triển kinh tế số của đô thị. Để thực hiện được hướng đi này, vai trò then chốt là hạ tầng đồng bộ, thủ tục thuận lợi, dịch vụ dùng chung hoàn chỉnh và nguồn nhân lực chất lượng cao trong việc thu hút các tập đoàn công nghệ quốc tế. Cùng chung nhận định này, một số nhà đầu tư cho rằng, các khoản đầu tư liên quan đến công nghệ cần thủ tục nhanh chóng. Do vậy, để thu hút đầu tư vào các khu công nghệ cao, công nghệ số, UBND các tỉnh, thành phố, Ban quản lý cũng cần sớm hoàn thiện cơ chế “một cửa tại chỗ” thực chất cho toàn bộ thủ tục đầu tư, xây dựng… trong phạm vi khu công nghệ.

Hương Giang