Không xin được việc làm, cử nhân ở Trung Quốc đổ xô đi học nghề

Tỷ lệ thất nghiệp tại Trung Quốc đang tăng cao

Cử nhân "tái đào tạo" và nghịch lý của bằng cấp

Trong những năm gần đây, một làn sóng đặc biệt đang diễn ra tại các trường kỹ thuật và trường nghề ở Trung Quốc: Cử nhân đại học trở thành học viên học nghề. Hiện tượng này, được truyền thông Trung Quốc gọi là "hồi lô" (quay lại lò đào tạo), phản ánh một sự chuyển dịch sâu sắc trong quan niệm về giáo dục và việc làm.

Anh Vương Tiêu, tốt nghiệp ngành Kỹ thuật Môi trường, đã quyết định theo học một khóa ngắn hạn về Tự động hóa điện khí. Anh chia sẻ, sau 4 năm học đại học, anh nhận ra mình không muốn theo ngành cũ. Thay vào đó, anh chuyển hướng vì ngành Tự động hóa điện khí đang hot hơn, mang lại hy vọng "kiếm sống bằng nghề" và được chạm vào máy móc thật sự - một trải nghiệm mà giảng đường đại học chưa cung cấp đủ.

Sự lựa chọn của Vương Tiêu không phải là cá biệt. Số liệu cho thấy xu hướng này tăng lên nhanh chóng. Tại một số trường kỹ thuật, số lượng sinh viên "tái đào tạo" đã tăng gấp ba lần chỉ sau một năm ở một số chuyên ngành. Những người trẻ này, chủ yếu tốt nghiệp từ các trường đại học loại hai, loại ba, đang đối mặt với một thực tế khắc nghiệt.

Áp lực việc làm và giá trị của kỹ năng thực tế

Lý giải nguyên nhân sâu xa, nhiều sinh viên cho biết họ buộc phải tìm kiếm con đường mới vì tình trạng thất nghiệp sau tốt nghiệp và sự bão hòa của bằng cấp. Chị Lâm Bội Lôi, tốt nghiệp ngành Quản trị nguồn nhân lực, đã phải học thêm ngành Cơ điện mỏ tại trường nghề vì "ở thành phố nhỏ không tìm được công việc tốt". Mục tiêu của chị rất rõ ràng là có được một công việc ổn định, có bảo hiểm tại các doanh nghiệp nhà nước sau khi hoàn tất khóa học nghề.

Thực tế là với hàng triệu cử nhân tốt nghiệp mỗi năm, tấm bằng đại học không còn là sự đảm bảo duy nhất cho một tương lai tươi sáng. Nền kinh tế Trung Quốc đang thiếu trầm trọng nhân lực có kỹ năng thực hành cao trong khi lại thừa lao động tri thức cấp thấp. Sự khó khăn này khiến ngay cả những người đã đi làm cũng phải "tái đào tạo" để bổ sung kỹ năng chuyên môn, tạo lợi thế cạnh tranh, như trường hợp anh Giả Thụy, người dù đã tốt nghiệp ngành Ngôn ngữ vẫn quyết định học thêm nghề Máy tiện CNC.

Trường nghề thắng thế nhờ mô hình thực chiến

Sức hấp dẫn của các trường kỹ thuật đối với cử nhân đến từ sự khác biệt rõ rệt trong chương trình đào tạo so với đại học. Cụ thể là tính thực hành chiếm ưu thế tuyệt đối. Tỷ lệ các khóa học thực hành tại trường nghề có thể chiếm tới 80% thời gian học. Sinh viên được học thông qua mô phỏng trước, sau đó chuyển sang thao tác trực tiếp trên máy móc.

Các khóa học ngắn hạn dành cho cử nhân được thiết kế tối ưu, cắt giảm các môn học phổ thông không cần thiết, tập trung thẳng vào kỹ năng nghề. Thậm chí, nhiều trường còn áp dụng phương pháp "giảng dạy ngược" - đưa ra lỗi thực tế trong công nghiệp để sinh viên thiết kế giải pháp, đảm bảo học viên có thể giải quyết được vấn đề thực tế ngay khi ra trường.

Quan trọng hơn cả, nhiều trường nghề đã xây dựng mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với doanh nghiệp dưới dạng mô hình "đào tạo theo đơn đặt hàng". Điều này giúp sinh viên được giới thiệu trực tiếp việc làm sau khi tốt nghiệp. Thống kê tại các trường kỹ thuật cho thấy, tỷ lệ tìm được công việc đúng chuyên ngành của sinh viên "tái đào tạo" vượt quá 90%, một con số đáng mơ ước trong bối cảnh thị trường việc làm hiện tại.

Đánh đổi sĩ diện để hướng tới tương lai bền vững

Dẫu vậy, việc đưa ra quyết định "quay lại trường nghề" không hề dễ dàng, đi kèm với nó là những áp lực tâm lý không nhỏ. Anh Vương Tiêu thừa nhận anh phải vượt qua "rào cản sĩ diện". "Bạn bè tôi thì thi cao học hoặc tìm công việc tốt, tôi phải quay lại trường nghề, sợ bị nói là học đại học vô ích". Tương tự, chị Dương Manh, người bỏ công việc biên chế ổn định tại ngân hàng để đi học làm bánh Pháp, cũng đối mặt với sự phản đối từ gia đình.

Tuy nhiên, giới trẻ đang ngày càng trở nên thực tế. Anh Vương Tiêu kết luận: "Kiến thức là nền tảng, kỹ năng là công cụ. Thị trường việc làm hiện nay ngày càng thực dụng, không còn đơn thuần chỉ nhìn vào bằng cấp mà xem trọng khả năng giải quyết vấn đề hơn".

Xu hướng này cho thấy một sự trở lại hợp lý khi bằng cấp không còn là sự đảm bảo, người trẻ chọn nắm lấy kỹ năng thực tế để tìm kiếm sự ổn định và hài lòng trong công việc. Bà Khuông Anh, Giáo sư về Giáo dục Nghề nghiệp, nhận định đây là sự "chuyển đổi quan niệm giáo dục" và là dấu hiệu cho thấy giáo dục nghề nghiệp đang mang lại sự đảm bảo việc làm tốt hơn, khiến người trẻ có thêm một con đường phát triển sự nghiệp đáng tin cậy.

Nguồn: SINA

Kim Thanh (dịch)