Không riêng Trung Quốc, chính sách thuế quan Trump 2.0 có thể 'chọc giận' cả các đồng minh của Mỹ

Ứng cử viên tổng thống Mỹ Donald Trump, người từ lâu đã luôn theo đuổi chính sách thương mại dựa trên thuế quan, dường như đang chuyển “tầm ngắm” sang một số đồng minh thân cận nhất của Mỹ, thay vì chỉ tập trung vào Trung Quốc như trước đây.

CHIẾN LƯỢC THUẾ QUAN "DIỀU HÂU"

Phát biểu tại một sự kiện tranh cử ở Savannah (Georgia, Mỹ), ứng viên Đảng Cộng hòa cho biết ông sẽ tiếp tục xây dựng và mở rộng chính sách thuế quan từ nhiệm kỳ đầu tiên của mình, kèm theo đó là lời hứa giành lại lợi thế cạnh tranh cho nước Mỹ từ tay các quốc gia khác, dù cho họ là bạn hay thù.

Chiến dịch của ông Trump xem xét việc áp dụng mức thuế mới lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc với tỷ lệ 60% hoặc thậm chí là cao hơn. Nhiều đồng minh của Mỹ cũng có thể trở thành mục tiêu mới trong chính sách "Nước Mỹ trên hết" của ông Trump, khi ông "gộp" chung cả các đối tác châu Âu và châu Á vào cùng nhóm với đối thủ Trung Quốc.

"Bạn sẽ chứng kiến một làn sóng dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang Pennsylvania, từ Hàn Quốc sang North Carolina, và từ Đức sang Georgia”, ông Donald Trump nói trong bài phát biểu về kinh tế.

"Tôi muốn các công ty ô tô Đức trở thành công ty ô tô Mỹ, tôi muốn họ xây dựng nhà máy của mình ở đây”, ông Trump nói thêm.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên, cựu Tổng thống Donald Trump đã áp đặt hàng tỷ USD thuế lên hàng hóa Trung Quốc như một phần trong nỗ lực cân bằng lại cán cân thương mại mà ông cho là không công bằng.

Đến nay, ứng viên Đảng Cộng hòa đề xuất một mức thuế toàn diện lên tới 20% đối với hàng nhập khẩu từ tất cả các quốc gia.

Từng có phát biểu tương tự về chủ đề này tại buổi mít tinh ở Wisconsin hồi đầu tháng này, ông Trump tuyên bố: “Nhiều đồng minh đã hành xử không đúng đắn khiến nước Mỹ chịu thiệt hại về thương mại. Chúng ta sẽ không để điều đó tiếp tục xảy ra. Chúng ta cần trở thành một quốc gia thuế quan”. Những bình luận này lặp lại tuyên bố mà ông Trump đã đưa ra về Đài Loan hồi đầu năm nay khi ông cáo buộc khu vực này đã chiếm 100% công việc kinh doanh chip của Mỹ.

Đáng lo ngại rằng, một trong những quốc gia dễ bị “vạ lây” nhất là Nhật Bản, với nguy cơ chịu thuế lên đến 100% đối với một số dòng ô tô xuất khẩu sang Mỹ, theo ý kiến của một số chuyên gia. Chính trên chương trình "Squawk Box Asia" của CNBC hồi tháng 7, nhà báo kinh tế William Pesek đã nhắc tới các nhà sản xuất ô tô Nhật Bản và đặt ra câu hỏi về mức độ ảnh hưởng mà họ phải hứng chịu khi có quá nhiều sự bất định về những gì sẽ xảy ra trong 5 năm tới nếu ông Trump đắc cử tổng thống Mỹ.

Theo nhận xét của ông Nick Marro, trưởng nhóm nghiên cứu thương mại toàn cầu tại Economist Intelligence, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump từ lâu đã gây áp lực kinh tế và ngoại giao lên các đồng minh của Mỹ. Và những phát biểu gần đây cho thấy ông đang tiếp tục theo đuổi cách tiếp cận đó.

THƯƠNG MẠI TOÀN CẦU LIỆU CÓ "DẬY SÓNG"?

Nhà kinh tế học Stephen Roach từng cảnh báo, các mức thuế của ông Trump sẽ không chỉ “chọc giận” hàng loạt đối tác thương mại của Mỹ mà còn làm tăng chi phí hàng hóa đến tay người tiêu dùng và các nhà sản xuất nước này.

Đồng tình với quan điểm trên, chuyên gia hàng đầu về thương mại quốc tế tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) giải thích thêm rằng những nhà sản xuất Mỹ phụ thuộc vào nguyên liệu và linh kiện từ nước ngoài sẽ phải chịu “đòn giáng” kép. Khi đó chi phí đầu vào của họ sẽ cao hơn do thuế của ông Trump và sản phẩm xuất khẩu của họ sẽ đắt hơn do thuế quan trả đũa.

Tuy nhiên, ông Donald Trump vẫn khẳng định rằng các quốc gia khác sẽ phải gánh chịu chi phí chứ không phải người dân Mỹ. "Tôi sẽ không làm ảnh hưởng đến các bạn, tôi đang tăng thuế của Trung Quốc, tất cả các quốc gia ở châu Á và khắp thế giới, bao gồm cả Liên minh châu Âu, nơi đã nhiều năm được hưởng lợi miễn phí”, ông Trump nói tại buổi mít tinh ở Wisconsin.

Nhìn từ một góc độ vĩ mô hơn, những đề xuất thuế quan này đại diện cho sự đối nghịch rõ ràng giữa chính sách thương mại lâu đời và tư duy kinh tế truyền thống của Mỹ. Trái với ông Trump, chính quyền tổng thống đương nhiệm Joe Biden, khi ứng phó với Trung Quốc, lại dựa nhiều vào cách tiếp cận phối hợp với các đối tác có cùng chí hướng như Nhật Bản và Hà Lan để thực thi các hạn chế thương mại.

Mặc dù chính quyền Biden vẫn duy trì hầu hết các mức thuế quan từ thời ông Trump, hay thậm chí còn tăng thuế đối với các ngành công nghệ cao cụ thể, nhưng sự khác biệt giữa cách tiếp cận của hai bên về các biện pháp hạn chế thương mại như thể là búa tạ của Trump so với dao mổ của Biden/Harris.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hoài nghi được đặt ra về việc liệu có phải các đề xuất thuế của ông Donald Trump đơn thuần chỉ là lời đe dọa. Trong một cuộc phỏng vấn với CNBC TV18, CEO JPMorgan & Chase, ông Jamie Dimon chia sẻ, một số cố vấn hàng đầu của ông Trump đã tiết lộ rằng các mức thuế đề xuất nhiều khả năng là một chiến thuật đàm phán để đạt được các thỏa thuận thương mại có lợi hơn thay vì là quyết định cuối cùng.

Bên cạnh các chính sách thuế quan đối với hàng nhập khẩu, ông Donald Trump còn hứa hẹn sẽ “phục hưng ngành sản xuất của Mỹ” thông qua việc cắt giảm thuế doanh nghiệp, tạo ra các khu kinh tế đặc biệt với thuế thấp và tín dụng thuế để “mời gọi” các công ty chuyển sản xuất về Mỹ.

“Động thái này có thể thu hút một số ngành sản xuất quay trở lại Mỹ, đặc biệt là các ngành nhạy cảm hơn với rào cản thương mại”, giáo sư Stephen Weymouth từ Đại học Georgetown lưu ý.

Tuy nhiên, những kế hoạch này chưa chắc đã có khả năng mang lại sự thay đổi toàn diện cho các ngành công nghiệp, do sự phức tạp của chuỗi cung ứng toàn cầu và chi phí lao động cao ở Mỹ.

An Duy