'Không muốn đến lớp': Hơn 350.000 học sinh Nhật Bản nghỉ học năm học vừa qua

Năm học 2024 ở Nhật Bản ghi nhận 353.970 học sinh từ chối đến trường 30 ngày trở lên. Ảnh: Pixabay

Theo khảo sát về hành vi vấn đề và nghỉ học của học sinh do Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản thực hiện, năm học 2024 ghi nhận 353.970 học sinh từ chối đến trường 30 ngày trở lên. So với năm trước, con số này tăng thêm 7.488 học sinh. So với một thập kỷ trước, tỷ lệ nghỉ học đã tăng 5,5 lần ở học sinh tiểu học và 2,2 lần ở học sinh trung học cơ sở.

Tổng thể, tỷ lệ học sinh từ chối đến trường, tính cả tiểu học và trung học cơ sở, là 38,6 trên 1.000 học sinh. Trong đó, có 191.958 học sinh nghỉ học trên 90 ngày, chiếm 54,2% tổng số học sinh từ chối đến trường, nghĩa là hơn một nửa trong số này.

Theo khảo sát, nguyên nhân phổ biến nhất được xác định cho tình trạng nghỉ học là “thiếu động lực” (30,1%), tiếp theo là “rối loạn thói quen sinh hoạt” (25,0%), “lo âu hoặc trầm cảm” (24,3%), “thành tích học tập kém và thường xuyên không nộp bài tập” (15,6%) và “vấn đề về tình bạn ngoài bắt nạt” (13,2%).

Tuy nhiên các chuyên gia nhận định rằng, sự gián đoạn thói quen sinh hoạt của học sinh trong thời gian đại dịch COVID‑19, việc học từ xa, nghỉ học tại nhà trong giai đoạn phong tỏa đã làm “hạ thấp rào cản” đối với việc không đến trường đều đặn. Mặt khác, phụ huynh và người giám hộ cũng có xu hướng chấp nhận cho con nghỉ học như hình thức “hồi phục” cần thiết hơn.

Biểu đồ cho thấy tỷ lệ học sinh nghỉ học ở Nhật Bản đang gia tăng, thời gian nghỉ cũng nhiều hơn. Ảnh: Nippon

Bên cạnh đó, hai nguyên nhân khác được chỉ ra: một là “phổ biến quan niệm rằng trẻ không nên bị ép buộc đến trường” - đặc biệt sau khi Luật bảo đảm cơ hội giáo dục năm 2017 mở rộng các hình thức học tập bên ngoài trường chính quy; hai là việc “các trường học chưa đủ mạnh để hỗ trợ học sinh đặc biệt, hoặc học sinh có rối loạn thói quen sinh hoạt”.

Ông Taketoshi Goto, chuyên gia giáo dục Đại học Tohoku cảnh báo: “Nếu một học sinh nghỉ học kéo dài, em sẽ bị lùi lại trong học tập và có thể gặp khó khăn khi trở thành thành viên độc lập của xã hội”. Tình trạng này cũng ảnh hưởng đến phía gia đình: có báo cáo cho thấy khoảng 1/5 phụ huynh đã phải nghỉ hoặc bỏ việc vì phải chăm sóc con em mình không đi học.

Trước tình hình này, Bộ Giáo dục, Văn hóa, Thể thao, Khoa học và Công nghệ Nhật Bản cùng các địa phương đang triển khai nhiều biện pháp: mở các trung tâm hỗ trợ trong trường dành cho học sinh khó khăn, nơi học sinh có thể đến học linh hoạt dưới sự hướng dẫn của giáo viên tin cậy và nhân viên hỗ trợ tâm lý. Bên cạnh đó là chương trình vận động chuyên gia tâm lý và giáo viên nghỉ hưu đến nhà học sinh một‑hai lần/tuần, giúp học sinh quay lại môi trường xã hội và trường học.

Nhìn chung, thách thức với giáo dục Nhật Bản hiện không chỉ là đưa học sinh trở lại lớp, mà còn là tạo môi trường học thuận lợi, hỗ trợ tâm lý và xây dựng lại thói quen học tập cho các em, nhằm ngăn chặn việc nghỉ học kéo dài dẫn tới học lực tụt hậu và suy giảm khả năng hòa nhập xã hội. Điều này đòi hỏi nỗ lực đồng bộ từ gia đình, nhà trường, chính quyền địa phương và toàn xã hội.

Hồng Nhung