'Không một mình' trước lừa đảo trên không gian mạng

Buổi tọa đàm diễn ra với hàng nghìn sinh viên tham gia, nhiều câu hỏi trực tiếp xoay quanh thực trạng lừa đảo công nghệ cao, vấn đề đang gây nhức nhối xã hội. Một sinh viên đặt câu hỏi: “Ông có từng nhận được cuộc gọi lừa đảo chưa? Và khi đó, ông xử lý như thế nào?”.

Đại tá Nguyễn Hồng Quân đáp lại bằng một câu hỏi ngược: “Có bạn nào ở đây chưa từng nhận cuộc gọi lừa đảo không?”. Hội trường có hàng trăm cánh tay giơ lên.

Đại tá, TS Nguyễn Hồng Quân - Giám đốc Trung tâm huấn luyện, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an).

“Gần như tất cả chúng ta đều đã trải qua. Không chỉ một lần, mà là liên tục. Cuộc gọi, tin nhắn, mã xác nhận giả mạo xuất hiện dồn dập. Nhưng câu hỏi quan trọng hơn: Có ai trong các bạn từng là nạn nhân thực sự chưa?”, Đại tá Nguyễn Hồng Quân nói.

Kết quả, chỉ vài sinh viên giơ tay. “Tỉ lệ nạn nhân ở đây rất nhỏ, điều đó cho thấy công tác tuyên truyền, giáo dục của nhà trường đã giúp các bạn nâng cao nhận thức và tỉnh táo hơn rất nhiều”, Đại tá Nguyễn Hồng Quân nhận định.

Câu chuyện từ chính gia đình

Để minh họa, PGS. TS Phạm Thanh Huyền (ĐH Bách khoa Hà Nội) kể câu chuyện trong chính gia đình mình. Bố chồng bà, một người cao tuổi, từng bị kẻ xấu lừa chuyển khoản 8,6 triệu đồng. “Chúng dựng kịch bản rất tinh vi, giả giọng người thân ở nước ngoài gửi tiền về. Cả nhà tôi khi đó đều không cảnh giác, chuyển tiền đi và đến chiều mới phát hiện. Khoản tiền mất không bao giờ lấy lại được”, bà Huyền chia sẻ.

PGS. TS Phạm Thanh Huyền (ĐH Bách khoa Hà Nội).

Theo PGS. TS Phạm Thanh Huyền, câu chuyện này là minh chứng rõ ràng rằng bất kỳ ai, kể cả những người có hiểu biết, đều có thể trở thành nạn nhân nếu thiếu tỉnh táo. “Lừa đảo tìm đến mình là điều chắc chắn. Nhưng chúng ta có thể phòng tránh bằng sự cảnh giác và không tự đặt mình vào tình thế cô độc”, bà Huyền nhấn mạnh.

“Không một mình” thông điệp then chốt

Đại tá Nguyễn Hồng Quân đặc biệt lưu ý sinh viên: “Không một mình” là nguyên tắc sống còn. Khi gặp tình huống bất thường, cần lập tức chia sẻ, hỏi ý kiến gia đình, thầy cô, bạn bè hoặc cơ quan chức năng. “Chúng ta có nhà trường, có hiệp hội, có cơ quan công an. Không để sinh viên một mình đối diện cạm bẫy là trách nhiệm chung”, ông nói.

Ông cũng khuyến cáo, việc mất tiền qua các vụ lừa đảo hầu như rất khó thu hồi. “Tiền chuyển đi là biến mất ngay. Và nguy hiểm hơn, kịch bản ‘lấy lại tiền’ sau khi bị lừa thường chính là… một kịch bản lừa đảo khác”, Đại tá Nguyễn Hồng Quân cảnh báo.

Theo Đại tá Nguyễn Hồng Quân, phần lớn các đường dây lừa đảo mạng có tổ chức xuyên quốc gia, đặt máy chủ hoặc trung tâm điều hành tại Campuchia, Myanmar, Philippines, thậm chí châu Phi, Trung Đông. “Chính yếu tố ẩn danh, vượt biên giới khiến việc điều tra và thu hồi tài sản gặp vô vàn khó khăn. Nhưng lực lượng công an Việt Nam đã nhiều lần phối hợp quốc tế, triệt phá và đưa các đối tượng về nước xử lý”, ông thông tin.

Không chỉ dừng ở cảnh báo, Đại tá Nguyễn Hồng Quân còn kêu gọi sinh viên tham gia các hoạt động nâng cao năng lực số. Ông cho biết, Hiệp hội An ninh mạng Việt Nam đang phối hợp tổ chức Cuộc thi Sinh viên với an toàn thông tin, trong đó ĐH Bách khoa Hà Nội là một “địa chỉ đỏ”.

“Không có vũ khí nào tốt hơn tri thức. Khi các bạn được trang bị kiến thức, cùng nhau tập hợp thành lực lượng, chúng ta mới có thể đủ mạnh để đối phó với các nguy cơ an ninh mạng ngày càng phức tạp”, ông khẳng định.

Đại tá Nguyễn Hồng Quân nhắn nhủ sinh viên: “Chúng ta không được vì sợ hãi mà quay lưng với giao dịch số hay môi trường trực tuyến. Nếu làm vậy, chúng ta sẽ tự hạn chế cơ hội của chính mình. Hãy tiếp nhận thông tin, sử dụng dịch vụ số, nhưng luôn với sự tỉnh táo và tinh thần ‘không một mình’”.