Không để Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 'nằm im' trên giấy

Luật “treo” gần 8 năm

Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa có hiệu lực thi hành từ 1/1/2018, với kỳ vọng sẽ hỗ trợ một cách tốt nhất để doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) phát triển, tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp cho rằng, giữa Luật và chính sách thực thi, giữa kỳ vọng và thực tiễn yêu cầu của doanh nghiệp vẫn tồn tại một khoảng cách rất lớn. Đây cũng là dự án luật từng gây nhiều tranh cãi từ khi khởi thảo cho đến phiên thảo luận cuối cùng trong kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa 14.

Theo ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội DNNVV Việt Nam, Luật Hỗ trợ DNNVV chưa tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển, gặp rất nhiều rào cản khi triển khai. Trong đó vướng mắc lớn nhất là nguồn lực hỗ trợ DNNVV rất hạn chế. Mặc dù luật đã quy định rõ nhưng nhiều địa phương chưa bố trí kinh phí để hỗ trợ doanh nghiệp.

“Tỷ lệ doanh nghiệp tiếp cận được với nguồn vốn ngân hàng, tín dụng, quỹ hỗ trợ tín dụng còn thấp, thủ tục hành chính rườm rà, gây khó khăn cho doanh nghiệp. Một số chính sách hỗ trợ của Chính phủ, nhiều DNNVV không tiếp cận được. Các hộ kinh doanh chậm chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp do tâm lý e ngại chính sách thuế. Nhiều địa phương triển khai hỗ trợ DNNVV rất chậm, nhất là hỗ trợ miễn, giảm thuế, giảm lãi suất vay”, ông Thân nhấn mạnh.

Luật hỗ trợ DNNVV quy định, các địa phương hỗ mặt bằng sản xuất cho doanh nghiệp thông qua việc bố trí quỹ đất, hỗ trợ giá thuê mặt bằng; miễn, giảm tiền thuê đất, tiền sử dụng đất; hỗ trợ tín dụng thông qua Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa.... Tuy nhiên, thực tiễn lại cho thấy, hầu hết các DNNVV chưa tiếp cận được với nguồn lực đất đai, đổi mới khoa học công nghệ cũng như chính sách miễn giảm thuế, phí, tiền thuê đất, có hiện tượng nhiều địa phương tăng giá cho thuê đất, khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, rất nhiều DNNVV phải thế chấp quyền sử dụng đất (sổ đỏ) vay ngân hàng, với lãi suất cao (từ 9-12%/năm) để có vốn phục vụ sản xuất kinh doanh.

Luật Hỗ trợ DNNVV chưa hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp

Đáng nói, Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV của địa phương với vai trò là cầu nối trong việc tiếp cận vốn giữa DNNVV với ngân hàng nhưng lại không hỗ trợ hiệu quả cho doanh nghiệp khi nguồn lực của Quỹ hạn hẹp, quy chế bảo lãnh quá chặt chẽ khiến doanh nghiệp không thể tiếp cận được. Chưa hết, một số địa phương không mặn mà với việc thực hiện quyền và trách nhiệm trong phát triển, duy trì hoạt động của Quỹ, vì vậy, theo thời gian số lượng Quỹ có dấu hiệu giảm dần, nhiều địa phương đã giải thể Quỹ vì hoạt động không hiệu quả.

GS. TS Ngô Thắng Lợi, Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết, năm 2021 – tức là sau 4 năm Luật Hỗ trợ DNNVV đi vào thực tiễn, vẫn có đến 51,3% doanh nghiệp trả lời không biết đến luật này.

Nhiều chuyên gia cho rằng, dường như các nội dung quy định hỗ trợ doanh nghiệp của Luật đang đẩy trách nhiệm về các địa phương trong khi việc này cần chính sách cụ thể của Nhà nước thì mới đủ cơ sở pháp lý hỗ trợ cho DNNVV. Thực tiễn này rất đáng phải suy ngẫm về “sự nằm im trên giấy” của một đạo Luật suốt gần 8 năm qua, rõ ràng là việc thiết kế Luật và thực thi Luật chưa có sự thống nhất và phù hợp với thực tế nhu cầu của doanh nghiệp.

Khẩn trương sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa

Theo ông Trần Văn Tuấn, Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh, nhà nước đã xác định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia thì cũng cần coi DNNVV là xương sống của nền kinh tế.

“Cần khẩn trương nghiên cứu, sửa đổi Luật Hỗ trợ DNNVV năm 2017 nhằm khắc phục một số bất cập đã bộc lộ sau hơn 7 năm triển khai thực hiện như: tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa còn chung chung; chưa rõ chính sách hỗ trợ chuyên biệt về chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế; chưa có ưu tiên rõ ràng đối với nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo…”, ông Tuấn nói.

Kinh tế tư nhân là động lực dài hạn cho sự phát triển, trong đó khu vực này hầu hết là các DNNVV rất cần những chính sách hỗ trợ của Nhà nước để phát triển, đồng quan điểm với ông Trần Văn Tuấn, TS Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng cũng cho rằng cần sớm sửa đổi Luật hỗ trợ DNNVV năm 2017.

“Từ năm 2017 đến nay, Luật này không hỗ trợ được gì nhiều cho DNNVV. Khi sửa Luật cần chú ý hai vấn đề lớn, một là thuế đối với khu vực doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, dứt khoát phải áp dụng đúng mức thuế mà luật này đã đưa ra đối với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đó là 17% và 15% chứ không phải là 20% như doanh nghiệp lớn, có như vậy doanh nghiệp nhỏ và vừa mới có động lực để phát triển. Hai là, phải phân nhóm doanh nghiệp để quản lý, tức là doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp phải có những cách quản lý khác nhau, tránh đánh đồng như hiện nay là quy trình, thủ tục quản lý giống hệt nhau”, ông Lực nhấn mạnh.

Cần khẩn trương nghiên cứu, sửa đổi Luật Hỗ trợ DNNVV năm 2017 nhằm khắc phục một số bất cập đã bộc lộ sau hơn 7 năm triển khai thực hiện

Song song với việc sửa đổi Luật Hỗ trợ DNNVV, Nhà nước cần tạo thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận các nguồn lực trọng tâm là tài chính và đất đai, dựa trên chính sách giảm lãi suất cho vay, điều chỉnh các điều kiện vay vốn phù hợp với đặc điểm và khả năng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa; xóa bỏ các thủ tục hành chính phức tạp, phiền hà trong chuyển đổi mục đích sử dụng đất và cấp chứng nhận quyền sử dụng đất.

Nghị quyết 68 đã đề ra rất nhiều giải pháp nhằm tạo thuận lợi cho kinh tế tư nhân bứt phá (trong đó chủ yếu là DNNVV), việc khẩn trương sửa đổi Luật Hỗ trợ DNNVV là điều hết sức cần thiết và phù hợp với đường lối, quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết. Tuy nhiên, khi một đạo luật dành cho doanh nghiệp được ban hành, trước tiên đạo luật đó phải giúp ích cho sự phát triển của doanh nghiệp, bằng cách tạo ra hành lang pháp lý minh bạch, ổn định, bảo đảm môi trường kinh doanh cạnh tranh công bằng, thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Đặc biệt, phải tạo thuận lợi chứ không tạo thêm thủ tục cũng như không có khoảng cách giữa tư duy lập pháp và thực tiễn thi hành. Luật là để thúc đẩy sự phát triển, tạo ra những cơ chế hỗ trợ, vì vậy khi ban hành phải được thực thi nghiêm túc, có sự giám sát, tổng kết, đánh giá kết quả việc thực hiện – có như vậy Luật mới đi vào thực tiễn, giúp ích tốt nhất cho doanh nghiệp.

Lê Thanh-CTV Phượng Ngọc/VOV.VN