Khơi thông nguồn vốn cho kinh tế tư nhân

Dư nợ tín dụng khu vực tư nhân chiếm 44% tổng dư nợ toàn hệ thống

Số liệu thống kê cho thấy, khu vực kinh tế tư nhân hiện đóng góp gần 50% GDP, hơn 30% thu ngân sách, tạo ra hơn 40 triệu việc làm và chiếm khoảng 85% tổng số lao động trong nền kinh tế. Tuy nhiên, bức tranh thực tế cho thấy, 97- 98% trong số gần 1 triệu doanh nghiệp đang hoạt động lại là doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ – vốn có năng lực tài chính hạn chế, khả năng tiếp cận vốn tín dụng thấp. Để hỗ trợ khu vực này phát triển bền vững, NHNN đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp điều hành chính sách tiền tệ, lãi suất, tỷ giá… hướng đến mục tiêu ổn định vĩ mô và hỗ trợ sản xuất kinh doanh.

Trong tháng 5/2025, mặt bằng lãi suất cho vay ngắn hạn với các lĩnh vực ưu tiên duy trì ở mức thấp, khoảng 3,9%/năm – dưới trần quy định. Lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới dao động trong khoảng 6,6-8,9%/năm, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp tiếp cận vốn rẻ, kích hoạt đầu tư, sản xuất. Thống kê của NHNN cho thấy, tính đến cuối tháng 5/2025, tín dụng toàn nền kinh tế tăng 6,52%, cao hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.

Doanh nghiệp tư nhân hiện nay chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa

Một trong những thay đổi căn bản thể hiện sự đồng hành của ngành Ngân hàng đối với khu vực kinh tế tư nhân là sự chuyển dịch rõ rệt về cấu trúc tín dụng. Theo Thống đốc NHNN, nếu như trước đây số dư nợ tín dụng trong khối doanh nghiệp nhà nước chiếm tỉ trọng chủ yếu thì nay, dư nợ tín dụng cho khu vực tư nhân đã chiếm đến 92-93% trong tổng số dư nợ tín dụng của toàn nền kinh tế. Con số này phản ánh sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân và sự cố gắng, nỗ lực của hệ thống ngân hàng. Tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng cho khu vực kinh tế tư nhân đạt khoảng 7 triệu tỷ đồng, tăng gần 15% so với cuối năm 2023 và chiếm tới 44% tổng dư nợ của toàn hệ thống. Đặc biệt, có đến 100 TCTD phát sinh dư nợ đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), với tổng dư nợ 2,74 triệu tỷ đồng – chiếm 17,6% dư nợ toàn hệ thống. Có gần 209.000 DNNVV còn dư nợ tại các ngân hàng, cho thấy dòng vốn tín dụng đã thực sự lan tỏa tới mọi phân khúc doanh nghiệp, không chỉ các “ông lớn”.

Cần cải thiện năng lực của doanh nghiệp

Dù nỗ lực từ phía ngân hàng rất lớn, song nhiều doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là DNNVV vẫn gặp khó khi tiếp cận tín dụng. Nguyên nhân chủ yếu đến từ hồ sơ tài chính thiếu minh bạch, không đủ tài sản thế chấp, năng lực quản trị hạn chế và thiếu kế hoạch kinh doanh rõ ràng.

TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam, cũng cảnh báo hiện tượng “thiếu doanh nghiệp cỡ vừa” trong khu vực tư nhân – một điểm yếu cơ cấu nghiêm trọng cản trở sự lớn mạnh của doanh nghiệp. Doanh nghiệp nhỏ khó vươn lên vì hạn chế nội lực và chưa được tiếp cận đầy đủ các chính sách hỗ trợ phát triển quy mô.

Theo chuyên gia, để thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân, cần có các chính sách có tính kiến tạo để doanh nghiệp trong khu vực phi chính thức chuyển đổi thành doanh nghiệp, để các doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển đổi thành doanh nghiệp quy mô lớn hơn, để các doanh nghiệp lớn sẽ nâng cao được năng lực và trở thành động lực, hạt nhân tăng trưởng của một ngành, một khu vực hay một cụm doanh nghiệp.

Ngoài ra, để kích hoạt tiềm năng vô cùng to lớn của khu vực kinh tế tư nhân, ông Bình cho rằng cần những quyết sách để nuôi dưỡng tinh thần doanh nghiệp, để quyền tự do kinh doanh được củng cố mạnh mẽ hơn nữa và doanh nghiệp được thực sự được phép tự do làm những điều pháp luật không cấm. Những quyết sách đó sẽ tạo nền tảng để quyền tài sản, quyền tự do kinh doanh của người dân và doanh nghiệp tiếp tục được khẳng định. Phương thức điều hành của cơ quan quản lý dựa nhiều hơn trên các nguyên tắc, công cụ thị trường hơn là các quyết định hành chính.

Các ngân hàng đang tăng cường các sản phẩm cho vay linh hoạt, áp dụng công nghệ để tiết giảm chi phí

Dưới góc độ của doanh nghiệp, ông Nguyễn Thanh Khiết – Chủ tịch Hãng kiểm toán ASCO cho rằng, muốn khơi thông dòng vốn tín dụng, bản thân doanh nghiệp cũng cần thay đổi, nâng cao năng lực tài chính, minh bạch báo cáo, áp dụng công nghệ vào quản lý, xây dựng kế hoạch kinh doanh bài bản và chiến lược tăng trưởng rõ ràng.

Về phía ngân hàng, ông Khiết mong muốn các ngân hàng nên thiết kế các sản phẩm tài chính chuyên biệt như khoản vay tín chấp dựa trên dòng tiền kinh doanh, khoản vay theo hợp đồng đầu ra hoặc khoản vay dựa trên tài sản hình thành từ vốn vay. Ngoài ra, cần mở rộng mô hình đánh giá tín dụng dựa trên dữ liệu giao dịch thực tế của doanh nghiệp thay vì chỉ tập trung vào tài sản đảm bảo.

Đồng thời, cải tiến quy trình thẩm định tín dụng theo hướng đơn giản, minh bạch và rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, ứng dụng công nghệ tài chính (Fintech) vào đánh giá tín dụng. Đơn cử như việc ngân hàng có thể tận dụng dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp dựa trên dữ liệu giao dịch, hóa đơn điện tử và lịch sử thanh toán. Điều này giúp tăng tính chính xác trong quyết định tín dụng và rút ngắn thời gian duyệt vay, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận nguồn vốn nhanh chóng.

Thực tế cho thấy, trong thời gian qua, hệ thống ngân hàng đã có nhiều chính sách đồng hành thiết thực với doanh nghiệp tư nhân như cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi suất, hỗ trợ phục hồi sau dịch bệnh và thiên tai. Các ngân hàng thương mại cũng không ngừng đổi mới, đa dạng hóa sản phẩm tín dụng, số hóa quy trình cho vay nhằm tiết giảm chi phí, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ.

Mới đây, ngày 25/6, Thống đốc NHNN ban hành Quyết định số 2415/QĐ-NHNN thực hiện Nghị quyết số 138/NQ- CP ngày 16/5/2025 về Kế hoạch hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Theo các chuyên gia, việc NHNN ban hành Quyết định số 2415/QĐ-NHNN là một hành động kịp thời, quyết liệt. Ngành Ngân hàng xác định rõ nhiệm vụ nâng cao nhận thức, thay đổi tư duy, đối xử bình đẳng và hỗ trợ thiết thực cho kinh tế tư nhân phát triển nhanh, bền vững.

Trong thời gian tới đây, với sự chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ, NHNN, sự vào cuộc của các NHTM, giới chuyên gia kỳ vọng dòng vốn cho kinh tế tư nhân sẽ được khơi thông để đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng chung của nền kinh tế.

Quỳnh Trang