Khơi thông động lực phát triển kinh tế vùng Đồng bằng sông Hồng

Hợp lực để tháo gỡ các “điểm nghẽn”

Theo đó, các chủ đề thảo luận của Phiên đối thoại tập trung vào những vấn đề then chốt đối với khu vực ĐBSH, đặc biệt là yêu cầu thích ứng nhanh với cải cách hành chính và tận dụng cơ hội từ việc thay đổi địa giới hành chính để hình thành những cực tăng trưởng mới trong công nghiệp, dịch vụ, logistics và kinh tế đô thị. Bên cạnh đó, Diễn đàn cũng đặt trọng tâm vào việc đưa các nghị quyết chiến lược của Đảng và Nhà nước đi vào thực tiễn, thúc đẩy chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, hội nhập chuỗi giá trị toàn cầu, cải thiện môi trường pháp lý và khơi thông các nguồn lực cho khu vực KTTN.

Song song với đó là việc tìm lời giải cho những “điểm nghẽn” đặc thù của vùng như hạ tầng chưa đồng bộ, quỹ đất hạn chế, áp lực môi trường ngày càng lớn, đồng thời khai thác triệt để lợi thế về nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học công nghệ và liên kết vùng để tạo sức bật mới.

ĐBSH là vùng kinh tế trọng điểm quốc gia, được định hình là một cực tăng trưởng then chốt của miền Bắc và cả nước. Theo số liệu thống kê, năm 2024, tốc độ tăng trưởng kinh tế của vùng đạt 7,21%, cao hơn bình quân chung của cả nước (6,42%). Tổng thu ngân sách nhà nước (NSNN) đạt 521 nghìn tỷ đồng, cao nhất nước, chiếm 41% tổng thu NSNN cả nước. Giá trị xuất khẩu đạt trên 80 tỷ USD, đứng đầu cả nước, chiếm 35% tổng giá trị xuất khẩu của cả nước (227,7 tỷ USD).

Khu vực ĐBSH có diện tích lớn, tài nguyên thiên nhiên phong phú, cơ sở hạ tầng hiện đại. Số doanh nghiệp đang hoạt động chiếm tỷ lệ rất lớn so với số doanh nghiệp cả nước, có tổng doanh thu đạt khoảng 13,3 triệu tỷ đồng, tạo ra 5.554.383 việc làm. Xét về tổng thể, có thể coi khu vực ĐBSH là trọng điểm công nghiệp, công nghệ, tài chính, dịch vụ, du lịch, nông nghiệp của cả nước, tạo ra lợi thế phát triển kinh tế vô cùng to lớn và có tính bổ trợ, gắn kết lẫn nhau, là động lực quan trọng và dẫn dắt kinh tế cả nước.

Thúc đẩy cạnh tranh vùng kinh tế trọng điểm

Bên cạnh những lợi thế, tiềm năng phát triển, ông Trần Văn Minh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Doanh nghiệp (DN) trẻ Hà Nội đánh giá, khu vực này vẫn còn những tồn tại, hạn chế đòi hỏi giải pháp để khu vực phát triển đồng bộ và phản ánh đúng năng lực.

Về việc kết nối hạ tầng giao thông liên vùng và nội vùng, theo ông Minh, ĐBSH là nơi có hệ thống giao thông kết nối hiện đại nhất cả nước. Bên cạnh đó, chúng ta đang rất kỳ vọng với việc phát triển đường sắt cao tốc Bắc - Nam, đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng kết nối với Côn Minh (Trung Quốc), tuy nhiên, bản thân các dự án hiện tại vẫn còn một số vấn đề. Thực tế, các vấn đề về cơ chế, vốn, thiếu hụt nguyên vật liệu đang làm chậm tiến độ các dự án hạ tầng giao thông nội vùng và liên vùng.

Ngoài ra, việc tạo chuỗi liên kết sản xuất trong khu vực cũng tồn tại nhiều hạn chế. Đây không chỉ là vấn đề của khu vực ĐBSH, mà là thực trạng chung của chuỗi cung ứng Việt Nam. Đề cập đến giải pháp cho tình trạng “trăm hoa đua nở” trong phát triển khu công nghiệp (KCN), theo ông Minh, trước hết cần thiết lập cơ chế phân vùng chức năng ràng buộc, trong đó: Cần thiết phải rà soát quy hoạch ngành theo thế mạnh địa phương. Cụ thể, áp dụng mô hình “Mỗi tỉnh phải xác định ngành chủ lực” dựa trên lợi thế hiện hữu.

Cùng với đó, phải có chế tài mạnh với quy hoạch trùng lặp. Ví dụ: Điều chỉnh Luật Đầu tư để yêu cầu các dự án KCN mới phải chứng minh sự khác biệt với KCN lân cận và cam kết tỷ lệ lấp đầy tối thiểu 70% trước khi phê duyệt.

Để thúc đẩy kết nối hạ tầng giao thông liên vùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội DN trẻ Hà Nội Trần Văn Minh cho rằng: Đối với các dự án chậm tiến độ, cần tập trung nguồn lực để giải quyết nhanh và ngay, vì nếu để chậm ngày nào là gây lãng phí, đội vốn cũng như ảnh hưởng đến dân sinh ngày đó. Xử lý việc này cũng để tránh tình trạng vẽ ra nhiều quy hoạch, nhiều việc muốn làm nhưng do thiếu nguồn lực nên việc gì cũng dang dở. Vấn đề này đòi hỏi quyết tâm chính trị rất cao, rất cần sự quan tâm, chỉ đạo trực tiếp của lãnh đạo Trung ương và địa phương.

Với việc nâng cao tỷ lệ nội địa hóa trong chuỗi cung ứng FDI, nên sử dụng chính công cụ thuế để điều tiết. Cụ thể, yêu cầu DN FDI đạt tối thiểu 30% nội địa hóa sau 5 năm hoạt động để được gia hạn ưu đãi thuế; áp dụng thuế xuất khẩu 5 - 7% với sản phẩm có tỷ lệ nội địa hóa dưới 15%; chủ động hỗ trợ DN nhỏ và vừa (SME) Việt Nam thông qua tín dụng ưu đãi lãi suất thấp cho DN SME đầu tư máy móc đạt chuẩn tiêu chuẩn quốc tế; bảo lãnh tín dụng tới 70% cho hợp đồng cung ứng linh kiện cho FDI; xây dựng nền tảng kết nối chuỗi cung ứng...

“Bên cạnh câu chuyện vĩ mô, để thúc đẩy kinh tế vùng phát triển, đòi hỏi sự nỗ lực tự thân của các DN SME. Đây cũng chính là nơi thể hiện rõ vai trò của các Hội, Hiệp hội trong việc hỗ trợ cộng đồng trong việc kết nối DN hội viên, tạo chuỗi liên kết, nâng cao năng lực cạnh tranh” - lãnh đạo Hội DN trẻ Hà Nội nhấn mạnh.

Ông Trần Văn Minh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội DN trẻ Hà Nội.

Ông Trần Văn Minh cho hay, hiện Hội DN trẻ Hà Nội đang triển khai xây dựng chuỗi liên kết theo 2 hướng: Một là, liên kết chuỗi cung ứng ngành nghề: Đối với các DN lớn, các tập đoàn kinh tế, việc tiếp cận với đối tác rất đơn giản do uy tín, năng lực đã được kiểm chứng ở mức độ đại trà. Tuy nhiên, với DN SME, việc tiếp cận với chủ đầu tư, nhà mua lớn lại không đơn giản. Qua kinh nghiệm kết nối cho tập thể DN SME dưới tên Hội (các Chương trình Site Visit), có thể thấy, khi các DN đồng cấp (nhỏ hoặc vừa) kết hợp cùng nhau theo hướng chuỗi liên kết ngang (các ngành nghề phủ từ đầu đến cuối chuỗi, thành viên không bị trùng lặp) do Hội thành lập (có sự bảo chứng về uy tín) sẽ dễ dàng kết nối, gặp gỡ và nhận niềm tin của chủ đầu tư.

Hai là, liên kết theo địa bàn: Từ năm 2022, Hội DN trẻ Hà Nội đã bắt đầu tổ chức các đoàn xúc tiến với doanh nhân trẻ tại các địa phương như: Bắc Ninh, Quảng Ninh... và rút ra nhiều bài học kinh nghiệm bổ ích. “Đối với các địa phương khu vực ĐBSH, tiềm năng để liên kết theo địa bàn là cực kỳ phù hợp. Hội DN trẻ Hà Nội sẵn sàng làm việc cụ thể với các tỉnh, thành có năng lực và nhu cầu tương ứng, cùng trao đổi để nâng cao chất lượng mô hình liên kết chuỗi cung ứng, liên kết liên địa phương, nhằm mang lại hiệu quả thiết thực, tạo thêm giá trị cho DN trẻ, DN SME” - ông Trần Văn Minh cho hay...

Trang Hương