Khoan, đục thân cây - lợi bất cập hại trong khai thác dó trầm

Ở vùng đất Phúc Trạch và các xã vùng núi phía Tây Nam tỉnh Hà Tĩnh, cây dó trầm đang dần trở thành một trong những loại cây có giá trị kinh tế cao.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, cây dó trầm vẫn đang phát triển tự phát, thiếu các định hướng từ chính quyền và ngành chuyên môn. Đặc biệt, cách trồng và chăm sóc, tạo trầm nhân tạo trên thân cây lâu nay vẫn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền thống: khoan, đục, tạo vết thương để cây tiết tinh dầu.

Cách tạo trầm trên thân cây lâu nay vẫn chủ yếu dựa vào kinh nghiệm truyền thống.

Phương pháp này thực tế đã cho thấy hiệu quả và lợi ích kinh tế. Tuy nhiên, cách làm này cũng đang phát sinh nhiều hạn chế. Mỗi mùa mưa bão ập đến, khi cây đã bị khoan xẻ, gốc thân dễ gãy đổ, gây thiệt hại nặng nề cho người dân. Vì vậy, người trồng cây dó trầm luôn sống trong tâm trạng nơm nớp mỗi mùa mưa bão đến, sản phẩm, doanh thu phụ thuộc nhiều vào may rủi, thời tiết.

Chị Nguyễn Thị Lan – người dân thôn 8, xã Phúc Trạch chia sẻ: “Để chăm sóc cây dó phải mất rất nhiều thời gian, vốn liếng. Trung bình mỗi cây dó khoảng 10 năm tuổi mới có thể khoan, đục để tạo trầm. Phương pháp này cũng khiến thân cây bị yếu, dễ gãy. Sau mỗi đợt mưa bão chúng tôi không dám ra thăm vườn vì nóng ruột, thành quả nhiều năm trời chăm sóc có khi trở thành củi khô trong chốc lát.”

Trong cơn bão số 5 cuối tháng 8 vừa qua, xã Phúc Trạch có hơn 3.500 cây trầm gãy đổ.

Tính riêng trong cơn bão số 5 cuối tháng 8 vừa qua, xã Phúc Trạch – thủ phủ cây dó trầm ở Hà Tĩnh có hơn 3.500 cây trầm gãy đổ, 20.000 cây nghiêng ngã có nguy cơ mất trắng, ước thiệt hại khoảng 6 tỷ đồng.

Theo ông Phan Quốc Thanh – Phó Chủ tịch UBND xã Phúc Trạch, trước đây cây dó tạo trầm tự nhiên do sâu, kiến gây tổn thương. Trầm tự nhiên rất quý hiếm, có chất lượng và giá trị kinh tế rất cao. Tuy nhiên, thời gian tạo trầm phải mất hàng chục năm, thậm chí hàng trăm năm. Cách tạo trầm nhân tạo là giải pháp sáng tạo của người dân, tuy nhiên việc đục, khoan thân cây để ép cây cho tinh dầu, khi gặp phải bão lũ không thể tránh khỏi thiệt hại.

Cần những giải pháp tạo trầm mới mang tính khoa học, hạn chế việc khoan, đục thân cây.

“Thực tiễn này cũng đang đặt ra vấn đề cấp bách. Đã đến lúc các các nhà khoa học sớm vào cuộc để cây dó trầm vẫn đứng vững, bình yên, giúp dân làm giàu.

Địa phương kỳ vọng và sẽ nỗ lực kết nối để tìm kiếm các giải pháp mang hàm lượng khoa học, công nghệ kết hợp với kinh nghiệm và lợi thế riêng có về thổ nhưỡng để cây dó trầm không chỉ mang lại giá trị kinh tế cao mà còn tạo nên thương hiệu, giá trị văn hóa địa phương. Để mỗi năm vào mùa mưa bão, người nông dân không còn nơm nớp, chờ rủi may, ơn trời” - ông Phan Quốc Thanh trăn trở.

Nhiều hộ gia đình ở Hà Tĩnh đã thành lập các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh sản phẩm trầm hương, trầm nụ, trầm miếng, đồ thủ công mỹ nghệ có giá trị kinh tế cao.

Dương Chiến