Khoa học công nghệ là chìa khóa dẫn dắt Petrovietnam trong quá trình chuyển dịch năng lượng

TS Lê Xuân Huyên, Phó Tổng Giám đốc, Chủ tịch Hội đồng KHCN Petrovietnam chia sẻ về vai trò của KHCN đối với quá trình hình thành và phát triển của Petrovietnam

PV: Thưa TS Lê Xuân Huyên, ông có thể chia sẻ về vai trò của KHCN đối với quá trình hình thành và phát triển của Petrovietnam?

TS Lê Xuân Huyên: Đối với Petrovietnam, KHCN luôn giữ vai trò rất quan trọng. Gần 50 năm qua, KHCN Petrovietnam đã đi từ “không” đến “có”, mở đường cho Petrovietnam tự chủ trong nhiều lĩnh vực quan trọng.

Phải kể đến thành tựu KHCN đầu tiên của Petrovietnam là việc phát hiện dầu trong tầng đá móng. Đây là một kỳ tích trong khoa học, có ý nghĩa không chỉ đối với Việt Nam mà với cả học thuyết về khai thác dầu trong tầng đá móng trên thế giới. Kỹ thuật khai thác dầu trong tầng đá móng đã đóng góp quan trọng vào sản lượng khai thác dầu thô của Petrovietnam nói riêng cũng như cho sự phát triển của đất nước nói chung.

Không chỉ dừng ở đó, với những ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo, Petrovietnam đã nghiên cứu, sản xuất và cung ứng ra thị trường rất nhiều các sản phẩm phân bón, xăng dầu các loại, đáp ứng khoảng 70-80% nhu cầu phân đạm trong nước và 60-70% xăng dầu cho thị trường nội địa, góp phần quan trọng bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực quốc gia. Ở các lĩnh vực vật liệu mới, Petrovietnam cũng đạt được những bước tiến quan trọng như chế tạo graphene, nano hay nghiên cứu sử dụng CO₂ làm nguyên liệu sản xuất vật liệu mới. Có thể nói, KHCN đã, đang và sẽ tiếp tục là động lực then chốt giúp Petrovietnam vững bước trong quá trình chuyển dịch, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, hiện đại và hội nhập. Những thành công từ nghiên cứu, ứng dụng KHCN cũng còn tạo điều kiện để Petrovietnam có những công nghệ cốt lõi, từ đó góp phần dịch chuyển mô hình từ công ty dầu khí truyền thống sang Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam.

PV: Những thành công từ ứng dụng KHCN tại Petrovietnam cũng như các đơn vị thành viên đã mang đến rất nhiều các giải thưởng về KHCN cho Tập đoàn. Theo ông, các giải thưởng KHCN Petrovietnam đạt được có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển của Tập đoàn?

TS Lê Xuân Huyên chủ trì kỳ họp tổng kết Hội đồng KHCN nhiệm kỳ 2020-2022

TS Lê Xuân Huyên: Đến nay, Petrovietnam là doanh nghiệp duy nhất đạt và đạt nhiều giải thưởng cao quý về KHCN, trong đó có 6 giải thưởng Hồ Chí Minh và 4 giải thưởng Nhà nước, cùng hàng chục sáng chế quốc tế uy tín. Ý nghĩa của các giải thưởng KHCN đối với Petrovietnam là rất lớn, có thể nhìn nhận trên ba phương diện.

Đầu tiên, đó là sự ghi nhận những đóng góp trực tiếp cho sản xuất kinh doanh và phát triển bền vững của Tập đoàn. Có thể thấy rõ qua thành tựu nghiên cứu dầu trong tầng đá móng - một kỳ tích đã giúp Việt Nam khẳng định trữ lượng, có giai đoạn đóng góp tới 30% GDP. Ngày nay, dù tỷ trọng đóng góp GDP giảm do sự phát triển đồng đều của các ngành khác, cùng với quy mô nền kinh tế mở rộng hơn rất nhiều, Petrovietnam vẫn duy trì mức đóng góp 9-10% GDP và luôn đứng đầu cả nước về nộp ngân sách cũng như công tác an sinh xã hội. Đây là minh chứng rõ ràng cho vai trò của KHCN trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Thứ hai, KHCN là chìa khóa giúp Tập đoàn nắm vững công nghệ cốt lõi, duy trì sản xuất an toàn và ổn định trước những biến động lớn của thế giới. Chính nhờ việc tự chủ công nghệ, trong giai đoạn Covid-19 và bối cảnh địa chính trị phức tạp, Petrovietnam vẫn vận hành hiệu quả, thông suốt, không đứt gãy chuỗi cung ứng, bảo đảm nguồn cung năng lượng và phân bón thiết yếu cho đất nước.

Bên cạnh đó, giá trị tinh thần mà các giải thưởng KHCN mang lại là vô cùng quan trọng. Ngành dầu khí trước đây và ngành công nghiệp năng lượng hiện nay luôn là ngành có hàm lượng “chất xám” cao. Do đó, công tác nghiên cứu khoa học tại Petrovietnam luôn có ảnh hưởng lớn tới tinh thần, nhuệ khí của cán bộ, kỹ sư, người nghiên cứu khoa học cũng như lan tỏa tới toàn bộ Tập đoàn, giúp khơi dậy niềm tự hào, tinh thần dám nghĩ - dám làm, khát vọng sáng tạo của đội ngũ người lao động, tạo động lực phát triển không chỉ cho Petrovietnam mà còn đến với cộng đồng nghiên cứu khoa học trong cả nước. Điều này càng có ý nghĩa hơn, khi Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đặt mục tiêu đóng góp của KHCN vào kinh tế quốc gia phải đạt 30% trong những năm tới, khơi dậy tinh thần, ý chí quyết tâm của những người làm khoa học để có thêm những công trình, những sản phẩm đóng góp không chỉ để phát triển đơn vị, Tập đoàn, mà còn đóng góp cho sự phát triển của cộng đồng KHCN nước nhà.

Phó Tổng giám đốc Petrovietnam Lê Xuân Huyên kiểm tra hoạt động bảo dưỡng thiết bị tại Nhà máy lọc dầu Dung Quất

PV: Thưa ông, trước bối cảnh chuyển dịch năng lượng, KHCN sẽ giữ vai trò như thế nào để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của Tập đoàn?

TS Lê Xuân Huyên: Qua 50 năm xây dựng và phát triển, Petrovietnam đang bước vào một giai đoạn phát triển mới với việc chuyển đổi mô hình từ tập đoàn dầu khí trở thành tập đoàn công nghiệp - năng lượng quốc gia. Đây không đơn thuần là thay đổi về tên gọi, mà là một cuộc cách mạng trong cấu trúc, chiến lược và tư duy phát triển của Petrovietnam. Trên nền tảng dầu khí truyền thống vốn là trụ cột trong suốt nửa thế kỷ qua, Tập đoàn đang từng bước dịch chuyển sang những lĩnh vực năng lượng mới theo hướng ổn định và bền vững. Và để quá trình chuyển dịch ấy diễn ra thành công, KHCN giữ vai trò then chốt.

Với kinh nghiệm hàng chục năm chinh phục biển khơi, Petrovietnam có lợi thế tiên phong trong phát triển điện gió ngoài khơi. Bên cạnh đó, Tập đoàn đang tập trung nghiên cứu vật liệu mới ít phát thải. Hiện nay, Petrovietnam đang triển khai nghiên cứu các nguồn năng lượng mới, trong đó có năng lượng hạt nhân. Ngoài việc thực hiện nhiệm vụ được Đảng và Nhà nước giao là xây dựng Nhà máy Điện hạt nhân Ninh Thuận 2, Tập đoàn đang hướng đến nghiên cứu, phát triển những công nghệ hiện đại như pin hạt nhân hay nhiên liệu hạt nhân thế hệ mới có độ an toàn cao và khả năng phát năng lượng vượt trội. Đây sẽ là những hướng đi chiến lược, góp phần giúp Petrovietnam giữ vững vị thế trụ cột an ninh năng lượng quốc gia, đồng thời hiện thực hóa mục tiêu chiến lược trong giai đoạn phát triển mới.

Tổng Giám đốc Petrovietnam Lê Ngọc Sơn, Thành viên HĐTV Petrovietnam Bùi Minh Tiến và Phó Tổng giám đốc Petrovietnam Lê Xuân Huyên nghe báo cáo về tình hình vận hành của Nhà máy lọc dầu Dung Quất

PV: Dưới góc nhìn của một nhà khoa học, theo ông, Petrovietnam đã lường trước những khó khăn, thách thức gì trong giai đoạn tới? Và đâu là những giải pháp để Tập đoàn đạt được mục tiêu, tầm nhìn chiến lược đã đề ra?

TS Lê Xuân Huyên: Trước hết, cần khẳng định rằng công tác nghiên cứu khoa học phục vụ cho sự phát triển của doanh nghiệp. Trong đó, Tập đoàn đã nghiên cứu xây dựng và ban hành chiến lược nghiên cứu khoa học gắn liền với chiến lược phát triển của Tập đoàn cũng như đồng bộ với chiến lược phát triển năng lượng của quốc gia. Đây là nền tảng để KHCN trở thành động lực phát triển.

Thứ hai, để các nghiên cứu khoa học phục vụ trực tiếp cho quá trình chuyển dịch năng lượng, cần phải có cơ chế thông thoáng, tạo điều kiện để nghiên cứu phát triển. Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024, Quốc hội có Luật số 93/2025/QH15 và Petrovietnam cũng đã có nghị quyết riêng, tạo tiền đề, hành lang pháp lý làm cơ sở quan trọng cho thúc đẩy tiến trình triển khai này.

Bên cạnh tháo gỡ về cơ chế chính sách, hai yếu tố then chốt quyết định đến thành công của KHCN chính là con người và phương tiện nghiên cứu. Petrovietnam luôn chú trọng bồi dưỡng, thu hút nhân tài trong các lĩnh vực từ truyền thống đến các lĩnh vực mới như năng lượng hạt nhân, vật liệu mới. Đồng thời, đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng, phòng thí nghiệm, trang thiết bị hiện đại để hiện thực hóa ý tưởng thành sản phẩm thực tiễn.

Việc xây dựng và khai thác hiệu quả khí và dầu condensate ở mỏ Hải Thạch - Mộc Tinh đã nâng tầm khoa học kỹ thuật khai thác dầu khí của của Việt Nam trên bản đồ quốc tế.

Theo ý kiến của tôi, KHCN của Petrovietnam phải hướng tới mục tiêu rõ ràng: phục vụ phát triển sản xuất kinh doanh cả trong ngắn lẫn dài hạn. Các công trình nghiên cứu không được nằm “trên giấy” mà phải trở thành giải pháp thiết thực, đóng góp cho sự phát triển bền vững của Tập đoàn và của đất nước.

Muốn phát triển KHCN cần phải có nguồn nhân lực chất lượng cao. Tập đoàn đã ban hành nghị quyết, chương trình riêng để thu hút và phát triển nhân tài, đặc biệt là lớp trẻ dưới 35 tuổi. Trước mắt, chúng tôi ưu tiên khai thác nguồn lực từ chính đội ngũ hiện đang làm việc trong ngành - những người vừa có nền tảng kinh nghiệm, vừa hiểu rõ đặc thù ngành. Bước tiếp theo là tuyển dụng, đào tạo nhân tài ở các lĩnh vực mới mà Petrovietnam định hướng phát triển, như năng lượng hạt nhân, vật liệu mới… Chính thế hệ này sẽ là lực lượng tiên phong, viết nên những “trang sử mới” cho Tập đoàn, tạo động lực và hướng đi bền vững trong tương lai.

Về vật liệu mới, đây là yếu tố cực kỳ quan trọng trong quá trình dịch chuyển năng lượng. Petrovietnam không chọn cạnh tranh trực diện ở những lĩnh vực như điện mặt trời hay điện gió gần bờ, mà tập trung phát triển vật liệu dựa trên nền tảng sẵn có của mình. Điều này giúp tận dụng tối đa nguồn lực, rút ngắn thời gian tạo giá trị và bảo đảm tăng trưởng bền vững.

Không chỉ phục vụ nội tại Tập đoàn, vật liệu mới còn có ý nghĩa lan tỏa cho cả nền công nghiệp Việt Nam, bởi có vật liệu mới thì mới tạo ra được sản phẩm mới, từ đó hình thành các ngành công nghiệp phụ trợ, thúc đẩy kinh tế phát triển.

PV: Thưa ông, qua cuộc trò chuyện này có thể thấy rõ KHCN giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình hình thành, xây dựng và phát triển của Petrovietnam. Nhân dịp kỷ niệm 50 năm thành lập Tập đoàn, với vai trò là Chủ tịch Hội đồng KHCN Tập đoàn, ông muốn nhắn gửi điều gì tới các nhà khoa học, đội ngũ cán bộ đang làm công tác nghiên cứu trong Tập đoàn?

TS Lê Xuân Huyên: Với nhiều năm công tác trong ngành, cũng là một người làm nghiên cứu khoa học, từ thực tiễn tôi có thể rút ra điều quan trọng nhất là những người làm khoa học phải có “ước mơ” và “khát vọng”. Ước mơ là nghiên cứu khoa học thành công, đạt được nhiều kết quả tốt. Khát vọng ở đây chính là việc sẵn sàng đương đầu khó khăn, chính phục thử thách đồng thời là khát vọng cống hiến cho sự phát triển của Petrovietnam cũng như cho đất nước. Từ khát vọng ấy sẽ thôi thúc chúng ta không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ, và cống hiến hết mình cho công việc.

Tôi cũng muốn nhấn mạnh rằng, ai không thực sự yêu khoa học thì khó có thể gắn bó lâu dài với khoa học. Tình yêu ấy chỉ có được khi mỗi người mang trong mình một khát vọng lớn. Với tư cách là người từng trải qua nhiều năm làm nghiên cứu, tôi tin rằng chỉ cần nuôi dưỡng ước mơ và khát vọng, các bạn sẽ viết tiếp những trang sử vẻ vang của KHCN Petrovietnam.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!

Thuận Thiên - Hiền Anh