Khi vẻ đẹp gốm sứ song hành cùng sứ mệnh vì trẻ em Việt

Mọi chuyện bắt đầu khi Thushani Lovatt tạm biệt London để đến Hà Nội làm giáo viên tiếng Anh vào năm 2016. Tại đây, trái tim cô nàng nhanh chóng bị chinh phục bởi... những chiếc cốc bằng gốm đầy tinh xảo trong một quán cà phê. Qua tìm hiểu ban đầu, Thushani biết rằng những chiếc cốc này được làm bởi đôi tay điêu luyện của những nữ nghệ nhân tại một xưởng gốm nhỏ, tọa lạc đâu đó ở Việt Nam.

Ba năm sau, cô cùng chồng là Tim rời Hà Nội để chuyển đến làm việc tại một trường Cao đẳng quốc tế phi lợi nhuận ở Singapore. Chuyện về những chiếc cốc gốm đẹp mắt và nguồn gốc của chúng tạm lắng lại.

Chân dung của Thushani Lovatt, một phụ nữ trẻ đến từ Anh có niềm đam mê lớn với gốm thủ công Việt Nam. Ảnh: Lily and Sophia.

Mãi đến năm 2023, Thushani cùng chồng và hai cô con gái nhỏ mới quay trở lại Việt Nam, nhân chuyến nghỉ mát tại Hội An. Thêm một lần nữa, trái tim cô loạn nhịp bởi những chiếc cốc bằng gốm làm thủ công được mang ra phục vụ du khách nghỉ dưỡng tại khách sạn. Sau một hồi dò hỏi nhân viên, cô được biết chúng đến từ xưởng gốm của một nhóm nhỏ nữ nghệ nhân bản địa.

Thushani vô cùng hân hoan. Cô tin chắc những chiếc cốc mà mình tình cờ bắt gặp ở Hà Nội vào năm 2016 và những chiếc cốc tại đây đều đến từ cùng một nơi.

"Tôi đã hỏi người phục vụ về nơi tìm mua chúng, nhưng anh ta không biết. Qua ngày hôm sau, và ngày hôm sau đó nữa, tôi lại tiếp tục hỏi anh ấy. Cuối cùng, người phục vụ đã tìm thấy địa chỉ của một nhà bán lẻ", Thushani nhớ lại.

Ngay lập tức, cô bắt xe băng qua những cánh đồng lúa bạt ngàn để tìm về một nơi hẻo lánh cùng với hai cô con gái xinh xắn–cô chị 3 tuổi và đứa em vừa tròn 1 tuổi. Đến đúng địa chỉ được cung cấp, cô vui mừng và nhanh chóng mua lấy 6 chiếc chén gốm.

Nhưng nỗi ám ảnh của Thushani về gốm Việt Nam chưa dừng lại ở đó. Vì một lẽ không thể giải thích, cô cảm thấy một sự thôi thúc mãnh liệt trào dâng trong lồng ngực. Trái tim cô lần này mách bảo rằng, "mình phải tìm gặp cho bằng được những nghệ nhân đã làm nên chúng".

Sau một hồi trao đổi với nhà bán lẻ nọ với sự trợ giúp của Google Dịch, Thushani được hẹn quay lại vào ngày hôm sau. Cô đã quay lại và biết được tên của xưởng gốm nơi các nghệ nhân kia đang làm việc. Nhưng mọi chuyện không hẳn đã êm đẹp. Thushani tìm kiếm thông tin về xưởng gốm trên Google nhưng không tìm thấy, thậm chí không có website, cũng không có định vị trên Google Maps. Hành trình đi tìm xưởng gốm của cô rơi vào ngõ cụt.

Kết thúc kỳ nghỉ, Thushani cùng gia đình mình quay trở lại Singapore. Một ngày nọ, cô vô tình nhìn thấy một bài đăng về xưởng gốm nọ xuất hiện ngẫu nhiên trên newsfeed mạng xã hội Foursquare. Mặc dù không quá kỳ vọng nhưng Thushani vẫn nhờ một người bạn ở Việt Nam giúp cô tìm đến đó dò hỏi.

Không lâu sau đó, người bạn ấy hồi đáp, báo rằng xưởng gốm kia đã dời đến một địa chỉ khác. Thushani, cuối cùng, cũng đã có thể thở phào nhẹ nhõm khi bạn của mình chia sẻ với cô địa chỉ mới của xưởng gốm. Trong khoảnh khắc đó, cô dường như không nhận ra rằng, số mệnh của mình đang đi vào một khúc ngoặt mới.

Qua trò chuyện cùng ban quản lý xưởng, Thushani biết được những món đồ gốm mà mình "thần tượng" bấy lâu nay có xuất khẩu ra nước ngoài. Và như một cơ duyên định sẵn, những con người xa lạ này đã bắt tay cùng cô lập nên một thương hiệu gốm thủ công mang tên "Lily and Sophia" (đó cũng là tên của hai cô công chúa nhỏ của Thushani).

"Tôi là một người rất thích ăn uống, và đồ gốm được sinh ra là để dành cho việc nâng tầm ẩm thực. Vì vậy, tôi yêu gốm vô cùng!", Thushani nói. Ảnh: Lily and Sophia.

Đi tìm bữa ăn cho trẻ em cơ nhỡ

Tuyên ngôn của Lily and Sophia có thể gói gọn trong hai vế: Trân trọng vẻ đẹp gốm thủ công và lan tỏa lòng nhân ái. Thương hiệu đồ gốm của Thushani không chỉ đơn thuần cung cấp các sản phẩm thủ công được sản xuất ngay tại xưởng, mà còn có một sứ mệnh cao cả ẩn giấu đằng sau mỗi tác phẩm gốm.

Cụ thể, mỗi chiếc cốc được bán ra sẽ mang về một bữa ăn cho trẻ em vô gia cư hoặc có hoàn cảnh khó khăn. Mỗi chiếc tô, chén hoặc dĩa bán ra sẽ mang về hai hay ba bữa ăn ngon cho các em.

"Là một người mẹ, tôi thật sự không thể cầm lòng khi chứng kiến cuộc sống vất vả của các em nhỏ cơ nhỡ. Tôi nghĩ, chỉ cần mình có thể lo cho các em, dù chỉ một bữa ăn, cũng đủ để giúp ngày hôm đó của các em nhẹ nhàng hơn. Bữa ăn này trong mắt tôi không chỉ đơn thuần là để các em lấp đầy bụng rỗng, đó còn là một tia hy vọng về một cuộc sống tốt đẹp hơn", Thushani chia sẻ. Cô cũng cho biết bản thân đang hợp tác với Quỹ Trẻ Em Rồng Xanh–một tổ chức phi chính phủ tại Hà Nội, chuyên giúp đỡ trẻ em đường phố và hỗ trợ các nạn nhân của tệ nạn buôn người trong nước.

Mỗi sản phẩm của Lily and Sophia thường tốn từ 10 đến 14 ngày mới hoàn thiện.

"Nếu sản xuất kiểu dây chuyền công nghiệp, chúng tôi có thể làm nhanh trong tích tắc. Nhưng với một sản phẩm thủ công, chúng tôi cần nhào nặn đất sét, trộn men để có màu sắc phù hợp, sau đó nhúng các sản phẩm vào các màu men khác nhau rồi đem phơi khô dưới ánh mặt trời. Cuối cùng, đem nung hai lần trong lò để các sản phẩm gốm có độ bền cao, dùng được trong máy rửa chén, lò vi sóng...", Thushani cho biết.

Cô cũng nhấn mạnh, vì được làm thủ công nên mỗi sản phẩm tạo ra đều là một phiên bản độc nhất, với những khác biệt nhỏ trong kích thước, độ dày, tính đối xứng, màu sắc, hoa văn...

Các nghệ nhân tại xưởng gốm đều là phụ nữ, và tất cả họ đều đã được đào tạo bài bản. Một vài người còn là hậu nhân nối nghiệp làm gốm của gia đình. Để bảo đảm toàn bộ nghệ nhân tại xưởng được trả công xứng đáng, Thushani nâng mức lương của mỗi người lên gấp hai hoặc ba lần mặt bằng chung thị trường.

"Tôi tin rằng trong kinh doanh không nhất thiết lúc nào cũng đặt lợi nhuận lên trên hết. Tôi làm gốm để kiếm tiền nuôi gia đình, và các nghệ nhân khác ở đây cũng như vậy. Bạn không cần phải giẫm đạp lên người khác để kiếm nhiều tiền nhất có thể", nữ chủ nhân của Lily and Sophia bộc bạch.

Thushani và những người cộng sự của mình. Ảnh: Lily and Sophia.

Dành tình yêu lớn cho Việt Nam

Với Thushani, không gì đáng trân trọng hơn tình người. Từng sở hữu mức lương "vạn người mê" khi làm việc tại một công ty dược phẩm ở Anh quốc, cô gái trẻ từ London đã quyết định từ bỏ công việc để sang Việt Nam làm giáo viên tiếng Anh vào năm 2016.

Thời gian đầu ở Hà Nội, cô thật sự bị sốc văn hóa. Xe máy có mặt ở khắp mọi nơi, thức ăn được bày bán trong những chiếc tô nhựa nhỏ, những người vận chuyển hàng hóa có thể chở cồng kềnh mọi thứ chỉ bằng chiếc xe hai bánh nhỏ bé của mình...

Nhưng rồi mọi thứ nhanh chóng dễ thở hơn với Thushani khi cô được kết nối với cộng đồng bằng chính sự tốt bụng, thân thiện của người Việt Nam. Và cô đã yêu đất nước này như thế!

"Tôi đã yêu Việt Nam ngay từ cái nhìn đầu tiên!", Thushani chia sẻ. Ảnh : Lily and Sophia.

Ánh mắt cô bừng sáng khi nhắc nhớ về những ngày đầu tiên đến Việt Nam. "Tối hôm đó, tôi và Tim (chồng cô) cảm thấy rất đói bụng. Google Maps không hiển thị nhiều địa điểm ăn uống quanh khu chúng tôi sống, nên cả hai quyết định lang thang các ngõ ngách để tìm đồ ăn. Cuối cùng, có một người mời chúng tôi bước vào quán của họ. Nơi ấy có rất nhiều bộ bàn ghế bày sẵn nên tôi đoán đó là một nhà hàng".

Cô mỉm cười và kể tiếp, "cả hai khi ấy chưa giao tiếp tốt bằng tiếng Việt còn người mời chúng tôi thì không biết nói tiếng Anh. Chúng tôi nhanh trí dùng Google Dịch để nói 'ăn' với anh ấy. Khi hiểu ra vấn đề, anh mang đến cho chúng tôi một ít nem rán ngon lành. Sau khi ăn hết, chúng tôi định trả tiền cho bữa ăn nhưng anh nhất quyết không nhận, cứ cố ngăn tay tôi lại".

Dường như đã có một điều gì đó xúc động thoáng qua trong đôi mắt của Thushani. Cô tiếp lời, "mất một hồi nói chuyện qua lại, chúng tôi mới biết đây không phải là nhà hàng mà là nhà của một người dân. Anh ấy tuy không hiểu được ngôn ngữ của chúng tôi, nhưng vì thấy chúng tôi lạc lõng và cần sự giúp đỡ nên đã mở cửa, mời chúng tôi vào nhà và cho chúng tôi thức ăn. Nếu ở London, tôi không thể tưởng tượng chuyện này sẽ xảy ra".

Kể từ đó, Thushani chia sẻ, bản thân mình và chồng ít nhiều đã thay đổi, chí ít là về cách nhìn nhận thế giới quan. "Tôi đã học được sức mạnh của việc quan tâm đến những người không cùng chung sống dưới một mái nhà với mình. Tôi muốn được như thế này nhiều hơn nữa, chứ không chỉ chạy theo những điều mới mẻ mà cuộc sống đưa đến tôi mỗi ngày".

Tìm thấy mục đích sống tại "ngôi nhà mới"

Tháng 3/2023, Lily and Sophia được thành lập nhờ vào nguồn tiết kiệm của Thushani. Tính đến nay, xưởng gốm đã làm nên khoảng 700-800 tác phẩm do chính tay Thushani thiết kế cùng các nghệ nhân gốm Việt. Các tác phẩm này lấy cảm hứng từ những chuyến du lịch đáng nhớ nhất của cô.

Mỗi sản phẩm gốm tại Lily and Sophia đều có một câu chuyện thú vị đằng sau. Ảnh: Lily and Sophia.

Cô cho biết, sau ngày khai trương thương hiệu, bản thân tiếp tục vật lộn với việc thiết lập doanh nghiệp, xin cấp phép kinh doanh, kết nối mạng lưới vận chuyển và hậu cần. Đó là một quá trình đầy khó nhọc, nhưng cũng rất thú vị.

Tháng 2/2025, cô và chồng mang gốm Việt đến một hội chợ tại Singapore để bày bán. Địa điểm tổ chức chính là ngôi trường Cao đẳng quốc tế nơi chồng cô là Trưởng khoa Công nghệ Thông tin.

"Một người bạn của tôi nói rằng, các vị khách đến hội chợ này đều không hoặc ít mua hàng lắm! Tôi đã rất lo lắng, cứ nghĩ chắc mình chỉ bán được năm hoặc mười món đồ gốm là cùng", Thushani chia sẻ.

Kết quả, trong khoảng 100 sản phẩm gốm Việt vợ chồng cô mang đến, tổng cộng 96 món đã tìm được chủ nhân. "Mọi người rất thích các sản phẩm này và cảm động khi nghe được câu chuyện đằng sau chúng. Thật sự khi đó tôi nhớ mình đã bật khóc. Mọi người đều rất quan tâm. Các sản phẩm gốm này giờ đây đã không còn là giấc mơ viễn vông của tôi nữa!", Thushani xúc động nói.

Tháng 3/2025, Thushani và các cộng sự chính thức cho ra mắt website Lily and Sophia. Thông qua các sàn thương mại điện tử và những hội chợ nhỏ, cô đã bán được hơn 492 sản phẩm và cung cấp 822 bữa ăn cho trẻ em đường phố Việt Nam.

"Một trong những lý do quan trọng nhất khiến tôi quyết định lập nên thương hiệu này chính là, tôi muốn các con tôi hiểu rằng lòng tốt là vô cùng quý giá và đáng để ta trân trọng trong cuộc sống này", Thushani bộc bạch.

Việc khởi nghiệp này cũng đã tác động mạnh mẽ đến hai đứa con nhỏ của cô, nay đã được 3 và 5 tuổi. Chỉ vài tuần trước khi đến ngày sinh nhật, Sophia nói với Thushani rằng, cô bé muốn bạn bè của mình mừng tuổi mới bằng tiền mặt. Sau đó, toàn bộ số tiền này sẽ được quyên góp cho những người vô gia cư.

"Tôi đã rưng rưng nước mắt khi nghe những lời ấy của con bé, thậm chí chồng tôi cũng không thể ngăn được cảm xúc trong anh. Việc ấy có ý nghĩa rất lớn với chúng tôi. Khi tôi hỏi con bé tại sao con lại nói như thế, Sophia trả lời rằng, vì đó là điều mà người ta vẫn đang làm với Lily and Sophia.

Con bé cho tôi hy vọng về một thế giới tốt đẹp hơn. Đây chính là mục đích cuối cùng của Lily and Sophia. Đúng, chính là như thế!", Thushani nói.

Nguyễn Bảo