Khi nào Viện kiểm sát khởi kiện vụ án dân sự công ích?

Mới đây, Quốc hội đã biểu quyết thông qua dự thảo Nghị quyết về việc thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.

Theo Điều 1 Nghị quyết, việc thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công khi không có người khởi kiện (vụ án dân sự công ích).

Nghị quyết này áp dụng đối với VKS, Tòa án, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc khởi kiện, giải quyết vụ án dân sự công ích.

Một phiên tòa dân sự tại TAND TP.HCM. Ảnh minh họa: NGUYỄN TIẾN

Về nguyên tắc thực hiện, việc khởi kiện và giải quyết vụ án dân sự công ích được thực hiện theo Nghị quyết này. Trường hợp Nghị quyết này không quy định thì áp dụng quy định của BLTTDS và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

VKS chỉ khởi kiện khi đã thông báo, kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện quyền, trách nhiệm khởi kiện theo quy định của pháp luật nhưng không có người khởi kiện.

Vụ án dân sự công ích do VKS khởi kiện để bảo vệ lợi ích công thì không được hòa giải và bị đơn không được đưa ra yêu cầu phản tố.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan có trách nhiệm phối hợp với VKS và tòa án khi VKS, tòa án thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Nghị quyết này và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Theo Điều 3 Nghị quyết, nhóm dễ bị tổn thương, gồm:

- Trẻ em theo quy định của Luật Trẻ em.

- Người cao tuổi theo quy định của Luật Người cao tuổi.

- Người khuyết tật theo quy định của Luật Người khuyết tật;

- Phụ nữ đang mang thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi;

- Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và người mất năng lực hành vi dân sự theo quy định của Bộ luật Dân sự;

- Người dân tộc thiểu số cư trú tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật.

Lợi ích công gồm lợi ích công cộng, lợi ích của nhà nước thuộc các lĩnh vực sau: Đầu tư công; Đất đai, tài nguyên, tài sản công khác; Môi trường sinh thái; Di sản văn hóa; An toàn thực phẩm, dược phẩm; Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Trường hợp không có người khởi kiện, gồm:

- Pháp luật chưa quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân nào có quyền, trách nhiệm khởi kiện.

- Pháp luật đã quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, trách nhiệm khởi kiện nhưng cơ quan, tổ chức, cá nhân đó không khởi kiện.

Quyền dân sự của nhóm dễ bị tổn thương, gồm: quyền nhân thân và quyền tài sản.

Theo báo cáo tóm tắt tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, VKSND tối cao đã bổ sung quy định về bảo vệ lợi ích công đối với "di sản văn hóa".

VKSND Tối cao sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với TAND tối cao và các cơ quan, tổ chức có liên quan nghiên cứu, quy định chi tiết trong Thông tư liên tịch hướng dẫn Nghị quyết để bảo đảm thực hiện đúng tinh thần xây dựng pháp luật hiện nay.

Sau khi hết thời gian thí điểm, VKSND Tối cao sẽ phối hợp với TAND Tối cao và các cơ quan, tổ chức có liên quan tiến hành tổng kết, đánh giá để có đề xuất phù hợp, có thể thu hẹp hoặc mở rộng, bổ sung phạm vi điều chỉnh như ý kiến của đại biểu Quốc hội.

SONG MAI