Khí dung có thật sự cần thiết cho mọi bệnh hô hấp ở trẻ?

Không ít cha mẹ tin rằng khí dung an toàn tuyệt đối và có thể áp dụng cho mọi bệnh hô hấp. Trên thực tế, lợi ích và nguy cơ của phương pháp này song hành với nhau và chỉ khi dùng đúng chỉ định từ bác sĩ, khí dung mới thực sự phát huy hiệu quả mà không để lại hệ lụy.

Khí dung (xông thuốc) là phương pháp điều trị được nhiều phụ huynh lựa chọn cho trẻ khi mắc các bệnh về hô hấp. Cách này mang lại hiệu quả nhanh, giúp trẻ dễ thở và cải thiện triệu chứng. Tuy nhiên, không ít chuyên gia cảnh báo, việc lạm dụng hoặc sử dụng sai chỉ định có thể gây ra những rủi ro khôn lường cho sức khỏe của trẻ nhỏ.

Ảnh minh họa/ Nguồn internet

Khí dung là gì, tại sao được sử dụng nhiều ở trẻ nhỏ?

Khí dung là quá trình đưa thuốc trực tiếp vào đường hô hấp thông qua máy xông, chuyển thuốc thành dạng sương mịn để trẻ hít vào. Cơ chế này cho phép thuốc tác động trực tiếp đến niêm mạc đường thở, nơi đang bị viêm, co thắt hoặc tiết dịch quá mức.

Ở trẻ nhỏ, đường thở thường hẹp, dễ phù nề khi viêm nhiễm, dẫn đến khó thở, khò khè. Do đó, khí dung được xem là biện pháp hỗ trợ hữu hiệu, nhất là trong các bệnh:

Hen phế quản

Viêm tiểu phế quản

Viêm thanh quản co thắt

Một số đợt cấp của viêm phế quản

Ưu điểm nổi bật của khí dung

Tác động nhanh: Thuốc đi thẳng vào phổi và đường thở, giúp giảm co thắt và phù nề nhanh hơn so với thuốc uống hoặc tiêm.

Ít ảnh hưởng toàn thân: Do không phải qua dạ dày, gan, thận, lượng thuốc vào máu ít hơn nên giảm nguy cơ tác dụng phụ toàn thân.

Dễ sử dụng cho trẻ: Trẻ nhỏ thường khó nuốt thuốc, nên khí dung là giải pháp thay thế thuận tiện.

Phù hợp cho điều trị dài hạn: Trong hen phế quản, khí dung corticoid được coi là phương pháp kiểm soát lâu dài hiệu quả nhất.

Nguy cơ tiềm ẩn khi lạm dụng khí dung

Dù mang lại nhiều lợi ích, khí dung không phải lúc nào cũng an toàn:

Tác dụng phụ của thuốc

Khí dung corticoid lâu dài có thể gây khô miệng, nấm miệng, khàn tiếng.

Một số thuốc giãn phế quản có thể khiến trẻ run tay, tim đập nhanh, bồn chồn.

Thuốc kháng sinh dạng khí dung có thể gây kích ứng phổi hoặc làm vi khuẩn kháng thuốc.

Nguy cơ nhiễm khuẩn từ thiết bị: Máy khí dung, nếu không vệ sinh kỹ sau mỗi lần sử dụng, dễ trở thành ổ chứa vi khuẩn, nấm mốc. Khi trẻ hít vào, nguy cơ viêm nhiễm nặng hơn là điều có thể xảy ra.

Sai lầm trong chỉ định: Không phải bệnh nào cũng cần khí dung. Ho, cảm lạnh thông thường, sổ mũi do virus… không cần xông thuốc. Dùng bừa bãi có thể làm trẻ phụ thuộc vào thuốc, trong khi bệnh chính chưa được xử lý đúng cách.

Ảnh hưởng tâm lý của trẻ: Một số bé sợ hãi khi phải đeo mặt nạ khí dung, gây khóc lóc, chống đối, khiến việc điều trị trở nên áp lực cho cả gia đình.

Khi nào nên cho trẻ khí dung?

Khí dung chỉ nên áp dụng khi có chỉ định rõ ràng của bác sĩ:

Trẻ bị hen suyễn cần cắt cơn khó thở.

Trẻ có viêm tiểu phế quản gây thở rít, co kéo lồng ngực.

Trẻ bị viêm thanh quản gây khàn tiếng, khó thở.

Một số trường hợp viêm phổi, viêm phế quản có đờm đặc, khó khạc.

Ngược lại, cha mẹ không nên khí dung khi trẻ chỉ bị:

Ho do dị ứng, ho khan thông thường.

Cảm cúm, sổ mũi nhẹ.

Viêm họng thông thường không gây co thắt đường thở.

Cách sử dụng khí dung an toàn cho trẻ nhỏ

Để hạn chế rủi ro, phụ huynh cần lưu ý:

Luôn tuân thủ đơn thuốc: Không tự ý mua thuốc và khí dung tại nhà. Mỗi loại bệnh có thuốc khác nhau, không thể dùng chung.

Vệ sinh máy xông đúng cách: Sau khi sử dụng, tháo rời các bộ phận, rửa sạch bằng nước ấm, để khô tự nhiên. Định kỳ khử trùng theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Cho trẻ súc miệng hoặc uống nước sau khi khí dung: Nhất là khi dùng corticoid, giúp hạn chế nguy cơ nấm miệng.

Theo dõi sau khi khí dung: Nếu trẻ có biểu hiện bất thường như run tay, tim đập nhanh, khó thở nhiều hơn thì phải ngừng ngay và đưa đi khám.

Không lạm dụng: Nếu bệnh không cải thiện sau vài ngày khí dung, cần tái khám thay vì kéo dài tự ý sử dụng.

Khí dung là phương pháp an toàn và hiệu quả nếu được sử dụng đúng cách, đúng bệnh và đúng thuốc. Tuy nhiên, đây không phải giải pháp cho mọi bệnh hô hấp. Cha mẹ cần thận trọng, tránh lạm dụng và đặc biệt không tự ý điều trị tại nhà. Sự an toàn của trẻ luôn phải được đặt lên hàng đầu, và quyết định sử dụng khí dung nên thuộc về bác sĩ, không phải phụ huynh.

Trương Hiền