Khi bóng đá bắt tay công nghệ để bảo vệ môi trường

Những hành động gần đây của FIFA, UEFA, các CLB và cả những siêu sao bóng đá cho thấy thế giới túc cầu đang bước vào một giai đoạn thay đổi âm thầm nhưng quyết liệt, nơi giá trị bàn thắng không chỉ nằm ở lưới rung mà còn ở khí thải giảm, năng lượng sạch và ý thức bảo vệ hành tinh chung.

Bóng đá và trách nhiệm toàn cầu trước biến đổi khí hậu

Biến đổi khí hậu từ lâu không còn là khái niệm hàn lâm của giới khoa học mà đã trở thành vấn đề cấp thiết với mọi ngành, mọi quốc gia. Bóng đá, ngành công nghiệp thể thao lớn nhất thế giới, cũng nằm trong vòng xoáy đánh giá tác động môi trường. Các báo cáo khí thải của Liên Hợp Quốc cho thấy những sự kiện thể thao quốc tế quy mô lớn thải ra lượng carbon tương đương hàng trăm nghìn chuyến bay thương mại. Mỗi kì World Cup và Euro với hàng triệu khán giả di chuyển, hệ thống truyền thông, vận tải, tiêu thụ điện năng và chất thải đều tạo ra dấu chân carbon khổng lồ.

FIFA phải đi đầu trong bảo vệ môi trường

Câu chuyện càng căng thẳng hơn khi bóng đá hiện đại đang kiếm lời tốt hơn bao giờ hết nhờ quảng cáo, bản quyền truyền hình, du lịch thể thao và hợp tác toàn cầu. Nhưng lợi nhuận càng cao thì trách nhiệm với môi trường càng lớn. FIFA buộc phải bước vào thời đại “xanh hóa bóng đá”, không chỉ để đáp ứng yêu cầu của cộng đồng quốc tế mà còn nhằm duy trì hình ảnh và tính bền vững của các giải đấu. Một loạt động thái cho thấy xu hướng này đang được áp dụng nghiêm túc.

World Cup 2026, tổ chức tại Mỹ, Mexico và Canada đang đưa ra chiến lược “giải đấu trung hòa carbon”, sử dụng năng lượng tái tạo tại sân vận động, giảm tối đa nhựa sử dụng một lần, áp dụng công nghệ chiếu sáng LED, kiểm soát rác thải và tổ chức điều phối đi lại bằng phương tiện công cộng. Euro 2028 cũng đi theo hướng tương tự với mục tiêu giảm 50% lượng khí thải so với Euro 2020, nhờ chuyển sang dùng hệ thống làm mát tiết kiệm năng lượng, lắp đặt pin mặt trời trong sân vận động và yêu cầu các nước chủ nhà công bố báo cáo tác động môi trường độc lập.

Đây không chỉ là chiến lược truyền thông. Nó là cách FIFA và UEFA thừa nhận rằng bóng đá đã góp phần gây ô nhiễm và giờ phải có trách nhiệm đảo chiều. “Xanh hóa giải đấu” đang chuyển từ khẩu hiệu thành cơ chế, từ ý tưởng chiến dịch thành tiêu chuẩn tổ chức. Một World Cup càng hoành tráng, càng thu hút, thì càng phải sạch và bền vững hơn.

Cuộc chạy đua xanh hóa trong các CLB

Không chỉ ở những giải đấu tầm cỡ quốc tế, các CLB cũng đã chủ động tham gia cuộc đua chuyển đổi xanh. Bản thân các đội bóng là những “doanh nghiệp giải trí” có lượng hoạt động thường xuyên, sử dụng điện, nước, phương tiện vận chuyển và hàng tấn thiết bị thể thao mỗi mùa. Bởi vậy, họ trở thành đối tượng tiên phong trong việc đưa công nghệ xanh vào vận hành.

Những CLB hàng đầu ở châu Âu đã có kế hoạch rõ ràng. Wolfsburg tại Bundesliga sử dụng 100% năng lượng tái tạo cho sân vận động, triển khai hệ thống tái chế nước để tưới sân và cắt giảm khí thải vận tải bằng chương trình đi lại bằng xe đạp cho nhân viên. Arsenal lắp đặt hàng nghìn tấm pin mặt trời, chuyển toàn bộ hệ thống đèn chiếu sáng sang công nghệ tiết kiệm điện, còn Chelsea triển khai quản lý rác hữu cơ để tái chế thành phân bón chăm sóc mặt cỏ tại Cobham.

Wolfsburg dùng sân sử dụng năng lượng tái tạo

Sự thay đổi còn đến từ các bản thỏa thuận hợp tác công nghệ. Nhiều CLB ký kết với những tập đoàn năng lượng sạch, công ty khử carbon, đơn vị sản xuất vật liệu sinh học cho đồng phục thi đấu. Adidas, Nike hay Puma đều đưa ra các dòng áo đấu “low-impact”, tái chế từ rác nhựa đại dương, sợi tự nhiên hoặc vật liệu nền carbon thấp. Ở Pháp, Paris Saint-Germain thử nghiệm bộ quần áo bằng polyester tái chế. Ở Anh, Forest Green Rovers trở thành CLB đầu tiên trên thế giới được công nhận tiêu chuẩn “carbon neutral” với sân vận động chạy bằng năng lượng mặt trời và thực đơn cầu thủ hoàn toàn thuần chay để giảm khí thải chăn nuôi.

Các đội bóng nhỏ cũng không đứng ngoài cuộc. Họ áp dụng các mô hình đơn giản nhưng hiệu quả như cấm chai nhựa một lần trong khu tập luyện, khuyến khích chuyên cơ chung để giảm số lượng chuyến bay riêng, hay sử dụng xe buýt điện trong ngày thi đấu. Trong bối cảnh người hâm mộ ngày càng quan tâm đến môi trường, “CLB xanh” đã trở thành lợi thế hình ảnh và thương hiệu.

Khi dàn sao vào cuộc

Điều khiến phong trào bảo vệ môi trường trong bóng đá lan tỏa nhanh chóng chính là sự xuất hiện của các ngôi sao lớn. Khi những cá nhân có tầm ảnh hưởng toàn cầu lên tiếng, hành động xanh sẽ không còn là lựa chọn của số ít, mà trở thành xu hướng văn hóa thể thao.

Cristiano Ronaldo là ví dụ tiêu biểu. Bên cạnh việc ủng hộ các hoạt động từ thiện về môi trường, anh tham gia chiến dịch giảm rác thải tại các sự kiện bóng đá, và đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo ở Bồ Đào Nha. Hình ảnh Ronaldo xuất hiện trong các chương trình kêu gọi giảm phát thải đã tạo hiệu ứng mạnh vì anh không chỉ đại diện cho bóng đá, mà còn đại diện cho phong cách sống toàn cầu của hàng trăm triệu người trẻ.

Ronaldo kêu gọi việc trồng cây xanh

Lionel Messi cũng tham gia vào nhiều hoạt động bảo vệ môi trường, từ chiến dịch “One Ocean” nhằm giảm ô nhiễm biển, đến hỗ trợ quỹ trồng rừng Amazon thông qua tổ chức Leo Messi Foundation. Messi từng phát biểu rằng “bóng đá có thể thay đổi cuộc sống, và giờ nó cần thay đổi môi trường sống nữa”. Những lời nói tưởng chừng đơn giản ấy lại có sức mạnh truyền thông cực kỳ lớn.

Kylian Mbappé, gương mặt đại diện của thế hệ Gen Z trong bóng đá lại thể hiện trách nhiệm qua các chiến dịch giảm khí thải trong du lịch bóng đá. Anh lên tiếng về việc các CLB nên hạn chế sử dụng máy bay tư nhân, đề nghị chuyển sang tàu cao tốc trong các chuyến thi đấu nội địa. Quan điểm xanh của Mbappé nhận được sự ủng hộ rộng rãi của giới trẻ, những người coi phong trào chống biến đổi khí hậu là một chuẩn mực xã hội mới.

Thế hệ cầu thủ ngày nay không chỉ thi đấu mà còn trở thành nhà hoạt động môi trường. Từ việc trồng cây, tham gia quỹ biển xanh, kêu gọi fan sử dụng sản phẩm tái chế cho đến cổ vũ du lịch bền vững vào ngày thi đấu, họ đang cho thấy nghị lực thay đổi không đến từ nghị quyết tổ chức, mà từ hành động cá nhân.

Vĩ thanh

Bóng đá từng là sân khấu của cảm xúc, danh vọng và những cuộc đua vinh quang. Nhưng trong thế kỷ 21, sân cỏ còn trở thành nơi thực hành trách nhiệm môi trường.

Khi các tổ chức như FIFA, UEFA, CLB và những siêu sao cùng tham gia “xanh hóa bóng đá”, môn thể thao này không chỉ ghi bàn trên sân, mà còn đang cố gắng ghi bàn với hành tinh. Cuộc chơi mới đã bắt đầu: cuộc chơi để bóng đá không chỉ đẹp mắt mà còn bền vững cho tương lai.

Bùi Tú