Khi '3 nhà' cùng chăm sóc cà phê

Các nhà khoa học nhận định mô hình Chăm sóc cà phê thông minh đã giải quyết 2 vấn đề cốt lõi phục hồi chất lượng đất và đẩy mạnh canh tác đạt năng suất, chất lượng tối ưu

“Phác đồ” chăm sóc thích ứng với biến đổi khí hậu

Thống kê, tổng diện tích toàn tỉnh Lâm Đồng đang phát triển hơn 323.240 ha cà phê, trong đó, diện tích cà phê kinh doanh 311.100 ha, sản lượng niên vụ 2025 - 2026 ước đạt hơn 1 triệu tấn nhân. Cụ thể, phân bổ diện tích và sản lượng trên các vùng sinh thái khu vực 1 Lâm Đồng (177.285 ha, gần 600.000 tấn), khu vực 3 Lâm Đồng (144.248 ha, hơn 402.000 tấn). Tổng diện tích cà phê canh tác được cấp chứng nhận theo các quy trình canh tác an toàn, bền vững UTZ, 4C, Rainforest, hữu cơ, VietGAP (122.247 ha).

Với mục tiêu xây dựng quy trình canh tác thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường và nâng cao thu nhập bền vững cho nông dân trên địa bàn khu vực Tây Nguyên nói chung, tỉnh Lâm Đồng nói riêng, các nhà khoa học thuộc Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên phối hợp với nhà doanh nghiệp phân bón Bình Điền và Trung tâm Khuyến nông Lâm Đồng khảo sát, chọn lựa xây dựng mô hình các nhà nông thâm canh cà phê thuần trên địa bàn.

Theo đó, mô hình Liên kết “3 nhà” được triển khai từ niên vụ cà phê 2024 - 2025 tại 2 điểm thực hành: hơn 1,5 ha cà phê thuần của nông dân Nguyễn Nhật Quyền ở xã Tân Hà Lâm Hà và 1 ha của nông dân Vũ Trung Thành tại xã Đinh Văn Lâm Hà.

Đi vào triển khai từng mô hình lấy mẫu đất, nước, phân tích chất lượng hấp thu dinh dưỡng, mức độ đề kháng sâu bệnh hại của cây cà phê, từ đó “3 nhà” đưa ra các “phác đồ” chăm sóc thông minh thích ứng với từng khu vực sinh thái. Cụ thể, tại 2 vườn mô hình nói trên, sau gần 2 niên vụ áp dụng quy trình chăm sóc cà phê thông minh, nông dân đã ngừng hoàn toàn việc sử dụng phân bón hữu cơ thô, giảm tối đa thuốc bảo vệ thực vật.

Thay vào đó, họ chuyển sang dùng phân bón hữu cơ vi sinh và chế phẩm sinh học của Công ty Bình Điền Lâm Đồng, kết hợp với kỹ thuật vệ sinh vườn bằng cơ giới, tạo khoảng cách hợp lý quanh từng gốc cây. Nhờ vậy, bộ rễ cà phê phát triển mạnh, hấp thu dinh dưỡng hiệu quả, giúp cây sinh trưởng tốt, cành lá xanh khỏe, ra hoa, đậu quả với tỷ lệ cao hơn rõ rệt.

Phục hồi chất lượng đất và đẩy mạnh canh tác tối ưu

TS Phạm Công Trí - cố vấn cấp cao chương trình phát triển cà phê cảnh quan bền vững đúc kết: “Mô hình chăm sóc thông minh trên diện tích cà phê thuần của 2 hộ Nguyễn Nhật Quyền và Vũ Trung Thành đã giải quyết 2 vấn đề cốt lõi phục hồi chất lượng đất và đẩy mạnh canh tác đạt năng suất, chất lượng tối ưu. Qua đó, nâng cao nhận thức và thực hành giải pháp phát triển cà phê bền vững đối với nhà nông trong tỉnh và cả vùng Tây Nguyên…”

Ông Nguyễn Nhật Quyền chia sẻ, sau khi thực hành thành công chăm sóc cà phê thông minh trên diện tích 1,5 ha, gia đình ông tiếp tục áp dụng trên diện tích 2,5 ha cà phê còn lại, dự kiến năng suất niên vụ 2025 - 2026 đạt hơn 4 tấn nhân/ha, tăng hơn 1 tấn nhân/ha so với niên vụ 2024 - 2025. Toàn bộ diện tích 4 ha cà phê trồng thuần ở đây hơn 8 năm tuổi, qua 5 mùa thu hoạch.

Ông Nguyễn Nhật Quyền chia sẻ kỹ thuật chăm sóc thông minh trong khu vườn cà phê thuần của mình

Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên cho biết thêm, trong quá trình thực hành giải pháp chăm sóc cà phê thông minh, nhà doanh nghiệp phân bón Bình Điền đã nghiên cứu sản xuất và đưa vào mô hình sử dụng các loại phân bón hữu cơ vi sinh, chế phẩm sinh học đạt “hiệu quả kép” về chất lượng sản phẩm thu hoạch và làm giàu dinh dưỡng cho đất.

Cụ thể, ứng dụng chế phẩm sinh học BioSpring trong mô hình cà phê thuần ở khu vực Tây Nguyên nói chung, tỉnh Lâm Đồng nói riêng đã giảm tỷ lệ rụng trái 10 - 17%, nâng năng suất 5 - 6% và cải thiện tỷ lệ quả tươi sơ chế thành hạt nhân so với vườn cà phê đối chứng, số đốt dự trữ của cây cà phê tăng từ 8 - 17% trong năm 2024 và 2025. Ngoài ra, còn tiết kiệm đáng kể lượng nước nhờ áp dụng quy trình tưới phun mưa trực tiếp trên từng gốc cây cà phê…

Theo ngành nông nghiệp và môi trường tỉnh, mục tiêu phát triển nông nghiệp xanh, quản lý hiệu quả tài nguyên và bảo vệ môi trường, phát thải khí nhà kính đến năm 2030, toàn tỉnh tăng diện tích sản xuất công nghệ cao từ 107.000 ha lên trên 150.000 ha. Trong đó, chương trình phát triển cây cà phê thông minh thành công bước đầu góp phần thúc đẩy ứng dụng khoa học - công nghệ số, tự động hóa, tưới tiết kiệm, cảm biến thông minh, giảm 20 - 30% lượng nước tưới và 25% chi phí đầu tư vật tư nông nghiệp hàng năm của nhà nông trên địa bàn.

Các nhà khoa học nhận định mô hình Chăm sóc cà phê thông minh đã giải quyết 2 vấn đề cốt lõi phục hồi chất lượng đất và đẩy mạnh canh tác đạt năng suất, chất lượng tối ưu.

Văn Việt .