Kháng sinh đang bị dùng sai cách?
Kháng sinh, còn gọi là trụ sinh, là những chất được chiết xuất từ vi sinh vật, nấm, hoặc được tổng hợp, bán tổng hợp.

Kết quả đo loãng xương bằng phương pháp DEXA của một bệnh nhân bị biến chứng loãng xương do tự ý dùng corticoid kéo dài. Ảnh: BVCC
Nhiều người đang lạm dụng kháng sinh, sử dụng sai cách và dễ dàng mua thuốc tại các nhà thuốc mà không cần đơn, dẫn đến những hệ lụy nguy hiểm và hậu quả khó lường.
Kháng sinh, còn gọi là trụ sinh, là những chất được chiết xuất từ vi sinh vật, nấm, hoặc được tổng hợp, bán tổng hợp. Đây là loại thuốc có khả năng tiêu diệt vi khuẩn (vi sinh vật gây bệnh nhiễm trùng) hoặc kìm hãm sự phát triển của chúng một cách đặc hiệu. Tuy nhiên, việc lạm dụng kháng sinh khiến sức đề kháng của cả người lớn lẫn trẻ em Việt Nam ngày càng suy giảm.
Anh Nguyễn Văn Bé (37 tuổi, ngụ TPHCM) thường xuyên mua thuốc giảm đau mỗi khi bị đau đầu. Đơn thuốc được anh mượn của đồng nghiệp do có triệu chứng tương tự. Ban đầu, anh được nhân viên nhà thuốc kê liều 3 ngày và khỏi bệnh sau đó. Tuy nhiên, càng về sau, thời gian dùng thuốc kéo dài và hiệu quả giảm rõ rệt.
Cách đây hai tuần, cơn đau đầu của anh Bé tái phát. Sau hai ngày tự uống kháng sinh, anh bắt đầu bị hoa mắt, chóng mặt và đại tiện ra phân đen. Tuy nhiên, anh vẫn chủ quan, tiếp tục ra tiệm thuốc, được kê lại đơn cũ kèm thêm vài loại thuốc mới, dùng trong 5 ngày.
Anh Bé kể: “Uống được hơn một ngày, tôi cảm thấy mệt nhiều nên quyết định đi bệnh viện. Bác sĩ chẩn đoán tôi bị xuất huyết tiêu hóa do loét hành tá tràng. Tôi lập tức được can thiệp cầm máu cấp cứu và điều trị nội trú suốt hai tuần mới hồi phục. Sau lần đó, tôi không dám tự ý mua thuốc uống nữa”.
Liên quan đến tình trạng tự ý dùng kháng sinh, BS.CKII Kiều Mạnh Hà – Chủ nhiệm khoa Thần kinh, Bệnh viện Quân y 7A (TPHCM) cho biết, phần lớn người dân khi có các triệu chứng như cảm sốt, đau đầu, mệt mỏi, phù nề, dị ứng… đều ngại đi khám và tự ý mua thuốc.
Theo BS Hà, việc sử dụng thuốc kháng sinh không qua thăm khám và kê đơn từ bác sĩ chuyên khoa, không uống đúng liều lượng, tự ý đổi thuốc... là những nguyên nhân khiến vi khuẩn không bị tiêu diệt triệt để, dẫn đến tình trạng kháng thuốc. Nhiều bệnh nhân chỉ nhập viện sau khi đã tự điều trị không thành công, gây khó khăn cho bác sĩ trong việc chọn kháng sinh và kéo dài thời gian điều trị.
BS Hà cho biết, bất cứ loại thuốc nào, bao gồm cả kháng sinh, khi đưa vào cơ thể đều được hấp thụ, chuyển hóa ở gan và đào thải qua thận. Do đó, gan là cơ quan đầu tiên chịu tác động. Ở trẻ em, gan và thận chưa phát triển hoàn thiện, chức năng thải trừ còn yếu, nên việc dùng thuốc thường xuyên dễ gây tích tụ và ngộ độc.
Lạm dụng kháng sinh ở trẻ em còn gây nguy cơ béo phì, tiểu đường và làm suy yếu hệ miễn dịch. Tình trạng lờn thuốc, kháng kháng sinh khiến việc điều trị các bệnh thông thường trở nên khó khăn hơn khi vi khuẩn đã có khả năng kháng lại phần lớn các loại kháng sinh hiện nay.
BS.CKII Nguyễn Trần Nam - Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TPHCM) khẳng định, kháng sinh không phải là “thần dược” trị bách bệnh. Nhiều trường hợp ho, sốt, cảm cúm, tiêu chảy nhẹ là do virus nên việc dùng kháng sinh không giúp bệnh mau khỏi, ngược lại còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc.