Khẳng định vị thế 'Thành phố nghĩa tình' trong kỷ nguyên mới

Không chỉ dừng lại ở việc giúp người dân có "cái ăn, cái mặc", hành trình giảm nghèo của Thành phố Hồ Chí Minh là một cuộc cách mạng về tư duy, biến lòng nhân ái thành nguồn lực, biến chính sách thành đòn bẩy để giúp người dân vươn lên trong cuộc sống, có động lực thoát nghèo bền vững. Hiệu quả của chương trình không chỉ dừng lại trong không gian của Thành phố Hồ Chí Minh mà còn lan tỏa rộng rãi trong phạm vi cả nước, trở thành một phong trào vô cùng ý nghĩa, được các địa phương triển khai sâu rộng.

Từ hạt mầm đã trở thành một "cây đại thụ" chính sách

Thành phố hỗ trợ phương tiện sinh kế cho người dân.

Nhìn vào sự phát triển năng động, hiện đại của Thành phố Hồ Chí Minh hôm nay với thu nhập bình quân đầu người năm 2025 là 8.066 USD, ít ai hình dung được vào những năm 90 của thế kỷ trước, bóng ma đói nghèo từng bao trùm lên gần 122.000 hộ dân (chiếm 17% dân số Thành phố). Trong đó, riêng 6 huyện ngoại thành cũ có hơn 57.000 hộ nghèo với khoảng 9.000 hộ phải cứu trợ thường xuyên và 2.000 hộ thiếu vốn, thiếu đất, không có phương tiện sản xuất. Đứng trước thực trạng đó, một quyết tâm sắt đá đã được hình thành trong lòng những người lãnh đạo Thành phố: phải xóa đói, giảm nghèo để nâng cao mức sống cho nhân dân.

Một trong những bước đi đầu tiên của Thành phố là thí điểm mô hình vận động tương trợ hộ nghèo vượt khó ở ấp Cây Sộp, xã Tân An Hội, huyện Củ Chi (cũ) từ năm 1992 rồi nhân rộng ra các huyện, ngoại thành khác. Thật bất ngờ, chỉ qua 6 tháng thực hiện, thành phố đã huy động được số vốn hơn 4 tỷ đồng hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo tự tổ chức cuộc sống và vươn lên.

Thành phố giúp người dân có công cụ, phương tiện để tự vươn lên thoát nghèo bền vững.

Từ "đốm lửa" Cây Sộp, Chương trình xóa đói giảm nghèo chính thức trở thành một chiến dịch quy mô toàn Thành phố, đưa Thành phố Hồ Chí Minh trở thành địa phương tiên phong của cả nước trong lĩnh vực này. Không chỉ là vay vốn, hỗ trợ giống cây trồng hay xây tặng nhà tình nghĩa, Thành phố đã xác lập một triết lý nhân văn sâu sắc: “Không cho cá mà hỗ trợ cần câu và hướng dẫn cách câu cá”.

Chính quyền xác định đây không phải là một phong trào từ thiện bao cấp đơn thuần, mà là sự tác động trực tiếp bằng cơ chế, chính sách để khơi dậy nội lực, giúp người nghèo tự đứng vững trên đôi chân của mình. Nhờ cách làm đúng đắn, vào năm 1995, Thành phố đã cơ bản xóa được hộ đói, mở ra một chương mới mang tên: “Giảm nghèo đa chiều, chống tái nghèo”. Hành trình này đã góp phần khẳng định một Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ giàu có về kinh tế mà còn vĩ đại ở lòng nhân ái và sự sáng tạo. Năm 2004, lãnh đạo Thành phố quyết định chuyển sang giai đoạn 2 với mức chuẩn nghèo 6 triệu đồng/người/năm, cao gấp đôi so cả nước. Đầu năm 2009, Thành phố Hồ Chí Minh quyết định chuyển sang giai đoạn 3, thực hiện Chương trình giảm nghèo tăng hộ khá với chuẩn nghèo mới là 12 triệu đồng/người/năm và bắt đầu nghiên cứu giảm nghèo đa chiều…

Tùy từng nhu cầu của bà con mà Thành phố có sự hỗ trợ phù hợp.

Khát vọng giảm nghèo đa chiều bền vững

Điểm khác biệt lớn nhất của Thành phố Hồ Chí Minh chính là sự chủ động. Thành phố không đợi các quy chuẩn từ Trung ương mà luôn tự đặt ra những cột mốc cao hơn cho chính mình. Chuẩn nghèo của Thành phố luôn dẫn đầu cả nước, bảo đảm người thoát nghèo tại đây thực sự có một cuộc sống ổn định so với thực tế sinh hoạt hàng ngày, thay vì chỉ thoát nghèo trên mặt giấy tờ.

Thành phố đã trải qua 33 năm với 7 giai đoạn và 10 lần điều chỉnh chuẩn nghèo.

Theo Ban Chỉ đạo Chương trình giảm nghèo bền vững Thành phố Hồ Chí Minh, đến nay, chương trình đã qua 33 năm với 7 giai đoạn, 10 lần điều chỉnh chuẩn nghèo. Trong giai đoạn 2021-2025, sau nhiều lần điều chỉnh, chuẩn hộ nghèo của Thành phố là hộ gia đình có thu nhập bình quân đầu người/năm từ 46 triệu đồng trở xuống và thiếu hụt từ 3 chỉ số đo lường mức độ thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản trở lên (13 chỉ số đánh giá nghèo đa chiều gồm: dinh dưỡng; bảo hiểm y tế; trình độ giáo dục của người lớn; tình trạng đi học của trẻ em; việc làm; bảo hiểm xã hội; người phụ thuộc trong hộ gia đình; chất lượng nhà ở; diện tích nhà ở bình quân đầu người; nguồn nước sinh hoạt; nhà tiêu hợp vệ sinh; sử dụng dịch vụ viễn thông; phương tiện phục vụ tiếp cận thông tin). Có thể thấy, Thành phố không chỉ xóa bỏ cái nghèo về thu nhập mà còn tiên phong tiến công vào những "lỗ hổng" của nghèo đa chiều, khẳng định vị thế "Thành phố nghĩa tình" trong kỷ nguyên mới.

Theo thông tin từ Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, hiện nay, công tác giảm nghèo bền vững của Thành phố đạt kết quả tích cực; công tác truyền thông về giảm nghèo được duy trì hiệu quả, lan tỏa tinh thần “Cùng nhau vượt nghèo” sâu rộng trong cộng đồng. Thành phố đã thực sự trở thành địa phương đầu tiên không còn hộ nghèo theo chuẩn quốc gia, hoàn thành sớm các mục tiêu của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Trao học bổng cho học sinh nghèo vượt khó.

Cụ thể, Thành phố Hồ Chí Minh (cũ) đã vượt chỉ tiêu của Thủ tướng Chính phủ giao giảm tỷ lệ hộ nghèo hằng năm theo chuẩn nghèo Thành phố; hoàn thành chỉ tiêu giảm nghèo theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2020-2025 đã đề ra trước thời hạn 2 năm, hoàn thành mục tiêu không còn hộ nghèo. Tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) đã hoàn thành chỉ tiêu của Thủ tướng Chính phủ giao giảm tỷ lệ hộ nghèo hằng năm theo chuẩn nghèo của tỉnh; đến cuối năm 2022 không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn quốc gia. Tỉnh Bình Dương (cũ) đã đạt vượt chỉ tiêu của Thủ tướng Chính phủ giao giảm tỷ lệ hộ nghèo hằng năm.

Hành trình giảm nghèo bền vững của Thành phố Hồ Chí Minh trong 33 năm qua không chỉ là xây những ngôi nhà tình thương vững chãi, kiên cố để che mưa che nắng cho người dân mà còn xây dựng niềm tin sắt đá vào một xã hội nghĩa tình. Thông qua việc hình thành hệ sinh thái chính sách an sinh bền vững, gắn kết nhiều lực lượng xã hội, tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau” đã thấm sâu trong cộng đồng dân cư, tạo động lực vươn lên từ bên trong mỗi gia đình có hoàn cảnh khó khăn.

Để hướng tới giảm nghèo bền vững, Thành phố luôn quan tâm tới công tác giáo dục, giúp nâng cao trình độ cho người dân.

Bước vào giai đoạn mới, khát vọng "không còn hộ nghèo" đang trở thành hiện thực sinh động hiện hữu trong từng khu phố, từng mái ấm của vùng đất anh hùng. Giai đoạn 2026-2030, Thành phố Hồ Chí Minh đặt mục tiêu giảm phân hóa tỷ lệ giàu, nghèo ở khu vực thành thị và khu vực nông thôn, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Cùng với sự vào cuộc của các cấp, các ngành, của cả hệ thống chính trị, Thành phố sẽ tiếp tục huy động nguồn lực xã hội hóa, tận dụng tối đa sự đóng góp của các doanh nghiệp, nhà hảo tâm và cộng đồng dân cư. Thành phố cũng xác định trong thời gian tới, không chỉ là giảm tỷ lệ hộ nghèo, mà là ngăn chặn tái nghèo. Thành phố hướng tới một tương lai nơi mọi người dân đều được thụ hưởng những giá trị phát triển cao nhất, nơi sự phát triển kinh tế luôn đi đôi với công bằng và tiến bộ xã hội.

VƯƠNG LÊ