Khẳng định vị thế của ASEAN trong thế giới nhiều biến động

AFF 2025 là sự kiện đa phương quan trọng do Việt Nam chủ trì tổ chức, diễn ra trong hai ngày 25-26/2 tại Hà Nội.

Với chủ đề: “Xây dựng ASEAN đoàn kết, bao trùm và tự cường trong một thế giới biến động", Diễn đàn, với hơn 600 đại biểu, đã có những chia sẻ, phân tích làm rõ cơ hội và thách thức tương lai trước mắt cũng như lâu dài của Cộng đồng ASEAN.

Trong bài phát biểu tại phiên khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chỉ ra một số thách thức với ASEAN trong tương lai, đó là các xu thế: phân cực hóa về chính trị; già hóa về dân số; cạn kiệt về tài nguyên; đa dạng hóa về thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng; xanh hóa về sản xuất kinh doanh và dịch vụ; số hóa mọi hoạt động của con người. Bối cảnh đó đặt ra nhiều bài toán khó nhưng đồng thời cũng mở ra những cơ hội hiếm có để ASEAN khẳng định vị thế và bứt phá vươn lên.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại Diễn đàn Tương lai ASEAN 2025. Ảnh: TTXVN

Nhận định của Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhận được sự đồng thuận, chia sẻ từ các đại biểu tham dự Diễn đàn. Bộ trưởng Ngoại giao Thái Lan Maris Sangiampongsa nhấn mạnh một số xu hướng tác động tới ASEAN trong thời gian tới như nhân khẩu học, chuyển đổi số, các mối đe dọa xuyên biên giới, bệnh dịch, biến đổi khí hậu…; trong đó, chuyển đổi số là lĩnh vực ASEAN cần phải đặc biệt coi trọng để bắt kịp xu hướng phát triển toàn cầu.

Từ góc nhìn quan hệ quốc tế, Giáo sư Simon Tay, Chủ tịch Viện Nghiên cứu quốc tế Singapore cảnh báo về sự suy giảm hợp tác toàn cầu và tác động từ cạnh tranh giữa các cường quốc đối với khu vực.

Trước những thách thức đó, ASEAN cần có chiến lược phù hợp để chuyển hóa khó khăn thành cơ hội. Đại sứ Phạm Quang Vinh - nguyên Trưởng SOM ASEAN của Việt Nam, cho rằng ASEAN có lợi thế đặc biệt với 58 năm phát triển và vị thế kết nối toàn cầu. Bên cạnh vai trò của tổ chức, mỗi quốc gia thành viên cũng cần chủ động thích ứng để không bị bỏ lại phía sau.

Để tiếp tục vươn lên, ASEAN phải đẩy mạnh liên kết kinh tế, nâng cao sức chống chịu và tăng cường hợp tác nội khối. Việc mở rộng quan hệ thương mại với các đối tác, thúc đẩy chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế xanh là những ưu tiên hàng đầu. Bên cạnh đó, ASEAN cần đổi mới phương thức ra quyết định để vừa đảm bảo đồng thuận, vừa gia tăng hiệu quả và tốc độ phản ứng trước những thách thức mới.

Phiên toàn thể cấp cao Diễn đàn Tương lai ASEAN lần thứ hai. Ảnh: TTXVN

Về quan hệ với các nước lớn, ASEAN không phải lúc nào cũng có lợi ích song trùng với các cường quốc, nhưng ở một số lĩnh vực như bảo đảm tính bền vững của chuỗi cung ứng, vẫn có thể tìm thấy điểm giao thoa lợi ích. Việc linh hoạt hợp tác với Trung Quốc, Hoa Kỳ và các cơ chế đa phương sẽ giúp ASEAN duy trì cân bằng chiến lược và ổn định khu vực.

Một trong những nội dung quan trọng tại AFF 2025 là phiên thảo luận "Quản trị các công nghệ mới nổi nhằm đảm bảo an ninh toàn diện". Công nghệ tiên tiến, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), đang đặt ra nhiều thách thức và cơ hội cho khu vực, buộc chính phủ, doanh nghiệp và cá nhân phải chủ động thích ứng.

Giáo sư Matthias C. Kettemann từ Đại học Innsbruck (Áo) nhận định rằng ASEAN có cơ hội đi đầu trong quản trị AI và xây dựng khung pháp lý toàn cầu về công nghệ này. Ông nhấn mạnh, ASEAN cần đảm bảo việc ứng dụng AI vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo, vừa bảo vệ lợi ích của người dân, đồng thời đặt ra các quy định rõ ràng để quản trị AI một cách minh bạch và có trách nhiệm.

Có thể nhận thấy, trong lần thứ hai tổ chức, Diễn đàn Tương lai ASEAN ở Việt Nam tiếp tục củng cố thương hiệu, là điểm hẹn của những phiên thảo luận sôi nổi theo những chủ đề được đánh giá là rất bao trùm, toàn diện về những vấn đề mà ASEAN phải đối mặt trên hành trình phát triển của mình. Những trao đổi, đề xuất mang tính đột phá tại Diễn đàn tiếp tục khẳng định vị thế trung tâm của ASEAN trong một thế giới nhiều biến động; là nguồn tham khảo quý giá khi ASEAN hoàn thiện chương trình chiến lược cho Tầm nhìn Cộng đồng 2045.

Hưng Nhật