Khẩn trương rà soát, hoàn thiện chính sách thuế đối với hộ kinh doanh

Ảnh minh họa. (Nguồn: baochinhphu.vn)

Đồng thời, động thái này sẽ giúp thu hẹp tối đa chênh lệch về nghĩa vụ thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, bảo đảm công bằng về thuế trong kinh doanh. Việc sửa đổi chính sách pháp luật phải được tiến hành khẩn trương hoàn thành trong năm 2025 để kịp thời trình cấp có thẩm quyền ban hành, có hiệu lực từ 01/01/2026, bao gồm sửa đổi các Luật thuế liên quan và các văn bản hướng dẫn thi hành.

Với mục tiêu đó, ngành Thuế đã đề ra nhiều nhiệm vụ cụ thể, trong đó, việc sửa đổi Luật Quản lý thuế và văn bản hướng dẫn thi hành được đặt lên hàng đầu. Theo đó, ngành Thuế xác định trọng tâm là bổ sung, sửa đổi các quy định tại Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH14 để bãi bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh; Đồng thời, sửa đổi quy định về hóa đơn, chứng từ cho hộ kinh doanh theo hướng bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử đối với mọi trường hợp có phát sinh doanh thu, thay cho hóa đơn mua lẻ trước đây.

Các tình huống phát sinh hóa đơn giá trị nhỏ, lẻ hoặc các khoản thu phí, lệ phí… sẽ được luật hóa giải pháp quản lý phù hợp để tạo thuận lợi và tiết kiệm chi phí cho người nộp thuế. Cùng với đó, các nghị định, thông tư hướng dẫn sẽ được rà soát để sửa đổi đồng bộ, đảm bảo triển khai đồng bộ và đạt kết quả.

Cục Thuế cho biết, việc bổ sung quy định nhằm xác định rõ: đối tượng quản lý thuế là hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đã đăng ký kinh doanh (thuộc đối tượng phải đăng ký kinh doanh theo Luật Doanh nghiệp) là rất quan trọng. Bên cạnh đó, ngành Thuế nghiên cứu đề xuất mô hình quản lý thuế mới đối với hộ kinh doanh theo hướng cần nghiên cứu đề xuất mô hình quản lý hộ kinh doanh sau khi bỏ thuế khoán.

Theo đó, ngành Thuế sẽ phân nhóm theo quy mô doanh thu để xác định phương pháp tính thuế/quản lý thuế phù hợp, xác định ngưỡng doanh thu để áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền; định hình rõ vai trò, chức năng các bộ phận trong cơ quan thuế trong quản lý hộ kinh doanh (đăng ký, kê khai, kế toán thuế, hoàn thuế, miễn giảm thuế, kiểm tra, cưỡng chế thu nợ…), tránh bỏ trống hoặc chồng chéo nhiệm vụ khi thay đổi phương thức quản lý.

Mô hình mới có thể tính đến phương án thành lập các tổ chuyên quản hộ kinh doanh kê khai tại các cơ quan thuế cơ sở, tách bạch với bộ phận quản lý hộ kinh doanh khoán trước đây, hoặc chuyển đổi sang mô hình tổ quản lý, hỗ trợ cá nhân, hộ kinh doanh kê khai. Nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, có thể phân loại hộ kinh doanh theo quy mô doanh thu để áp dụng mô hình quản lý phù hợp (ví dụ: hộ siêu nhỏ vẫn khai thuế đơn giản; hộ lớn quản lý như doanh nghiệp). Giải pháp này cần hoàn thành trong năm 2025, làm cơ sở cho việc xây dựng quy trình quản lý thuế mới.

Ngoài ra, việc phân nhóm theo quy mô doanh thu để xác định phương pháp tính thuế/quản lý thuế phù hợp: hiện tại, số hộ kinh doanh ổn định có doanh thu từ 200 triệu trở xuống có khoảng 1,5 triệu hộ (chiếm 65,7% trên tổng số hộ kinh doanh ổn định là 2,35 triệu hộ) với số thuế phải nộp là 2.410 tỷ đồng.

Số hộ kinh doanh ổn định có doanh thu từ trên 200 triệu đến 3 tỷ đồng vào khoảng 791 nghìn hộ (chiếm khoảng 33,6% trên tổng số hộ kinh doanh ổn định là 2,35 triệu hộ) với số thuế phải nộp là 7.886 tỷ đồng. Số hộ kinh doanh ổn định có doanh thu từ trên 3 tỷ đồng đến 50 tỷ đồng vào khoảng 12 nghìn hộ (chiếm 0,6% trên tổng số hộ kinh doanh ổn định là 2,35 triệu hộ) với số thuế phải nộp là 1.032 tỷ đồng. Số hộ kinh doanh ổn định có doanh thu từ trên 50 tỷ đồng vào khoảng 1.464 hộ (chiếm 0,1% trên tổng số hộ kinh doanh ổn định là 2,35 triệu hộ), với số thuế phải nộp là 288 tỷ đồng.

Trên cơ sở hiện trạng về số liệu nêu trên, Cục Thuế đề xuất mô hình quản lý thuế hộ kinh doanh theo ngưỡng doanh thu và mức thuế suất của từng sắc thuế. Bên cạnh đó, việc sửa đổi chính sách thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng cũng được song hành: rà soát Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật Thuế giá trị gia tăng và các văn bản quy định, hướng dẫn chi tiết để điều chỉnh ngưỡng doanh thu không chịu thuế cho phù hợp thực tiễn; xem xét nâng ngưỡng để giảm số lượng hộ thuộc diện chịu thuế, tập trung vào hộ có quy mô đáng kể.

Quan trọng hơn, nghiên cứu đề xuất sửa đổi phương pháp tính thuế thu nhập cá nhân đối với hộ kinh doanh có “quy mô lớn” tương đương với quy mô doanh nghiệp nhỏ, vừa sao cho tương đồng với thuế thu nhập doanh nghiệp của doanh nghiệp; xem xét áp dụng thuế thu nhập cá nhân trên thu nhập (doanh thu trừ chi phí) cho những hộ kinh doanh có đầy đủ sổ sách, nhằm khuyến khích hộ kinh doanh minh bạch hóa chi phí, đầu tư mở rộng kinh doanh mà không bị thiệt thòi so với doanh nghiệp về thuế; kiến nghị bổ sung quy định miễn/giảm thuế thu nhập cá nhân để khuyến khích đổi mới sáng tạo (ví dụ: miễn thuế cho thu nhập từ chuyển nhượng cổ phần, góp vốn vào doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; ưu đãi thuế cho chuyên gia, nhà khoa học tại doanh nghiệp khởi nghiệp) nhằm thúc đẩy kinh tế tư nhân theo tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW.

Ngoài ra, thực tế còn yêu cầu nghiên cứu sửa đổi chế độ kế toán cho doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh đơn giản, dễ thực hiện, không làm phát sinh nhân sự kế toán. Cụ thể: cần nghiên cứu, sửa đổi Thông tư số 88/2021/TT-BTC về chế độ kế toán cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh; Thông tư số 132/2018/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán cho doanh nghiệp siêu nhỏ; Thông tư số 133/2016/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Mục tiêu là để các hộ khi lên doanh nghiệp siêu nhỏ không cần tuyển thêm kế toán chuyên trách, có thể tự duy trì sổ sách trên nền tảng ứng dụng hỗ trợ. Ngành Thuế còn xây dựng và cung cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng chung cho hộ kinh doanh và doanh nghiệp siêu nhỏ: phối hợp các nhà cung cấp giải pháp phần mềm để xây dựng gói giải pháp kế toán đơn giản, được nhà nước hỗ trợ kinh phí cho hộ kinh doanh để khuyến khích hộ tham gia.

Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính thuế cho hộ kinh doanh: song song với hoàn thiện chính sách, tiếp tục rà soát các thủ tục hành chính liên quan hộ kinh doanh để cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí tuân thủ pháp luật và tiếp tục cắt giảm mạnh trong những năm tiếp theo theo đúng tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW. Đối với hộ kinh doanh, các thủ tục ưu tiên cải cách gồm: đăng ký thuế lần đầu, tạm ngừng kinh doanh, khai thuế, nộp thuế điện tử, sử dụng hóa đơn, kê khai miễn giảm thuế...

Các mẫu biểu , tờ khai sẽ được rút gọn, loại bỏ trường thông tin không cần thiết, tích hợp khai thuế điện tử tối đa để hộ chỉ cần thao tác trên máy tính/điện thoại thay vì nộp hồ sơ giấy. Chẳng hạn, mẫu tờ khai thuế 01/CNKD và phụ lục 01-2/BK-HĐKD sẽ được sửa đổi sau khi bỏ thuế khoán, hướng tới mẫu tờ khai điện tử thông minh có gợi ý sẵn dữ liệu doanh thu từ hệ thống hóa đơn.