Khám sức khỏe tiền hôn nhân góp phần nâng cao chất lượng dân số

Khám sức khỏe tiền hôn nhân không chỉ giúp các cặp đôi hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe sinh sản của bản thân mà còn là bước chuẩn bị quan trọng để xây dựng cuộc sống gia đình khỏe mạnh, hạnh phúc. Việc chủ động kiểm tra sức khỏe toàn diện trước khi kết hôn góp phần phòng ngừa các bệnh di truyền, bảo vệ sức khỏe thể chất và tinh thần, đồng thời nâng cao chất lượng dân số trong tương lai.

Hơn 3 tháng nữa, chị Nguyễn Mai Hồng và anh Nguyễn Việt Anh, phường Tích Sơn (Vĩnh Yên) tổ chức đám cưới. Dù đang bận rộn chuẩn bị cho sự kiện trọng đại, nhưng cả 2 vẫn dành thời gian đến Trung tâm Y tế thành phố để khám sức khỏe tiền hôn nhân.

Chị Hồng chia sẻ: “Ban đầu khi nhắc đến việc khám sức khỏe tiền hôn nhân, bạn trai tôi còn ngần ngại và từ chối. Tuy nhiên, sau khi được trao đổi rõ về lợi ích của việc này, anh ấy đã suy nghĩ nghiêm túc và đồng ý tham gia. Với tôi, việc khám sức khỏe trước hôn nhân rất quan trọng, kết quả khám giúp chúng tôi thêm yên tâm và tự tin bước vào cuộc sống chung, tránh được những rủi ro không đáng có”.

Khám sức khỏe tiền hôn nhân giúp các cặp đôi hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của bản thân; là bước chuẩn bị quan trọng để xây dựng cuộc sống gia đình hạnh phúc. Ảnh Trà Hương

Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm, cả nước có khoảng 1,5 triệu trẻ em được sinh ra, trong đó khoảng 40.000 trẻ mắc dị tật bẩm sinh do các bệnh lý di truyền. Một số bệnh phổ biến bao gồm hội chứng Down, hội chứng Edwards, dị tật ống thần kinh, suy giáp bẩm sinh, thiếu men G6PD, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, tan máu bẩm sinh thể nặng và nhiều dị tật, rối loạn di truyền khác.

Những trẻ em mắc các bệnh lý này không chỉ chịu thiệt thòi về sức khỏe, chất lượng sống mà còn phải đối mặt với những ảnh hưởng kéo dài suốt đời. Nhiều trường hợp cần điều trị, chăm sóc liên tục, làm phát sinh chi phí y tế lớn, ảnh hưởng đến kinh tế gia đình, đồng thời tạo áp lực lâu dài cho hệ thống y tế và an sinh xã hội.

Nâng cao nhận thức của thanh, thiếu niên về vai trò của tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân, Phòng Dân số, Sở Y tế đã tăng cường triển khai các hoạt động truyền thông, giáo dục sức khỏe tại cộng đồng. Qua đó nhằm thay đổi hành vi, giúp người dân, gia đình và cộng đồng hiểu đúng, chủ động tiếp cận và thực hiện khám sức khỏe trước khi kết hôn.

Năm 2024, toàn tỉnh có hơn 5.000 cặp đôi kết hôn, trong đó 4.528 cặp đôi được tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân, đạt 89,20%. Bên cạnh đó, 1.680 thanh niên được cung cấp kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình. 5 tháng đầu năm, trên địa bàn tỉnh có 1.607 cặp đôi kết hôn; số cặp đôi được tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân chiếm 90%. So với cùng kỳ năm 2024, tỷ lệ này tăng 72,92%, phản ánh xu hướng tích cực trong việc chủ động chăm sóc sức khỏe sinh sản trước khi kết hôn của thanh niên.

Đồng chí Vũ Thị Phong Lan, chuyên viên Phòng Dân số, Sở Y tế cho biết: "Những con số trên cho thấy nhận thức của thanh niên trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản, đặc biệt là việc khám sức khỏe tiền hôn nhân đã có chuyển biến rõ rệt. Tỷ lệ các cặp đôi được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn đạt gần 90% trong năm 2024 và tiếp tục tăng trong 5 tháng đầu năm là một tín hiệu tích cực.

Việc khám sức khỏe tiền hôn nhân không chỉ giúp phát hiện sớm các bệnh lý di truyền, bệnh lây nhiễm qua đường tình dục mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giống nòi, giảm thiểu nguy cơ sinh con dị tật, từ đó cải thiện chất lượng dân số một cách bền vững.

Đây là minh chứng cho hiệu quả của công tác truyền thông, tư vấn tại cộng đồng thời gian qua, đồng thời khẳng định vai trò thiết thực của chương trình chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên”.

Cùng với các hoạt đồng tuyên truyền, đẩy mạnh công tác truyền thông, mô hình “Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân” được triển khai hiệu quả và mở rộng trên toàn tỉnh. Đến nay, mô hình đã được triển khai tại 100% xã, phường, thị trấn, thu hút hơn 5.500 thanh, thiếu niên tham gia.

Các hoạt động trọng tâm bao gồm tư vấn trực tiếp; cung cấp kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản, pháp luật liên quan đến hôn nhân và gia đình, bình đẳng giới, kỹ năng sống; đồng thời phối hợp với trung tâm y tế huyện, thành phố và trạm y tế cơ sở tổ chức khám sức khỏe tiền hôn nhân cho các cặp đôi chuẩn bị kết hôn.

Đồng chí Trần Thị Khang, cán bộ Trạm Y tế xã Trung Nguyên, (Yên Lạc) cho biết: Mô hình “Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân” đã mang lại những hiệu quả thiết thực. Trước đây, nhiều cặp đôi chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc kiểm tra sức khỏe trước khi kết hôn, dẫn đến tâm lý e ngại, chủ quan. Tuy nhiên, nhờ công tác truyền thông thường xuyên, kết hợp với các buổi tư vấn trực tiếp tại thôn, xóm, ngày càng có nhiều bạn trẻ chủ động tham gia khám sức khỏe, tư vấn di truyền trước hôn nhân.

Mô hình không chỉ giúp phát hiện và phòng ngừa sớm các bệnh lý ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, mà còn góp phần thay đổi hành vi, nâng cao ý thức trách nhiệm của giới trẻ trong việc chuẩn bị cho cuộc sống hôn nhân và sinh con an toàn, khỏe mạnh. Đây là bước đi quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản và nâng cao chất lượng dân số tại cơ sở”.

Các chuyên gia y tế khuyến nghị, các cặp đôi nên chủ động khám sức khỏe từ 3 - 6 tháng trước khi kết hôn, đặc biệt với những người dự định sinh con sớm sau cưới. Việc này không chỉ giúp phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn, nguy cơ di truyền mà còn tạo tiền đề cho hành trình làm cha, làm mẹ an toàn, khỏe mạnh.

Hướng tới mục tiêu đến năm 2030 có 90% nam, nữ thanh niên được khám sức khỏe tiền hôn nhân, Phòng Dân số, Sở Y tế tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao chất lượng tư vấn, khám và cung cấp dịch vụ. Đây không chỉ là giải pháp nâng cao chất lượng dân số mà còn là hành động thiết thực vì tương lai khỏe mạnh và hạnh phúc của mỗi gia đình.

Bích Huệ