Khám sàng lọc sẽ thúc đẩy tiếp cận thuốc generic

Sử dụng thuốc generic tiết kiệm 350 tỷ đồng/năm

Chia sẻ tại Tọa đàm “Giá trị tương lai của thuốc generic chất lượng cao” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức, Trưởng ban Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam Dương Tuấn Đức cho biết, trong năm 2024, quỹ bảo hiểm y tế chi trả 143.000 tỷ đồng, tương đương 5,5 tỷ USD; trong đó 33% chi phí cho thuốc.

Trưởng ban Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam Dương Tuấn Đức phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Thông Nguyễn

Cũng trong năm 2024, tổng số thuốc nhập khẩu là 23.600 tỷ đồng, chiếm khoảng 50% số lượng thuốc mà người bệnh được chỉ định. Trong đó, biệt dược gốc là 9.704 tỷ đồng, chiếm khoảng 1/3 so với số lượng thuốc nhập khẩu.

Nếu so sánh thuốc biệt dược gốc và thuốc nhóm 1, có một xu hướng là việc sử dụng thuốc biệt dược gốc tăng nhanh hơn so với thuốc nhóm 1.

Cụ thể, năm 2022, thuốc biệt dược gốc được sử dụng là 7.351 tỷ đồng, năm 2023 tăng thêm 1.340 tỷ đồng và đến năm 2024 tăng thêm 1.100 tỷ đồng; trong khi thuốc nhóm 1 năm 2022 là 11.675 tỷ đồng, năm 2023 tăng thêm 1.300 tỷ đồng và 2024 chỉ tăng 600 tỷ đồng.

“Có thể thấy, thuốc biệt dược gốc vẫn đang được ưu ái lựa chọn trong các cơ sở khám chữa bệnh bảo hiểm y tế cũng như của người bệnh bảo hiểm y tế”, ông Đức bình luận.

So sánh giữa việc sử dụng thuốc generic với thuốc biệt dược gốc, chi phí tiết kiệm hơn. Ông Đức phân tích, ở nhóm 1, tức là tiêu chuẩn EU-GMP có 127 thuốc biệt dược đang tồn tại ở thị trường Việt Nam đã hết bảo hộ và có từ 1 - 2 số đăng ký được phép lưu hành tại Việt Nam, nghĩa là có thuốc nhóm 1 và nhóm 2.

Trong 127 biệt dược có 196 thuốc là nhóm 1 và 309 thuốc là nhóm hai. Nếu thay việc sử dụng thuốc biệt dược gốc bằng thuốc nhóm 1 hoặc nhóm 2 sẽ tiết kiệm 45%, tương đương khoảng 350 tỷ đồng/1 năm. Kinh phí này có thể sử dụng thực hiện các mục tiêu khác trong chăm sóc sức khỏe thực hiện theo Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân và Chỉ thị số 52-CT/TW ngày 3/10/2025 về thực hiện bảo hiểm y toàn dân trong giai đoạn mới của Ban Bí thư.

Cũng theo ông Đức, Nghị quyết số 72-NQ/TW đã đưa ra yêu cầu là khám sức khỏe có thể khám sàng lọc. Đây là một nội dung rất phù hợp trong việc thúc đẩy sử dụng thuốc generic.

Lý giải rõ hơn, Trưởng ban Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế cho rằng, chúng ta không thể phủ nhận vai trò của thuốc phát minh sáng chế, đặc biệt là các thuốc mới khi chưa có thuốc generic thay thế. Nó giúp tăng tác dụng điều trị với các bệnh kết hợp, như bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường kèm theo các bệnh lý mãn tính không thể sử dụng một thuốc đơn độc mà phải là thuốc kết hợp và đa phần các thuốc này trong quá trình bảo hộ.

Hiện nay, theo Bộ Y tế, cả nước có khoảng 8 triệu người mắc đái tháo đường song mới có hơn 3 triệu người được phát hiện và điều trị bệnh, đa phần những người này đã có biến chứng. Còn 5 triệu người có bệnh lý đang âm thầm trong cộng đồng và chưa phát hiện được.

Nếu qua sàng lọc, chúng ta phát hiện sớm và sử dụng thuốc generic để điều trị, người dân sẽ tiếp cận được thuốc có chất lượng, hiệu quả điều trị tốt hơn, đồng thời giúp giảm chi phí cho y tế. Do vậy, việc sàng lọc phát hiện sớm bệnh sẽ thúc đẩy người dân tiếp cận thuốc generic thay vì phải sử dụng thuốc biệt dược gốc, ông Đức tin tưởng.

Xác định nhu cầu mua sắm thuốc dựa trên nhu cầu bệnh tật

Tuy nhiên, nhận thức của cả cán bộ y tế và người sử dụng thuốc về thuốc generic còn hạn chế. Để thay đổi nhận thức về sử dụng thuốc generic, bên cạnh việc truyền thông về sức khỏe, thay đổi lối sống, điều kiện sinh hoạt, ông Đức đề xuất cần phải có những biện pháp quản lý mạnh mẽ hơn.

Hiện, trong các hướng dẫn điều trị đều liệt kê các thuốc có thể sử dụng cho người bệnh nhưng không phân định được mức độ nào, bệnh lý nào, biến chứng nào cần sử dụng thuốc nào - thuốc đơn chất, thuốc đa chất, thuốc có bảo hộ hay là thuốc không cần bảo hộ.

Dẫn kinh nghiệm tại Pháp, ông Đức thông tin, Thủ tướng là Chủ tịch Hội đồng đàm phán giá thuốc, hàng năm đều có chính sách điều chỉnh giá thuốc biệt dược gốc hoặc hết bảo hộ, hoặc có thuốc thay thế.

Các đại biểu tham dự tọa đàm. Ảnh Thông Nguyễn

Tuy nhiên, tại Việt Nam vẫn chưa có quy định để quản lý chặt chẽ việc lựa chọn thuốc như thế nào, còn phụ thuộc bác sĩ quyết định nên dùng thuốc gì và người dân đôi khi cũng tự quyết định - thay vì sử dụng thuốc generic được bác sĩ kê đơn thì ra hiệu thuốc để mua thuốc biệt dược gốc.

Vì vậy, bên cạnh việc quy định đối với bác sĩ - người kê đơn, cần có sự quản lý đối với việc mua thuốc theo đơn. Hiện tại, mặc dù đã có hệ thống quản lý đơn thuốc điện tử, tuy nhiên cũng cần có lộ trình để thực hiện.

Nếu quản lý tốt được việc mua thuốc theo đơn thì hiệu thuốc sẽ không bán thuốc biệt dược gốc nếu không có chỉ định của bác sĩ. Bên cạnh đó, chúng ta có thể sản xuất những thuốc đóng gói với số lượng lớn mà các nước đều đã áp dụng, có các thiết bị y tế để phân chia liều cho người bệnh để bảo đảm hiệu quả sử dụng, Trưởng ban Thực hiện chính sách bảo hiểm y tế, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam đề xuất.

Cũng theo ông Đức, để mở rộng khả năng tiếp cận của cộng đồng với các loại thuốc generic chất lượng cao, giá cả hợp lý, Bộ Y tế cần xác định nhu cầu mua sắm thuốc dựa trên nhu cầu bệnh tật. Bây giờ, phải sửa, điều chỉnh quy định về đấu thầu, xác định nhu cầu mua sắm dựa trên mức độ bệnh tật của người bệnh. Cùng với đó, cần tập trung mở rộng đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc generic, đặc biệt là thuốc nhóm 1.

Đan Thanh