Khai quật khảo cổ lần thứ hai tại di tích thành nhà Bầu

Thứ trưởng Bộ VHTT&DL Hoàng Đạo Cương đã ký Công văn số 1632/QĐ-BVHTTDL về việc cho phép khai quật khảo cổ. Theo đó, Bộ VHTT&DL cho phép Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang phối hợp với Viện Khảo cổ học khai quật khảo cổ lần thứ 2 tại di tích thành nhà Bầu, xã An Khang, TP Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang trong thời gian từ ngày 9/6 - 15/7/2025 trên diện tích 48m2, gồm 3 hố.

Bộ VHTT&DL cho phép Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang phối hợp với Viện Khảo cổ học khai quật khảo cổ lần thứ hai tại di tích thành nhà Bầu.

Quyết định nêu rõ, trong thời gian khai quật khảo cổ, các cơ quan được cấp giấy phép cần chú ý bảo vệ địa tầng của di tích; có trách nhiệm tuyên truyền cho Nhân dân về việc bảo vệ di sản văn hóa ở địa phương, không công bố kết luận chính thức khi chưa có sự thỏa thuận của cơ quan chủ quản và Cục Di sản văn hóa.

Những hiện vật thu thập được trong quá trình khai quật khảo cổ, Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang, Sở VHTT&DL tỉnh Tuyên Quang có trách nhiệm giữ gìn, bảo quản tránh để hiện vật bị hư hỏng, thất lạc và báo cáo Bộ trưởng Bộ VHTT&DL phương án bảo vệ, phát huy giá trị những hiện vật đó.

Sau khi kết thúc đợt khai quật khảo cổ, Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang và Viện Khảo cổ học phải có báo cáo sơ bộ và đề xuất phương án quản lý, bảo vệ khu vực đã khai quật trong thời gian chậm nhất một tháng và báo cáo khoa học trong thời gian chậm nhất một năm, gửi về Bộ VHTT&DL. Trước khi công bố kết quả của đợt khai quật khảo cổ, các cơ quan được cấp giấy phép trao đổi, thống nhất với Cục Di sản văn hóa.

Trước đó, Viện Khảo cổ học (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) đã có Văn bản số 191/KCH gửi Bộ VHTT&DL, Cục Di sản văn hóa đề nghị cấp phép khai quật khảo cổ tại di tích thành nhà Bầu (Tuyên Quang) lần thứ hai.

Mục tiêu khai thác nhằm tìm kiếm, xác định, dấu tích tường thành và các công trình kiến trúc liên quan, qua đó thấy được phạm vi phân bổ di tích, quy mô tường thành, vị trí công trình kiến trúc. Kết quả khai quật sẽ góp phần cung cấp tư liệu cho việc nghiên cứu quá trình hình thành di tích, các đặc điểm về kết cấu, các loại vật liệu dùng trong xây dựng thành và kiến trúc.

Kết quả khai quật cũng cung cấp tài liệu cho việc nghiên cứu giá trị di sản, giá trị lịch sử, văn hóa vùng đất An Khang (Tuyên Quang) nói riêng và tỉnh Tuyên Quang nói chung. Trên phương diện rộng hơn, kết quả khai quật và nghiên cứu còn cung cấp tài liệu cho việc tìm hiểu lịch sử thành quách Việt Nam, lịch sử kiến trúc Việt Nam cũng như các ngành nghề thủ công trong lịch sử.

Thành nhà Bầu là công trình phòng thủ quân sự do hai anh em họ Vũ là Khánh Bá Hầu Gia Quốc Công Vũ Văn Uyên và An Tây Vương Gia Quốc Công Vũ Văn Mật, từng được vua Lê phong là Tổng binh trấn thủ Tuyên Quang xây dựng vào thế kỷ XVI, trên khu vực đồi Bông Thượng và đồi Bông Hạ (thuộc thôn Tân Thành, xã An Khang, TP Tuyên Quang).

Tường thành có đặt các bệ súng thần công, sử dụng đạn được làm bằng đá hướng ra sông Lô, trấn giữ thủy lộ từ phương Bắc xuống. Ngoài thành có sông Lô làm hào ngoài nhằm ngăn cản kẻ địch từ xa...

Thành nhà Bầu là di tích lịch sử có ý nghĩa lớn đối với công tác nghiên cứu lịch sử dân tộc và giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ; cung cấp nhiều sử liệu đáng tin cậy để nghiên cứu về lịch sử quân sự, nghệ thuật chiến tranh, xây dựng, kiến trúc thành lũy; đồng thời là điểm du lịch hấp dẫn, thu hút du khách đến với Tuyên Quang. Năm 2014, Khu di tích thành nhà Bầu được xếp hạng di tích quốc gia.

Thiện Quang