Khai phá tiềm năng cho các dự án năng lượng sạch tại đồng bằng sông Cửu Long

Các diễn giả tại phiên thảo luận chuyên đề “Khai phá tiềm năng năng lượng tái tạo ở đồng bằng sông Cửu Long”.

Tại phiên thảo luận chuyên đề “Khai phá tiềm năng năng lượng tái tạo ở Đồng bằng sông Cửu Long” trong khuôn khổ Hội nghị Doanh nghiệp Anh Quốc – Việt Nam do BritCham tổ chức, các nhà đầu tư, chuyên gia quốc tế và đại diện lãnh đạo địa phương đã cùng thảo luận về cơ hội, thách thức và giải pháp nhằm thúc đẩy đầu tư năng lượng tái tạo tại khu vực đồng bằng sông Cửu Long.

KHU VỰC GIÀU TIỀM NĂNG VỀ NĂNG LƯỢNG XANH

Phát biểu tại tọa đàm, ông Lữ Quang Ngời, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long, cho biết sau sáp nhập địa giới hành chính, Vĩnh Long đã trở thành địa phương ở vị trí trung tâm của vùng đồng bằng sông Cửu Long, hội tụ đầy đủ các yếu tố tự nhiên, kinh tế và xã hội để phát triển năng lượng tái tạo.

Cụ thể, với đường bờ biển dài hơn 130 km, vùng biển rộng hơn 15.000 km2, tốc độ gió trung bình đạt khoảng 7-8 m/s, Vĩnh Long nằm trong nhóm địa phương có điều kiện lý tưởng để phát triển điện gió ven biển và ngoài khơi.

Bên cạnh đó, mức bức xạ mặt trời cao với số giờ nắng từ 2.200–2.700 giờ/năm (theo báo cáo 2023 của World Bank), cùng nguồn phụ phẩm nông nghiệp dồi dào là nền tảng để phát triển điện mặt trời, điện sinh khối và điện rác (hình thức sản xuất điện năng bằng cách đốt rác thải sinh hoạt, công nghiệp hoặc nông nghiệp).

Theo Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh, khu vực đồng bằng sông Cửu Long được định hướng phát triển 21.380 MW nguồn năng lượng tái tạo, trong đó riêng tỉnh Vĩnh Long được phân bổ tổng công suất 6.481 MW, chủ yếu là điện gió gần bờ. Tiềm năng điện gió ngoài khơi của tỉnh lên tới 30.000 MW. Những con số này cho thấy Vĩnh Long hoàn toàn có thể trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của khu vực.

Hiện tỉnh đang vận hành hơn 5.400 kW điện năng lượng tái tạo, trong đó gần 1.000 kW là điện tái tạo, và triển khai 18 dự án điện gió với tổng công suất hơn 1.300 MW. Ngoài ra, các dự án điện sinh khối, nhà máy điện rác và một nhà máy sản xuất hydro xanh với công suất 24.000 tấn hydro/năm cũng đang được hoàn thiện thủ tục pháp lý để triển khai.

TỪ “VÙNG TRŨNG NĂNG LƯỢNG” THÀNH TRUNG TÂM NĂNG LƯỢNG SẠCH CỦA QUỐC GIA

Dù sở hữu tiềm năng lớn, việc hiện thực hóa các dự án năng lượng tái tạo vẫn đối mặt với không ít thách thức. Ông Lữ Quang Ngời thừa nhận, hạ tầng truyền tải dù đã được đầu tư nhưng vẫn chưa bắt kịp tốc độ phát triển của nguồn điện. Ngoài ra, vấn đề tiếp cận nguồn vốn xanh và nguồn nhân lực kỹ thuật cao tại địa phương vẫn còn hạn chế.

Chia sẻ tại phiên thảo luận, bà Linh Nguyễn, Đại diện của công ty Sustainable Asia Renewable Assets (SARA Vietnam) nhấn mạnh các rủi ro đặc thù của khu vực cần được xem xét kỹ lưỡng. Theo bà, đó là rủi ro đến từ quá khứ như một số vùng đất có thể còn bom mìn chưa được rà phá.

Bà cũng đề cập đến rủi ro tương lai, khi trong 60 năm tới, một số khu vực có nguy cơ ngập do biến đổi khí hậu, ảnh hưởng trực tiếp đến tuổi thọ và hiệu quả đầu tư của dự án.

Ngoài ra, thủ tục cấp phép, giải phóng mặt bằng, và tính minh bạch trong quy trình hành chính vẫn là rào cản lớn khiến nhiều dự án bị chậm tiến độ hoặc gia tăng chi phí đầu tư.

Theo các diễn giả, để khơi thông dòng vốn đầu tư xanh, sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền địa phương, doanh nghiệp, tổ chức tài chính và nhà sản xuất.

Luật sư Giles Cooper, đối tác công ty Luật Allens, nhận định việc minh bạch hóa cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) là bước đi then chốt để thúc đẩy năng lượng tái tạo tại Việt Nam.

Theo ông, các Nghị định 57/2025/NĐ-CP và Nghị định 58/2025/NĐ-CP (sửa đổi) đã thiết lập khung pháp lý cho phép các bên ký kết hợp đồng mua bán điện trực tiếp, đồng thời xác định giá thỏa thuận trong giới hạn khung giá quy định, giúp nhà đầu tư yên tâm hơn về rủi ro giá và thương mại.

Bên cạnh đó, mô hình đối tác công – tư (PPP) được coi là hướng đi tiềm năng cho các dự án truyền tải điện và hạ tầng năng lượng. Việc sửa đổi Luật PPP năm nay đã đơn giản hóa thủ tục, mở ra cơ hội cho các nhà đầu tư tư nhân tham gia, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển các dự án năng lượng tái tạo.

Về chi phí triển khai dự án, ông Cooper đưa ra các giải pháp đồng bộ cho các bên liên quan:

Thứ nhất, nhà sản xuất thiết bị chính: tối ưu hóa chi phí sản xuất để cung cấp giá cạnh tranh cho khách hàng.

Thứ hai, nhà thầu EPC (thiết kế – cung cấp thiết bị – thi công): tận dụng nguồn lực địa phương. Hiện khoảng 60% dự án có thể thực hiện bởi nhà thầu EPC nội địa.

Thứ ba, nhà thầu O&M (vận hành và bảo trì): sử dụng linh kiện trong nước, trừ các thiết bị không thể sản xuất nội địa.

Thứ tư, đối tác tài chính: hiểu thị trường và chia sẻ rủi ro với nhà đầu tư để dự án triển khai thuận lợi.

Ông Oman Singh, Giám đốc Khu vực Đông Nam Á của Hero Future Energies, nhấn mạnh thành công của các dự án năng lượng tái tạo phụ thuộc lớn vào vai trò của chính quyền địa phương trong việc cung cấp thông tin, rút ngắn thủ tục cấp phép và khuyến khích hợp tác giữa các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Về phía địa phương, tỉnh Vĩnh Long cam kết xây dựng môi trường đầu tư an toàn, minh bạch và ổn định, đồng hành cùng doanh nghiệp trong suốt quá trình triển khai dự án. Sự kết hợp giữa kinh nghiệm quốc tế và nguồn lực địa phương được kỳ vọng sẽ giúp Vĩnh Long chuyển hóa từ “vùng trũng năng lượng” thành trung tâm năng lượng sạch của quốc gia.

Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long cho biết địa phương đang kêu gọi đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo cho giai đoạn 2025-2030. Nếu triển khai thành công, các dự án này không chỉ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, mà còn tạo việc làm, mở ra giá trị mới cho ngành công nghiệp tái tạo và thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng.

Bích Hằng