Khai mở tầm nhìn phát triển quốc gia trong kỷ nguyên mới

Văn hóa - nền tảng phát triển bền vững

Nếu nói một cách hình ảnh, thì 2025 chính là năm mà “nền móng văn hóa” được gia cố rất rõ, cả ở tầng thể chế, ở không gian di sản lẫn trong đời sống tinh thần hàng ngày.

Trước hết, có lẽ hiếm năm nào mà văn hóa lại hiện lên rõ trong nghị trường và trên giấy trắng mực đen như 2025: Quốc hội thông qua Luật Báo chí (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo; Chính phủ ban hành nhiều nghị định quan trọng hướng dẫn thi hành Luật Di sản văn hóa; đồng thời Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2030, tầm nhìn 2045 và Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035 được ban hành, tạo nên “bộ khung” pháp lý khá đồng bộ cho lĩnh vực văn hóa, thông tin, thể thao, du lịch.

Văn hóa thực sự đang trở lại đúng vị trí “điểm tựa” của mình trong nhận thức xã hội. Ảnh: Trần Huấn

Trên bình diện đối ngoại, việc Đại hội đồng UNESCO thông qua sáng kiến “Thập kỷ quốc tế về văn hóa vì phát triển bền vững” do Việt Nam đề xuất, với sự đồng bảo trợ của hàng chục quốc gia, đề nghị Liên Hợp Quốc xem xét công bố "Thập kỷ quốc tế về văn hóa vì phát triển bền vững" sớm nhất có thể, ưu tiên giai đoạn 2027 - 2036, là một minh chứng rất rõ cho tầm nhìn “văn hóa là trụ cột của phát triển bền vững” mà chúng ta đã kiên trì theo đuổi. Ở đây, văn hóa không chỉ là “nền tảng tinh thần” của Việt Nam, mà còn được chúng ta đề xuất như một nền tảng chung cho cộng đồng quốc tế. Đó là bước chuyển từ chỗ chỉ “tham gia cuộc chơi” sang chủ động “định hình luật chơi”, dùng giá trị văn hóa để góp tiếng nói vào các chương trình nghị sự toàn cầu về phát triển sau 2030.

Ngay trong đời sống đương đại, chuỗi sự kiện “Ngày hội Việt Nam hạnh phúc - Vietnam Happy Fest 2025” tại Hà Nội, với sự tham gia của hàng chục nghìn người dân và du khách, cũng cho thấy chúng ta đang dịch chuyển rất rõ từ cách làm văn hóa “hành chính - phong trào” sang cách tiếp cận coi văn hóa là trải nghiệm sống, là chất liệu tạo dựng hạnh phúc. Ở đó, người dân không chỉ “xem” mà “sống” trong không khí lễ hội, qua âm nhạc, ánh sáng, nhiếp ảnh, câu chuyện về gia đình, cộng đồng. Văn hóa đã được nhìn nhận đúng như bản chất sâu xa nhất của nó: nền tảng của hạnh phúc con người.

Nhìn lại toàn cảnh, trong 10 sự kiện văn hóa, thể thao, du lịch tiêu biểu năm 2025 do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công bố, các sự kiện thuộc lĩnh vực văn hóa chiếm đa số. Điều đó cho thấy văn hóa thực sự đang trở lại đúng vị trí “điểm tựa” của mình trong nhận thức xã hội: không phải phần “phụ họa” mà là nền tinh thần để các lĩnh vực khác phát triển đúng hướng, có chiều sâu và nhân văn.

Thông tin - mạch dẫn của niềm tin, tri thức và đồng thuận xã hội

Cụm từ “thông tin là mạch dẫn” phản ánh một thực tế nổi bật trong đời sống chính trị - xã hội Việt Nam suốt một năm qua: thông tin đúng, kịp thời, minh bạch và tích cực là động lực dẫn dắt niềm tin, kiến tạo đồng thuận xã hội, củng cố nền tảng tư tưởng và thúc đẩy phát triển toàn diện.

Không chỉ trong quản lý và cung cấp dịch vụ công, thông tin chính thống còn được coi là “lá chắn” giữ gìn ổn định chính trị - xã hội và tạo niềm tin của người dân vào Đảng, Nhà nước. Tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh vai trò xung kích của báo chí trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đồng thời phát huy vai trò chủ lực của báo chí, truyền thông trong định hướng dư luận, đấu tranh với tin giả và lan tỏa giá trị tích cực. Đây chính là hiện thực hóa quan điểm “thông tin là mạch dẫn” khi thông tin chính thống được đặt ở vị trí trung tâm, dẫn dắt nhận thức và hành động của xã hội, nhất là trong bối cảnh diễn ra nhiều sự kiện chính trị, kinh tế, xã hội lớn trong và ngoài nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp Quốc hội thông qua Luật Báo chí (sửa đổi) sáng 10/12. Ảnh: Quang Khánh

Sự phát triển và ứng dụng các nền tảng số cũng tạo ra những kênh tiếp cận thông tin đa dạng, nhanh nhạy và minh bạch hơn cho người dân. Báo chí truyền thống kết hợp với mạng xã hội và các nền tảng số tạo thành “hệ lưu thông thông tin” rộng khắp, giúp thông tin chính thống không chỉ lan tỏa sâu rộng mà còn trực tiếp đi vào đời sống của người dân trên mọi vùng miền. Việc này không chỉ thúc đẩy các giá trị tích cực mà còn giảm thiểu tác động của tin giả, tin xấu độc trong thời đại mà thông tin lưu chuyển với tốc độ nhanh chưa từng có.

Năm 2025 cũng là năm Việt Nam chú trọng xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trên không gian mạng, với phương châm “lấy cái đẹp dẹp cái xấu, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực”. Đây là minh chứng sống động cho việc thông tin được quản lý và định hướng như một mạch truyền dẫn giá trị tích cực nhất cho xã hội, không gian mạng được định hình an toàn, văn minh, góp phần củng cố niềm tin công chúng và mở rộng không gian thảo luận lành mạnh.

Có thể thấy rõ, trong kỷ nguyên số, “thông tin là mạch dẫn” không chỉ là nhận thức chiến lược mà đã trở thành thực tiễn vận hành, nơi thông tin đúng và tích cực được lan tỏa như nguồn sống của xã hội hiện đại, kết nối từ người lãnh đạo đến mỗi công dân. Trong bức tranh phát triển chung, chính thông tin đã giúp tạo nên đồng thuận, thúc đẩy hành động, kết nối giá trị và tạo dựng niềm tin - yếu tố cốt lõi giúp xã hội phát triển bền vững.

Thể thao - sức mạnh thể chất, tinh thần và ý chí Việt Nam

Sức mạnh của thể thao là sức mạnh tổng hợp - của ý chí, kỷ luật, tinh thần đồng đội, khát vọng chiến thắng và niềm tin lan tỏa trong toàn xã hội. Nhìn lại năm 2025, chúng ta có thể thấy rất rõ điều này.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tặng Bằng khen cho các vận động viên đạt thành tích xuất sắc tại SEA Games 33. Ảnh: Trần Huấn

Một trong những khoảnh khắc giàu cảm xúc nhất là chiến thắng của đội tuyển U22 Việt Nam trước U22 Thái Lan, giành huy chương vàng SEA Games 33. Trận đấu ấy không chỉ mang ý nghĩa về mặt chuyên môn, mà còn là một minh chứng cho bản lĩnh, ý chí và tinh thần thép của các cầu thủ trẻ Việt Nam, thổi bùng niềm tin rằng lớp trẻ Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục những đỉnh cao mới nếu được trao niềm tin, được chuẩn bị bài bản và có khát vọng vươn lên. Trong những tiếng hò reo trên khán đài, trên đường phố, chúng ta cảm nhận rõ sức mạnh đoàn kết, nơi mỗi trận bóng không chỉ là thể thao mà còn là tinh thần dân tộc.

Sức mạnh thể thao năm 2025 không chỉ nằm ở các đội tuyển quốc gia, mà còn hiện hữu rất rõ trong phong trào thể thao quần chúng. Ngày càng nhiều người dân coi vận động là một phần của lối sống lành mạnh: chạy bộ mỗi sáng, đạp xe cuối tuần, tập gym, yoga, dưỡng sinh… Điều này cho thấy chúng ta đang chuyển từ “xem thể thao” sang “sống cùng thể thao”, từ đó nâng cao sức khỏe cộng đồng, vốn là nguồn lực vô cùng quý giá cho phát triển đất nước.

Ở tầm chính sách, năm 2025, các ngành, địa phương quan tâm hơn đến đầu tư hạ tầng thể thao, phát triển thể thao trường học, thể thao cộng đồng, song song với thể thao thành tích cao. Bởi nếu muốn có những ngôi sao lớn, trước hết phải có một nền tảng vững chắc từ phong trào quần chúng. Quan trọng hơn, một xã hội khỏe mạnh về thể chất sẽ tạo nên nguồn nhân lực khỏe mạnh về tinh thần - những con người có khả năng làm việc bền bỉ, sẵn sàng thích ứng với áp lực và thay đổi.

Thể thao còn là “tấm gương soi” cho những giá trị mà chúng ta đang xây dựng: công bằng, kỷ luật, nỗ lực đến cùng, tôn trọng luật chơi, đề cao tinh thần tập thể. Khi một đội tuyển quốc gia thi đấu fair-play, khi một vận động viên vượt qua khó khăn để đứng trên bục vinh quang, khi một giải đấu được tổ chức chuyên nghiệp, văn minh, đó cũng là lúc hình ảnh quốc gia được nâng lên trong mắt bạn bè quốc tế.

Du lịch - nhịp cầu kết nối Việt Nam với thế giới

Năm 2025 ghi dấu một bước chuyển mạnh mẽ của du lịch Việt Nam sau giai đoạn phục hồi. Lượng khách quốc tế trở lại tăng trưởng ấn tượng với hơn 20 triệu lượt; nhiều điểm đến như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Ninh Bình, Quảng Ninh, Phú Quốc, Hội An… liên tục được các tổ chức quốc tế vinh danh. Những con phố rực rỡ ánh đèn, những tuyến phố đi bộ đông vui, những lễ hội âm nhạc - ánh sáng quy mô lớn, những không gian di sản sống động… Chính ở đó, du lịch trở thành cầu nối giữa các nền văn hóa.

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý là sự thay đổi tư duy phát triển du lịch theo hướng “đậm bản sắc - bền vững - có trách nhiệm”. Nhiều địa phương không còn chạy theo số lượng, mà tập trung nâng cao chất lượng trải nghiệm, giữ gìn bản sắc văn hóa, bảo vệ môi trường sinh thái và tôn trọng giá trị cộng đồng. Khi một du khách quốc tế ngồi thưởng trà ở Hội An, đi chợ đêm ở Huế, đạp xe qua những làng quê Ninh Bình hay nghe Quan họ ở Bắc Ninh…, họ không chỉ tiêu dùng dịch vụ, mà còn tham gia vào dòng chảy văn hóa địa phương. Mỗi nụ cười, mỗi câu chào, mỗi hành vi văn minh của người dân đều gửi đi thông điệp về một Việt Nam thân thiện, cởi mở và đáng tin cậy.

Ở tầm quốc gia, du lịch còn là kênh đối ngoại văn hóa đặc biệt hiệu quả. Không phải qua những diễn đàn lớn hay các văn kiện ngoại giao, mà thông qua từng chuyến bay, từng bữa ăn, từng đêm nghỉ của du khách quốc tế, họ nhìn thấy một đất nước năng động, mến khách, ổn định và giàu khát vọng. Nhiều du khách trở về nước rồi quay lại, nhiều người trở thành “đại sứ tự nguyện” kể về Việt Nam bằng tất cả sự trìu mến. Đó chính là sức mạnh mềm của du lịch - sức mạnh của niềm tin và thiện cảm.

Vì vậy, khi nói “du lịch là nhịp cầu kết nối”, chúng ta hiểu rằng đây là cây cầu nối giữa quá khứ - hiện tại - tương lai, giữa con người với con người, giữa dân tộc Việt Nam với bạn bè khắp năm châu. Phát triển du lịch không chỉ để tăng trưởng GDP, mà sâu xa hơn, là để lan tỏa những giá trị tốt đẹp của văn hóa Việt Nam, nuôi dưỡng lòng tự hào dân tộc và khơi dậy khát vọng vươn lên của đất nước.

Tầm nhìn hội tụ - xây dựng sức mạnh mềm quốc gia

Khép lại năm 2025, bộ máy nhà nước được sắp xếp tinh gọn, nhiều lĩnh vực được tổ chức lại theo hướng hiện đại hơn, trong đó quản lý báo chí, truyền thông và không gian mạng được tái cấu trúc theo tư duy mới, gắn với yêu cầu bảo đảm an ninh văn hóa - tư tưởng và quản trị xã hội số. Sự thay đổi này cũng tạo nên những tương tác mới giữa báo chí, truyền thông với văn hóa, thể thao và du lịch - những lĩnh vực vốn có sự gắn bó chặt chẽ về chức năng, giá trị và đối tượng phục vụ.

Trong bối cảnh ấy, thông điệp của Thủ tướng có ý nghĩa như “kim chỉ nam” cho cả hệ sinh thái. Văn hóa tiếp tục giữ vai trò định hướng hệ giá trị và chuẩn mực xã hội; thông tin, báo chí và truyền thông là mạch dẫn niềm tin và tri thức tới từng người dân; thể thao bồi dưỡng ý chí, kỷ luật và tinh thần vượt khó; còn du lịch là kênh kết nối Việt Nam với thế giới bằng những trải nghiệm sống động nhất. Khi bốn trụ cột này vận hành đồng bộ, sẽ tạo nên sức mạnh mềm quốc gia, bổ sung và nâng đỡ cho sức mạnh cứng về kinh tế, quốc phòng, an ninh.

PGS. TS. Bùi Hoài Sơn