Khải Đơn lần đầu thử sức với truyện ngắn qua 'Con rối hát ngoài rừng xa'

Trong lần đầu tiên gõ cửa thể loại truyện ngắn, Khải Đơn không chọn bước đi an toàn. Con rối hát ngoài rừng xa là một tập truyện táo bạo và lặng lẽ, nơi tác giả dấn thân vào một địa hạt vừa mơ hồ vừa rợn ngợp – con người, thiên nhiên và linh hồn trôi dạt vào nhau như khói sương không hình tướng.

Bìa cuốn Con rối hát ngoài rừng xa.

Không đơn thuần là một tập truyện ngắn thông thường, Con rối hát ngoài rừng xa giống như một nghi lễ kể chuyện. Những câu chuyện trong sách không đi theo lối kể tuyến tính mà tựa như những mảnh vụn rơi rớt từ tâm trí – khi thì mộng mị, khi thì dữ dội, khi thì hoang vu như một giấc chiêm bao bị bỏ dở. Có truyện là bức tranh đô thị khô cằn và lạnh lẽo; có truyện là tiếng vọng hoang sơ của thiên nhiên đang bị tàn phá; cũng có truyện là lát cắt nhói buốt của tâm hồn trước những nứt vỡ âm thầm.

14 truyện ngắn trong tập sách là 14 “cánh cửa mộng”, nơi thực tại bị bẻ cong bởi trí tưởng tượng mãnh liệt và vẻ đẹp lạnh lẽo của thế giới tự nhiên. Những gì Khải Đơn viết không chỉ nói về con người, mà còn gợi lên những phần đã bị bỏ quên trong họ – vùng tối bị che giấu, khát khao hoang dã, những mảnh hồn rạn vỡ chưa được gọi tên. Có khi là một linh vật cổ xưa đội lốt người, có khi là thanh âm vang vọng từ quá khứ xa đến mức chẳng rõ là tiếng người hay tiếng gió qua rừng.

Theo giáo sư Chung Hoàng Chương: “Qua những câu chuyện khác thường, Khải Đơn lôi cuốn người đọc vào những tình huống vận dụng trí tưởng tượng để mường tượng về thiên nhiên, nơi con người với môi trường hòa lẫn vào nhau. Những câu chuyện đời thường, những khung xã hội với những tình tiết chưa bao giờ được triển khai sẽ là chuyến viễn du rất độc đáo.”

Với ngòi bút mạnh mẽ không khoan nhượng, luôn chực vỡ, luôn đe dọa người đọc bằng cảm giác mất phương hướng, Khải Đơn đã tạo nên một không gian truyện đầy mê dụ. Không có nhân vật chính diện, không có tuyến truyện điển hình. Chỉ có những sinh thể trôi dạt; không có nút thắt, chỉ có sự hoang mang ngày một sâu. Mỗi truyện là một màn múa của “con rối” không ai điều khiển, và tiếng hát của chúng vang lên như tiếng gọi từ nơi sâu nhất của nỗi cô độc.

“Tôi nhìn xuống gương mặt vừa gạt sạch rong biển.

Ở chỗ lẽ ra là khuôn mặt chỉ có một lớp da phẳng lì, phẳng như da đùi hay da bụng. Không có lỗ nào làm mắt, không có nơi nào tạo thành mũi thở, không có miệng để hà hơi thổi ngạt. Con người này mù lòa, không được thở và không được phép cất tiếng. Bỗng nhiên trong tôi dấy lên nỗi cảm thương kỳ lạ, như thể chứng kiến hiện thân của quá khứ mình đã rời thật xa.”

Con rối hát ngoài rừng xa không cố gắng trả lời câu hỏi “chúng ta là ai?” mà gợi mở một chuỗi suy tư: bản dạng con người là gì, đã từng là gì, và những phần hoang dại nhất trong ta đã rơi rụng nơi đâu giữa đời sống quá chật?

Một tác phẩm táo bạo, giàu nội lực và đầy khác biệt, đánh dấu bước chuyển mình mới mẻ và đầy thách thức của Khải Đơn trên bản đồ văn học đương đại Việt Nam.

Đặc biệt, không chỉ dừng lại ở mặt chữ, cuốn sách còn tạo nên một hành trình thị giác nhờ phần minh họa của nhà văn – họa sĩ Nguyễn Trương Quý. Những hình vẽ mộc mạc nhưng ám ảnh mở rộng biên độ tưởng tượng cho người đọc, tạo nên một không gian kể chuyện đồng hiện giữa hình và chữ.

Phương Đào

Khải Đơn (tên thật: Phạm Lan Phương) là nhà báo, nhà văn, viết bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh. Chị là tác giả của nhiều đầu sách nổi bật ở thể loại ký, tản văn, du ký, và gần đây là truyện ngắn.