Khắc phục 'thẻ vàng' IUU: Nhiều giải pháp quản lý, giám sát tàu cá hiệu quả

Tàu đánh bắt thủy sản trên vùng biển Cà Mau. Ảnh minh họa: Hồng Đạt/TTXVN

Điển hình là việc thực thi các quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với trường hợp chủ phương tiện cố tình né tránh trách nhiệm hoặc đối tượng không có khả năng để thực hiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính; hệ thống eCDT VN chưa có đầy đủ thông tin về tàu cá, tên loài thủy sản; chưa thực hiện được đối với trường hợp mua bán, chuyển tải trên biển; chưa kết nối được với dịch vụ công trực tuyến.

Mặt khác, việc sang bán tàu cá không khai báo, không thực hiện thủ tục đăng ký lại với cơ quan có thẩm quyền, nhất là sang bán ra ngoài tỉnh, dẫn đến công tác quản lý tàu cá gặp rất nhiều khó khăn. Một bộ phận chủ tàu, thuyền trưởng chưa chấp hành quy định pháp luật về khai thác thủy sản, tuy đã nhận thức được hậu quả của khai thác IUU, cảnh báo “Thẻ vàng” của EC, nhưng vì lợi nhuận trước mắt vẫn cố tình vi phạm về khai thác IUU, khai thác sai vùng, vượt ranh giới trên biển...

Trong khi đó, ranh giới trên biển với một số nước chưa được phân định rõ ràng, một số trường hợp thuyền trưởng khẳng định đang khai thác ở vùng biển Việt Nam hoặc tại các khu vực biển chồng lấn, vùng nước lịch sử (có dữ liệu trên Hệ thống giám sát tàu cá) vẫn bị lực lượng chấp pháp nước ngoài khống chế, áp giải về vùng biển của họ để xử lý.

Theo Đại tá Phạm Anh Chương, Chỉ huy trưởng Bộ đội Biên phòng tỉnh Cà Mau, thời gian tới, Bộ đội Biên phòng tỉnh tập trung tuyên truyền, vận động 100% chủ tàu thuyền trưởng ký cam kết không vi phạm vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép, tự giác chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật; duy trì nghiêm quy trình kiểm tra, kiểm soát 100% tàu cá xuất, nhập bến tại các Trạm Kiểm soát Biên phòng, kiên quyết không để tàu cá không đảm bảo thủ tục theo quy định, tàu cá ‘‘3 không’’ ra biển hoạt động. Đồng thời, đơn vị phát huy có hiệu quả các ứng dụng công nghệ thông tin, phần mềm quản lý, kiểm soát tàu cá nhắm phục vụ cho công tác quản lý, kiểm tra, kiểm soát tàu cá trên địa bàn tỉnh và chống khai thác IUU.

Tỉnh Cà Mau tiếp tục triển khai nghiêm túc, hiệu quả Chỉ thị số 32-CT/TW (tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác chống khai thác IUU và phát triển bền vững ngành thủy sản), Nghị quyết số 52/NQ-CP Ban hành Chương trình hành động và Kế hoạch của Chính phủ triển khai thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW và các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ - Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU, đảm bảo đúng tiến độ; có kết quả, sản phẩm cụ thể để chứng minh tại đợt kiểm tra lần thứ 5 của Đoàn thanh tra Ủy ban châu Âu (EC).

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử cho biết, tỉnh chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan tăng cường nhiều giải pháp nhằm ngăn chặn, giảm thiểu và loại bỏ hoạt động khai thác IUU của tổ chức, cá nhân trên các vùng biển của địa phương; chấm dứt tình trạng tàu cá, ngư dân Cà Mau khai thác hải sản trái phép tại vùng biển nước ngoài; góp phần tháo gỡ cảnh báo “Thẻ vàng” của EC, thúc đẩy phát triển nghề cá bền vững, có trách nhiệm, góp phần đảm bảo an ninh quốc gia, khu vực và hội nhập quốc tế.

Theo đó, tỉnh tập trung thực hiện quyết liệt, đồng bộ giải pháp quản lý nhằm ngăn chặn, xử lý nghiêm trường hợp vi phạm. Các vụ việc vi phạm về khai thác IUU được điều tra, xác minh, xử phạt, xử lý hình sự (nếu đủ căn cứ); trường hợp không đủ căn cứ xử phạt, xử lý hình sự sẽ tiến hành báo cáo cấp thẩm quyền xếp hồ sơ theo quy định.

Tỉnh đặt mục tiêu cụ thể là đảm bảo 100% ngư dân nắm được các quy định về chống khai thác IUU, những quy định mới của pháp luật về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, đặc biệt Nghị quyết số 04/2024/NQ-HĐTP ngày 12/6/2024 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Bộ Luật Hình sự về truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi liên quan đến khai thác, mua bán, vận chuyển trái phép thủy sản.

Chủ tàu có tàu cá thuộc diện nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU thực hiện cam kết không vi phạm, không đưa tàu cá ra biển hoạt động khi chưa đảm bảo các điều kiện theo quy định; tàu cá nguy cơ cao vi phạm khai thác IUU được theo dõi, giám sát chặt chẽ, đảm bảo 100% hồ sơ số hóa đạt yêu cầu để cung cấp kịp thời theo đề nghị của Đoàn thanh tra EC hoặc cơ quan Trung ương.

Cà Mau phấn đấu không còn tàu cá của tỉnh khai thác thủy sản trái phép vùng biển nước ngoài bị bắt giữ, xử lý gây ảnh hưởng đến công tác khắc phục “thẻ vàng”, góp phần để nghề cá địa phương đi vào khuôn khổ, ngư dân tuân thủ pháp luật và kinh tế biển của địa phương phát triển bền vững.

Huyện Trần Văn Thời là địa phương có số lượng tàu cá nhiều nhất ở Cà Mau và trong khu vực với hơn 2.060 chiếc; trong đó, tàu có chiều dài từ 12m đến dưới 15m là 787 chiếc, tàu cá chiều dài từ 15m đến dưới 24m có 922 chiếc và tàu trên 24m có 65 chiếc. Chưa kể có hàng trăm phương tiện lớn nhỏ từ các tỉnh khác đến địa bàn huyện lưu trú khai thác hải sản.

Ông Hồ Song Toàn, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Trần Văn Thời cho biết, địa phương phối hợp các cơ quan, đơn vị có liên quan triển khai nhiều giải pháp chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định IUU; chú trọng đẩy mạnh tuyên truyền, vận động bằng nhiều hình thức, nội dung phù hợp đến ngư dân vùng biển; yêu cầu các chủ tàu thực hiện ký cam kết không đánh bắt vi phạm vùng biển nước ngoài. Tính đến đầu tháng 6/2025, toàn huyện duy trì 100% tàu cá (987 tàu cá) lắp đặt thiết bị giám sát hành trình.

Huyện tích cực số hóa các nhóm tàu trên phần mềm số hóa IUU nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát chặt chẽ về giấy phép khai thác thủy sản, đăng kiểm tàu cá, tàu mất kết nối, tàu ‘‘3 không’’; thống kê sản lượng thủy sản tại các bến cá tư nhân bằng ứng dụng số hóa trên nền tảng Google Sheets được đảm bảo.

Cùng đó, UBND huyện Trần Văn Thời đã phối hợp, xử lý kịp thời nhiều trường hợp tàu cá vi phạm quy định về chống khai thác IUU. Trong năm 2024, UBND huyện ra Quyết định xử lý 9 vụ vi phạm trên lĩnh vực thủy sản, xử phạt hành chính đối với 9 đối tượng với số tiền hơn 598 triệu đồng; trong đó, nhiều trường hợp vi phạm về thiết bị giám sát hành trình; đăng ký, đăng kiểm tàu cá, giấy phép khai thác thủy sản theo quy định... Riêng từ đầu năm 2025 đến nay, huyện tiếp nhận, xử lý 2 tàu cá vi phạm các quy định về chống khai thác IUU do Đồn biên Phòng Sông Đốc phát hiện.

Kim Há (TTXVN)